Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

[p. 377]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Het voorbeeld van Jesus Kristus ter navolging voorgesteld. Een Godsdienstig Leesboek voor alle Vererers van Jesus. Uit het Hoogduitsch van J.H.F. Cramer, Diakonus en Prediker te Dresden. Te Workum, bij I. Verweij. 1805. In gr. 8vo. 447 Bl.

Dit nuttig Werk van cramer, reeds 1791 voor de eerste maal in 't Hoogduitsch uitgegeven, was ons sedert lang met hoogschatting bekend. De ongenoemde, ook voor den Uitgever, isaac verweij, voorheen Rector te Franeker, thans Boekverkoper te Workum, verborgen gehoudene Vertaler heeft onze Landgenoten, die dergelijke Godsdienstige Huisboeken verlangen, een goeden dienst gedaan met de overzetting, en de Uitgever met de moeite, die hij ons bericht, bij de overziening, daaraan besteed te hebben. Men vindt hier het voortreffelijk voorbeeld, dat onze Heer Jesus Christus, in zijne geheele levenswijze, gaf, in vele bijzonderheden, met oordeelkundige oplettendheid geschetst, en tot navolging toegepast, in negenënzestig korte Overdenkingen.

Vooraf gaat eene Inleiding, bevattende zeer gewigtige aanmerkingen, over het nut en de wijze der navolging van het voorbeeld van Jesus. Daartoe behooren zeven Overdenkingen van dezen inhoud: (1) Over de nuttigheid van goede voorbeelden in het algemeen, en de verplichting, om dezelven op te sporen. (2, 3, 4) Het belangrijke van Jesus voorbeeld. (5) Het is noodzakelijk, dat wij het voorbeeld van Jesus gestadig navolgen. (6) Het herhaalde lezen van de levensgeschiedenis van Jesus, als een hulpmiddel, om meer en meer zich met zijn voorbeeld bekend te maken. (7) Eenige regelen van voorzichtigheid, ten opzichte der navolging van Jesus. - Dan volgen vier Afdeelingen, waarvan de eerste, over de denkwijze en het gedrag van Jesus omtrent God, in dertien Overdenkingen, de volgende onderwerpen bevat: De verhevene godsvrucht van Jesus; zijne hartelijke

[p. 378]

liefde voor God; diepe eerbied voor God; gewillige, onbepaalde en standvastige gehoorzaamheid jegens God; vast en onverdeeld vertrouwen op God; kinderlijke overgave in den wil van God; aanhoudende dankbaarheid jegens God; werkzaame ijver voor de eer van God; vertrouwelijke omgang met God in 't gebed; hoogachting voor de openbare Godsdienstoefening; hoogachting voor het woord van God; grondstellingen, ten opzichte der belijdenis van den openbaren Godsdienst des lands; regtmatig oordeel over de zoogenoemde strafgerichten van God. - De tweede, over de denkwijze en het gedrag van Jesus omtrent zijne naasten, behandelt, in vijftien Overdenkingen, zijne algemeene, werkzaame en grootmoedige menschenliefde; echte vaderlandsliefde; hartelijk deelnemen in de aangenaame en treurige lotgevallen zijner medemenschen; inschiklijkheid, ten aanzien van dwalenden en onwetenden, en de zachtmoedigheid, waarmede hij dezelven onderrichtte; menschlievenden omgang met zondaren; verschoonende beoordeeling omtrent de fouten en gebreken van andere menschen; bijzondere manier, om de goede daden van anderen op te merken en te prijzen; edelmoedige en algemeen nuttige weldadigheid; onwankelbare liefde tot de waarheid, oprechtheid en openhartigheid; wijze achterhouding; ongemeene voorzichtigheid; zucht tot vreedzaamheid en verdraagzaamheid; handelwijze van Jesus, wanneer hij onbillijk werd beöordeeld of onverdiende berispingen moest ondergaan; voorbiddingen voor anderen; treurigheid bij den dood van zijne vrienden. - De derde overweegt de denkwijze en het gedrag van Jesus omtrent zichzelven, in veertien Overdenkingen: Zijne zorge voor zijn zelfsbehoud; zorge voor de ontwikkeling zijner geestvermogens, door reeds vroegtijdig te streven naar godsdienstige kundigheden; hoedanig hij zich op zijn volgend ambt voorbereidde, en hetzelve zich gestadig voor oogen stelde; edel gevoel van eer; welingerichte spaarzaamheid; altijd opgeruimde eenstemmigheid van gemoed; onvermoeide en onbaatzuchtige arbeidzaamheid; zijn gedrag, ingevalle zijn arbeid en zijne pogingen vruchteloos schenen te wezen; afkeerigheid, om zich met dingen te bemoeijen, die niet tot zijn ambt behoorden; zorgvuldigheid, om ieder voorval, of elke omstandigheid, voor de genen, die hem hoorden, leerrijk en stichtelijk te maken; edelmoedigheid in het vergeven

[p. 379]

van ongelijk; ootmoedigheid, vervreemd van allen hoogmoed; zachtmoedigheid en matiging of zelfbeheersching, ook dan zelfs, wanneer hij de gegrondste redenen tot toorn had; volkomene hemelsgezindheid. - De vierde besluit met de denkwijze en het gedrag van Jesus te beschouwen, in zijne bijzondere betrekkingen. Hier komen, in zeventien Overdenkingen, de volgende bijzonderheden in aanmerking: De denkwijze en het gedrag van Jesus, als kind, jegens zijne ouderen; als Leeraar; als vriend en bloedverwant; bij verzoekingen tot het kwaad; liefde tot de eenzamheid; gedrag in de gezellige verkeering en bij het deelnemen in onschuldige vermaken; omtrent rijken en voornamen; omtrent armen en geringen; omtrent de Overheid; omtrent andersdenkenden, in het stuk van den Godsdienst; liefde jegens en achting voor kinderen; hoe Jesus zijne jongeren allengs voorbereidde op zijn volgend lijden; hoe hij zichzelven daarop voorbereidde; zijne stille gelatenheid en aanhoudend geduld in 't lijden; voorzorge voor de zijnen bij zijnen dood; juiste en zuivere denkbeelden omtrent den dood; bedaarde gemoedsgesteldheid bij denzelven. - In een bijgevoegd Aanhangzel wordt nog, in drie Overdenkingen, het heilig Avondmaal beschouwd, als een middel, om ons ter navolging van Jesus op te wekken.

Men ziet uit deze opgave, dat een geheel zamenstel van Christelijke Zedenleer, geschikt voor allerlei soort van menschen, in allerlei levensstanden, en naar 't voorbeeld van Jesus gantschelijk ingericht, uit diens levensgeschiedenis en verdere aanwijzingen in de Apostolische Schriften voorhanden, is getrokken. Over verscheidene gezegden en daden van Jesus, waarop de Schrijver zich ginds en elders naar zijn oogmerk beroept, zou nog wel hier en daar, behoudens de kortheid, die naar het voorgestelde doel overal moest in acht genomen worden, iets meer, en ook wel nu en dan iets beters, kunnen gezegd zijn. Zomtijds zijn de voorbeelden uit het leven van Jesus te vergezocht, en de toepassing, die 'er tot navolging voor ieder mensch van gemaakt wordt, min of meer gedrongen. En hoe zou men ook kunnen vooronderstellen, dat de Euangelisten en Apostelen, die alleen eenige voorname bijzonderheden, vooral uit het openbare leven van Jesus, hebben willen beschrijven, en zeker daarbij geenzins ten oogmerke gehad hebben, 't geheele karacter van Jesus naauwkeurig

[p. 380]

af te malen, niets bruikbaars en navolgenswaardigs overgeslagen hebben? Desniettemin bevat dit voortreffelijk boek overvloedige stof tot Christelijk nadenken, en een reeks van waarnemingen, die wijduitgestrekt nut kunnen stichten.

De Vertaling is welvloeiend, en doorgaans zniver. Maar enkelde Germanismen hebben wij opgemerkt, die zich echter uit den zamenhang ligtelijk laten verbeteren, als in vooruit, voor 't Hoogduitsch im voraus; ook eenige drukfeilen, onder welken, bij voorbeeld, bl. 222 zinstorend is wordt voor wondt.