Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

Julius en Amalia, of de gevaaren van een al te gevoelig hart. Door N.C. Brinkman, Wed. C. van Streek. Niet vertaald. In den Hage, bij de Erven van Is. van Cleef. 1805. In gr. 8vo. Iste Deel, 363 bl., IIde Deel, 378 bl.

Eene van die weinige Romans, waarvan de herhaalde lezing nog meer genoegen geeft dan de eerste, hoewel wij aan deze reeds eenen zeer aangenamen avond verschuldigd waren, en denzelven niet doorgebragt rekenden zonder wezenlijk nut. Een oorspronkelijk stuk in dit vak is thans wel zeldzaam; daarom is het ons hartelijk welkom, en wij verheugen ons zeer, in goeden gemoede te kunnen getuigen, dat het Werk, thans voor ons liggende, onze reeds met zoo veel lofs door hare Geschriften bekende Landgenoote eer aandoet, en bij de vele vertaalde Romans, van allerlei slag, waarmede wij overladen worden, onder de beste eene plaats verdient, en dat dit Vaderlandsch product, door den bevoegden kunstregter, voorzeker onder de eerste zal worden gerangschikt.

De innerlijke waarde dezes Werks, gevoegd bij den smaak onzer Landgenooten in dit soort van Geschriften, (waarvan de goede aftrek, ook van slechts middelmatig goede uitlandsche voortbrengsels, bewijzen kan) verzekeren ons voor hetzelve van een gunstig onthaal. Wij zouden toch ons publiek voorzeker verongelijken door de vrees, dat juist het Vaderlandsche, en het zoo bijzonder goede Vaderlandsche, hetzelve bij den Vaderlander benadeelen kon; en daarom achten wij het onnoodig, een breed verhaal te geven van den inhoud en het beloop eens Werks, waarvan eene aanprijzende melding eeniglijk vereischt kan worden om het te doen opmerken, behalve dat zoodanig verslag ook moeijelijk wezen zou. De Roman is in Brieven geschreven, en hier en daar slechts, waar de gebeurtenissen minder belangrijk waren, worden deze door een kort berigt aaneengehecht, gelijk ook de laatste bladzijden omtrent het verder lot der voornaamste personen het noodig onderrigt behelzen. De Brieven worden tusschen Vrienden en Vriendinnen onderling gewisseld, waarvan ieder zijn

[p. 328]

bijzonder karakter uitnemend wel behoudt. Amalia, een voortreffelijk meisje, vrolijk, een weinig los, maar echter in onschuld, heeft aan hare Tante carolina eene waarde Vriendin; en deze, tegen hare neiging gehuwd, onderhoudt eene bij uitstek nuttige briefwisseling met eene andere Vriendin, sophia. Julius, een goed jong mensch, maar los en ligt verleid, heeft een' waren beschermengel aan zijnen Vriend eduard. Dit zijn zoo de voornaamste personen; wordende echter de geschiedenis door nog andere personen en karakters, zoo wel als hier en daar door het verhaal van een reisje, door een gedeelte van Duitschland b.v., afgewisseld en verlevendigd. Wat den held en heldin der geschiedenis betreft, hunne liefde is vurig en hartelijk; en had niet eerst het spel, en daarna een ongeluk, door ligtgeloovig en kwalijk geplaatst medelijden, den echtgenoot geheel en al in den grond geholpen, hun leven ware het volmaakte voorbeeld van huisselijk geluk geweest. Nu eindigt de geschiedenis treurig. Julius sterft in de West, aleer hij zijn verloren fortuin nog had kunnen herstellen. Amalia echter, zints haar huwelijk het echte voorbeeld van bij uitstek teedere, alles opofferende liefde en vrouwelijke grootheid, werd door de goede Voorzienigheid zigtbaar geholpen, en blijft tot aan haren dood harer eerste liefde getrouw.

Hetgeen wij gezegd hebben, geeft van den inhoud van dit verhaal slechts een zeer onvolledig denkbeeld, waarvan de bedoeling is, het overdreven gevoel van het hart te leeren matigen door Rede en Godsdienst, en ons op te leiden tot een dankbaar genot van het leven, ook dan wanneer ons lot niet beäntwoordt aan ons ideaal van geluk, (gelijk wel altijd het geval is) of zelfs buitengewone rampen ons ter neder drukken. In deze roman heeft ieder zijn verdriet en kruis; en ziet hier, uit eenen brief van sophia aan hare Vriendin, in welk eenen geest men elkanderen moed inspreekt, bestier en raad geeft.

‘Gij weet dat ik zo mijne eigene wijsbegeerte en vaste beginselen heb - voor dat ik dezelve had aangenomen, deed mijn gevoelig hart mij daaglijks lijden - en de afwisselende toevalligheden, aan het menschlijk leven verbonden, stoorden dikwerf mijn zielrust .... Eindelijk deze folterende levenswijze moede - besloot ik mijn genoegen op duurzaamer grond te bouwen. Reden en Godsdienst waren mij hiertoe behulpzaam, en de ondervinding bevestigde alles. Zie hier, Vriendin, de gronden, waarop deze wijsbegeerte rust.

Ik moet mij troosten in alles, wat mij bejegent - zo dra het volstrekt buiten mijn vermogen is, iets aan de zaaken te veranderen.’

‘Ten tweeden: wanneer ik het goede, aan mijn' slaat verbonden, geniet - moet ik ook niet over de kleine onaangenaamheeden morren, welke natuurlijk aan denzelven verbonden zijn.

[p. 329]

Ten derden, moet ik mijn noodlot met al deszelfs wisselvalligheeden betrouwen aan het wijs bestuur der Voorzienigheid, 't geen alles op de beste wijze regelt; - schoon ons kortzigtig oog dikwerf het waarom niet doorgronden kan.’

‘Ten vierden, moet ik in alle gevallen een vrij geweeten trachten te behouden, opdat ik mij nooit verwijtingen te doen hebbe, van zelss de oorzaak mijner rampen te zijn.’ ...

‘Door deze weinige stelregels op te volgen, zult gij u duizend kleine verdrietlijkheeden spaaren, en u boven de gewoone rampen des levens verheffen.’ enz.

Het dichterlijk talent der Schrijfster is genoegzaam bekend; het zou derhalve overbodig zijn, daarvan eene proeve te geven uit de enkele stukjes, die wij hier en daar in deze Brieven met genoegen aantroffen.