Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

Gedenkwaardigheden uit de Geschiedenis der Israëllieten, met ophelderende en praktikaale Aanmerkingen, door Sander van Hoek, Predikant te Aalburg en Heesbeen. Iste Deel. Te Amsterdam, bij W. Holtrop. In gr. 8vo. 322 Bl.

Men had het nuttig Huisboek van bergen, Gedenkwaardigheden uit het Leven van Jesus, eerst met eene aanprijzing van den Hoogleeraar muntinghe in 't licht gegeven, en naderhand met aanmerkelijke bijvoegzels van Prof. heringa herdrukt, bij onze Landgenoten met graagte ontvangen. 't Vervolg van den geleerden clarisse over de Handelingen der Apostelen had ook bijval gevonden. De Eerw. mebius vond zich deswegens opgewekt, om 'er iets, in dergelijken smaak, over de Scheppings- en Aartsvaderlijke Geschiedenissen op te laten volgen. 'Er ontbrak nu nog dergelijk Werk over de Geschiedenis der Israëlieten, van 't tijdperk af, waarmede mebius zijne geschiedenis eindigt, tot zoo verre de Bijbelsche verhaalen reiken. De arbeidzaame Predikant van hoek heeft nu ook handen aan 't werk geslagen, om daarin te voorzien, en wij geven hem gaarne den lof van over 't geheel deze taak niet kwalijk uitgevoerd te hebben.

Men zal hier, over vele min of meer duistere, of ten minsten voor den gemeenen man niet ligt verstaanbare plaatzen, noodig licht verspreid, de voornaamste tegenwerpingen van voltaire en andere Deisten, tegen de echtheid en geloofwaardigheid der verhaalen, beantwoord, deze en gene karacters, inzonderheid dat van Moses, voortreffelijk verdedigd, en voorts 't zedelijk gebruik van deze verhaalen duidelijk aangewezen vinden. De Schrijver heeft zich, bij dezen arbeid, van de ge-

[p. 296]

schiktste hulpmiddelen, de Vertalingen van michaëlis en hezel, met Aanmerkingen, den Bijbel verdedigd van van hamelsveld, de Geschiedenis der Israëliten van hess, seiler's Godsdienstig Bijbelsch Huisboek, en anderen bediend, waarvan sommige door hem telkens worden aangehaald.

Dit eerste Deel bevat, behalven eene korte Inleiding, vijf Afdeelingen. De eerste beschrijft den toestand der kinderen Israëls in Egypten, na den dood van Josef, tot op de geboorte van hunnen toekomstigen Verlosser Moses, bl. 11-34. De tweede, Moses geboorte, zonderlinge redding en opvoeding aan het hof van Farao; deszelfs vlucht naar Arabien, en huwelijk aldaar met de dochter van den Midianitischen Priester Jethro, bl. 34-73. De derde, de aanhoudende slavernij der Israëlieten in Egypten; hoe God zich over dezelven ontfermt, aan Moses verschijnt, en dezen naar Egypten zendt, om dit verdrukte volk te verlossen, bl. 73-121. De vierde, het vertrek van Moses met zijne vrouw en kinderen uit Midian naar Egypten, met het voorgevallene op den weg; de ontmoeting van Aäron, en hoe beiden hunnen last aan het volk te kennen geven, welk dit met dankbaarheid aanneemt en goedkeurt, bl. 121-145. De vijfde, de komst van Moses en Aäron bij Pharao met hun voorstel, en deszelfs allerongelukkigst gevolg voor Israël; de daarop aangekondigde strafwonderen en verharding van Farao's hart onder die allen, tot dat eindelijk het laatste en geduchtste oordeel hem noodzaakt, om Moses met geheel Israël, en alles, wat hun toebehoorde, te laten vertrekken; de verhaasting van dit vertrek, op aandrang der Egyptenaaren, en de eerste legerplaats te Succoth, bl. 145-322.

Wij hebben het getal der bladzijden, voor iedere Afdeeling, hierbij aangeteekend, om te doen zien, hoe weinig 't gebrek, waarover door de Lezers van bergen meermalen geklaagd is, te weten het aanmerkelijk verschil in de lengte der Afdeelingen, is verholpen. Men had, 't geheele Werk door, meer gepaste rustpunten moeten maken; ook missen wij ongaarne, bij 't begin van ieder nieuw stuk, de aanteekening van den Bijbeltekst, waarover wordt gehandeld. Dit is nu nog, door een naauwkeurig Register, eenigzins te vergoeden. De omslachtige wijze van behandeling is, nadat eenmaal dit Werk aangevangen is, vervolgends niet zoo gemakkelijk

[p. 297]

te verbeteren. 't Zal echter, dunkt ons, raadzaamer zijn, zichzelven eenigzins ongelijk te worden, dan op dien voet voort te gaan. Verscheidene aanmerkingen, minder geschikt voor een Godsdienstig Huisboek, konden achterwege gebleven zijn. Wat heeft de gemeene man te doen met eene wederlegging van vreemde gevoelens, waaraan hij nimmer zou gedacht hebben, en waarvan hij ook nooit gehoord heeft, zoo als die van j.l.w. scherer in deszelfs Geschichte der Israëliten vor Jesus, en anderen, bl. 215, 265, 296, 297 en elders?