Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1806

A. Coopmans, Med. Doct., de Variolis Vaccinis (over de Koepokken.) Worcumi apud Is. Verweij. In 8vo. form. maj. pp. 86.

In het uitgestrekt gebied der Geneeskunde is 'er ongetwijfeld nimmer nuttiger en belangrijker Ontdekking gedaan, dan op het einde van de Achttiende Eeuw, door den Engelschen Geneesheer eduard jenner, wien deswegen onsterfelijke eer en de warme dank der geheele wereld toekomt. Aan hem toch is het, dat wij de inenting met de Koepok, dat zeker voorbehoedmiddel tegen de Natuurlijke Pokken, verschuldigd zijn; welke konstbewerking, zonder onderscheid van leeftijd, jaargetij, of aanwezige ziekten, veilig kan worden bewerkstelligd, en eene Ziekte, zoo men 't met dien naam mag bestempelen, in plaats der zoo dikwijls doodelijke Kinderziek-

[p. 199]

te daarstelt, oneindig ligter in graad, en die van geenerlei gevaar of kwade gevolgen vergezeld gaat. De Koepok-inenting verdient dus boven de inenting der natuurlijke verre de voorkeur; te meer, daar zij ons ook het blij vooruitzigt geeft, van eens de Kinderziekte, dien doodelijken geessel van 't menschdom, met wortel en tak uitgeroeid te zien.

De Heer coopmans heeft dit gewigtig onderwerp tot stoffe zijner Akademische Verhandeling gekozen; verdeelende zijn nuttig Werk in negen Hoofdstukken, waarvan het eerste behelst de geschiedenis der Koepokken: derzelver oorsprong, voortgang, gelukkigen uitslag, en invoering in de meeste oorden der wereld, worden hier zeer bondig afgeschetst, en van de namen der genen, die zich door 't invoeren dezer nieuwe Ziekte, of derzelver verdere verbreiding, verdienstelijk gemaakt hebben, met lof gewaagd.

Het tweede H. handelt over den twist der Geneeskundigen over de Koepokken, en wel vooreerst over het geschil tusschen jenner en woodville, waarvan de laatste beweerde, dat de Koepok met een algemeen uitslag vergezeld ging, de eerste daarentegen het tegengestelde staande hield: beiden staafden hun gevoelen met daadzaken. Het pleit wierd eindelijk beslist, en de waarheid bleef aan jenner's zijde. De oorzaak van dit zoo groot verschil schijnt daarin gelegen, dat woodville zijne inentingen verrigt had met lancetten, die misschien met natuurlijke pokstoffe waren besmet geweest: hijzelf heeft ook naderhand, na gedane proefnemingen, zijne dwaling openlijk erkend. Van vijftig gevallen heeft Dr. pearson ook maar één gezien met algemeene uitbotting; waaruit men dus in Engeland opmaakte, dat dezelve, als zeldzaam voorkomende, niet tot het wezen der Koepok behoorde. - Verder worden hier de twijfelingen van hun, die zich tegen deze nieuwe wijze van inenting verklaard hebben, kortelijk aangestipt, de namen der Schrijvers, die ze opgelost hebben, opgegeven, en eindelijk jenner's gevoelen nopens den oorsprong der Koepok gestaafd.

Het derde H. betreft de verschillende wijzen van inenting; verscheidene worden hier beschreven, en de voorkeur met regt gegeven aan de inenting met een lancet, bezwangerd met versche Koepokstoffe.

In het vierde H. wordt over de Koepokstoffe en der-

[p. 200]

zelver bewaring gehandeld. De ware Koepok bezit het voorbehoedend vermogen; de onware heeft die eigenschap niet: de stof dient dus uit de ware pok genomen te worden. Dr. nissen onderscheidt vier poksoorten, waarvan geene voorbehoedt dan de blaauwachtige (livida), het eerst door jenner beschreven, enz. In § XVIII vermaant onze Schrijver, dat de stoffe op den juisten tijd moet worden genomen; zijnde het verkieslijkst op den negenden dag, wijl de stoffe alsdan nog vloeibaar en doorschijnend is; na dien tijd toch wordt dezelve dikker, en brengt onware pokken voort. De inenting met gedroogde stoffe wordt afgekeurd, en niet te onregte. In de volgende § wordt de scheikundige ontleding der stoffe opgegeven, en die van guatieri inzonderheid geroemd, volgens welken zij uit een vlug beginsel bestaat, dat door Zuurstof- en Koolstof-gas, alle soort van Zuren, Licht- en Warmte-stoffe kan ontleed worden: het Kwikzilver, volgens den Hoogleeraar thomassen a thuessink; de Zwavel, volgens jenner, enz. hebben insgelijks het zelfde ontledend vermogen. Verscheidene wijzen van de stoffe te bewaren vervolgens doorloopen hebbende, houdt de Autheur voor de beste, om twee ruwe glazen schijfjes te nemen, in een van deze eene holligheid van ⅜ duim middellijns te laten slijpen, daarin de stoffe ter bewaring te doen, en vervolgens beiden op elkander te leggen, om alzoo den toegang der lucht te beletten; en opdat insgelijks de stoffe niet door 't licht ontleed worde, moeten de schijfjes geverwd en met blaasjes omwonden worden. Men zorge ook tevens, dat ze niet aan warmte of koude worde blootgesteld.

Het vijfde Hoofdstuk bevat hetgeen men bij de inenting zelve dient in 't oog te houden. Hier wil de Autheur, dat men zorg drage, het inentingswondje niet te groot te maken, zoo dat 'er bloed uitvloeije, waardoor ligtelijk de stoffe kan afgespoeld worden. Hij raadt vervolgens aan, dat men, de inenting met drooge stoffe doende, de stoffe, daartoe gebezigd, niet te veel verdunne, daartoe niets anders dan laauw schoon water gebruike, enz. Omtrent de keuze der voorwerpen is men noch aan ouderdom, tijd van 't jaar, of andere aanwezige ziekte verbonden, uitgezonderd eenige huidziekten, waarvan hier drie gevallen worden aangeteekend. - Het besluit, uit dit alles getrokken, is zeer

[p. 201]

regtmatig, en behelst, dat het geen' ongeoefende vrijstaat, deze konstbewerking te verrigten.

In het zesde Hoofdstuk ontvouwt de Heer coopmans vrij naauwkeurig het beloop, de verschijnsels en genezing der Vaccine. Veel nuttigs komt hier voor. Zie hier het besluit: ‘Uit al het verhandelde,’ zegt de Schrijver, ‘blijkt vooreerst, dat de Koepok somtijds een ongeregelden loop houdt; ten tweede, dat, volgens Prof. thomassen a thuessink, om de ziekte wel te beoordeelen, alle verschijnsels te zamen moeten genomen worden, om daaruit te kunnen opmaken, of de Koepokken echt of onecht zijn.’

In het zevende Hoofdstuk wordt de voortreffelijkheid der Koepokken boven de natuurlijke ten klaarste betoogd, en wel uit hoofde dat de Koepok eene zeer zachte, bijna onmerkbare, ziekte te weeg brengt, die nimmer van den dood of nakomende gebreken wordt gevolgd; ten andere, omdat zij geen vermogen van besmetting heeft, dan door de inenting, en dus niet van zelve kan verbreid worden; en wijders, dat men, bij het bewerkstelligen der inenting zelve, in de keuze der voorwerpen niet beschroomd behoeft te zijn, daar dezelve op elken leeftijd, ja zelfs bij Kraamvrouwen, Zieken enz., kan geschieden. En daar 's jaarlijks in Europa 408,000 menschen door de Kinderziekte naar het graf gesleept wierden, ware het zeker te wenschen, dat de Koepok nog algemeener aangenomen en verbreid wierd.

Het achtste Hoofdstuk behandelt het heilzaam vermogen tegen andere Ziekten. De Koepokken laten geen smet in 't ligchaam na, welke naderhand ziekten zou kunnen veroorzaken. Verscheidene ziekten, daarentegen, langdurig van aard, en die voor geene middelen wilden wijken, zijn door de Koepok genezen; als verzwakking der kinderen, chronische huidgebreken, hevige buikloopen, doofheid, kliergezwelziekte, kinkhoest, enz. De Pest zelve is, door de inenting met de Koepok, of voorgekomen, of derzelver woede verzacht.

Het laatste Hoofdstuk heeft iets, betreffende de pokken der Geiten, en de inenting der Koepok op andere Dieren. Dat de Geit, even als de Koe, haar eigen pok heeft, die tegen de Kinderziekte dezelfde voorbehoedende kracht bezit, heeft j.j. heijdeck, Hoogleeraar te Madrid, waargenomen, en door proeven bevestigd.

[p. 202]

Verder worden in dit Hoofdstuk de proeven verhaald, die met de Koepok op andere Dieren genomen zijn.

De lezing van dit Werkje, welks inhoud wij, zoo ver 't ons bestek toeliet, kortelijk geschetst hebben, prijzen wij elk, de Latijnsche taal magtig, welmeenend aan.