Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Beschryving van de stad Washington, de nieuwe zetel des bestuurs der Vereenigde Staaten van America; met aanmerkingen over de waarschynlyke oorzaaken van derzelver bloei of verval.
Door een Reiziger, die dezelve in den Jaare 1802 bezogt.

(Uit het Engelsch.)

‘Van den eersten aanleg tot het bouwen der Stad Washington hebben wy, in ons Mengelwerk, berigt gegeeven^(*), en voorts iets daarover medegedeeld uit de berigten, die de Heer h. wansey, ten Jaare 1796 in Noord-America reizende, des bekomen hadt^(†). Wy twyfelden niet, aan de volgende Beschryving van eenen ooggetuige, die deezen oord bezag, deeze Stad bezogt, plaats te geeven.’

De Stad Washington wordt gebouwd op een plek gronds, gelegen tusschen het vorkswyze uitsteekzel van den ooster en wester arm der Riviere Potowmac, die by derzelver zamenvloeijing een stompen hoek vormen. Deeze grond was oorspronglyk bezet met zwaar

(*) Zie onze Algem. Vaderl. Letteroef. voor 1793, Mengelw. bl. 497, waar wy eene keurige Afbeelding van de Grondtekening dier te bouwene Stad plaatsten, welke ook afzonderlyk by onze Boekhandelaars te bekomen is.

(†) Algem. Vaderl. Letteroef. voor 1798, Mengelw. bl. 273.

[p. 588]

houtgewas, en is nog zo, uitgenomen op de plaatzen, ter bebouwinge opgeruimd. De Stad neemt eenen aanvang aan de punt der zamenvloeijinge, en verspreidt zich van daar oost- en westwaards van den eenen arm tot den anderen, en noordwaards tot derzelver oorsprongen. Aan de zyde, niet bepaald door een deezer Riviertakken, ligt het land open, zo dat de Stad aldaar, tot eene verre uitgestrektheid, kan uitgebouwd worden, niet belemmerd door eenige andere Vastigheid, uitgenomen George Town, welk een gedeelte van dit driehoekig stuk lands bevat, op den westlyken oever, een weinig boven de zamenvloeijing. Deeze Stad is van Washington gescheiden door een smalle kreek, en als 't ware eene Voorstad geworden. De streeken, tot de Straaten bestemd, zyn, volgens het plan van den Heer ellicott, door het bosch heen gehakt. Zy loopen recht, van arm tot arm, oost- en westwaards, en worden doorsneeden van andere, met rechte hoeken, noord- en zuidwaards. De Straaten, na de groote toegangen loopende, zyn van honderd en dertig tot honderd en zestig voeten wyd; de andere van negentig tot honderd en tien voeten.

Washington maakt tegenwoordig eer eene vreemde dan eene schilderagtige figuur. De onderscheide Eigenaars, die gronden kogten, hebben het houtgewas daar omgehouwen, en huizen of gedeelten van huizen gebouwd, laatende den bygelegen grond ter zuivering over aan den geenen, die 'er vervolgens kooper van mag worden: zo dat, behalven op Greenleass Point, en op nog één of twee andere plaatzen, waar men iets aantreft, 't welk naar eene aaneenschakeling van gebouwen gelykt, het geheelenal stukwerk is. Op de eene plaats doen zich op, geheel voltooide huizen, geheel door houtgewas omringd; elders ziet men een half afgemaakt gebouw; verder op de enkele grondslagen; op andere drie of vier nog onvoltooide geraamten; zo dat men geene juiste opgave kan doen van het getal, of eene plaatslyke beschryving geeven van het geheel. In den Jaare 1799 zal het getal der voltooide huizen omstreeks de vierhonderd geweest zyn, en dat der onvolbouwde de helft van dat getal. By den aanvange des Jaars 1802 bedroeg het getal van beiden omtrent twaalfhonderd. De huizen zyn drie verdiepingen hoog, van steen, en gepleisterd. Behalven deeze is 'er een aantal lootzen van hout op-

[p. 589]

geslaagen, om de werklieden ter huisvesting te dienen: deeze laatstgemelden moeten, overeenkomstig het oorspronglyk plan, eerlang plaats inruimen voor fraaijer gebouwen.

Het Capitool belooft, uit het vertoon van één vleugel, die van hardsteen en afgemaakt is, als het midden en de andere vleugel voltooid zal weezen, en de grond rondsom behoorelyk geslegt, een zeer heerlyk en wel opgecierd gebouw te zullen zyn; maar, vermids de Bouwkunstenaar, die deezen vleugel maakte, uit de Vereenigde Staaten vertrokken is, en geen plan van het middengebouw heeft agtergelaaten, blyft het bestek daarvan over voor zynen Opvolger. Voltooid zynde, is het bestemd, om de twee Huizen van het Congres, alle de vertrekken tot het Staatsbestuur, en de Nationaale Instituuten, te bevatten.

Het Huis van den President is voltooid, en een zeer het vierkant gebouw van gehouwen steen, in een hedendaagschen smaak. Het staat bykans in het middenpunt tusschen de twee takken van de Potowmac, en op omtrent ééne myl afstands van derzelver zamenvloeijing. Een straat van de grootste der gemelde afmeetingen loopt 'er op aan: aan het oosteinde zal een steenen brug gebouwd worden over dien tak van de Potowmac, om in Maryland te komen; over deeze brug zal de hoofdweg zyn van de Noordlyke na de Zuidlyke Staaten. - Een weinig beneden de plaats, waar deeze brug zal worden aangelegd, is de Scheepstimmerwerf, waar men thans bezig is met een Schip van vier-en-zeventig stukken te bouwen; doch deeze Scheepstimmerwerf is, even als alle de andere in de Vereenigde Staaten, nog niet met Dokken. - Het Washingtonhotel, het voornaamste Huis ten algemeenen geryve, is een zeer ruim en gemaklyk steenen gebouw, gelegen tusschen het Capitool en het Presidents-huis. De overige voltooide huizen zyn hegt, gemaklyk en wel gebouwd; doch daar dezelven op zo grooten afstand van elkander verwyderd zyn, en de gezigten daarop door het tusschen beiden komend houtgewas worden afgebroken, kan alleen het oog eens Vogels deeze Stad, die nog in haare geboorte is, overzien. Gissenderwyze mag men iets opmaaken uit het vertoon van een en ander gebouw, ten openbaaren gebruike; uit dat der steenen huizen, voltooide en onvoltooide, gemengd met hutten

[p. 590]

en tusschenbeiden komend hoog geboomte. Naauwlyks iets, 't geen naar zamenhang gelykt, doet zich op; doch daar het welgeregeld plan allerwegen stipt wordt in acht genomen, zal deeze Stad, wanneer die afbreekingen des geheels verminderen, het uitmuntendst stuk van bouwkundige gelykvormigheid opleveren.

De Potowmac is eene schoone Rivier; en het reeds gemelde bouwen van een vier-en-zeventiger, aan een van derzelver takken, laat geen twyfel over, dat het kanaal diep genoeg moet weezen, om Koopvaardyschepen, hoe zwaar en diepgaande ook, tot laaden en lossen toe te laaten.

De Americaanen koesteren het denkbeeld, dat, op geenen verren tyds-afstand, Washington niet alleen de schoonste, maar ook de grootste Stad in de geheele Wereld zal weezen. Brissot veroordeelt deeze sterke aandrift der Americaanen om groote Steden te bouwen^(*). Hy noemt dit een groot kwaad, 't welk, meer dan iets anders, zal strekken om den Republikeinschen geest uit te dooven. Dit moge waar zyn, uit een staatkundig oogpunt beschouwd; doch uit een zedelyk bezien, is het tegendeel waar. Gelukkig zou het voor het menschdom weezen, indien men het voorbeeld der Americaanen volgende, de twist tusschen de Volken voortaan ware, wie de schoonste Steden bouwde, niet, wie de meeste verwoestte. Het stemt met het gevoel der menschlykheid veel meer overeen, getuige te weezen van de mededinging tusschen de helden van den Troffel, dan van die der helden met het Zwaard: ook is het voor de naakomelingschap veel wenschlyker: baarblyklyk is het, dat Blenheim de voordeelen, door de Britsche Natie behaald door de overwinningen, te welker gedagtenis het gebouwd werd, lang overleefd heeft.

Washington staat op een allerschoonsten en besten stand. De geregeldheid van het plan, volgens 't welk de straaten zyn aangelegd, de eenpaarigheid, in het bouwen der huizen in acht genomen, zal verre alles, wat in dit slag van werk ooit onderstaan is, overtreffen; en, indien deeze natuurlyke oorzaaken, welke noodwendig moeten zamenloopen tot het vestigen van groote Steden, met andere zamenstemmen, zal Was-

(*) Brissot's Commerce of America with Europa.

[p. 591]

hington een gedenkstuk weezen van den geest der onderneeming, der werkzaamheid en volharding van de Stichters dier Stad. Maar zelfs deeze eigenschappen, zo noodig tot het welslaagen, verzekeren zulks niet altoos. Het kan gebeuren, dat Washington nooit de verwagtte grootheid bereike; het kan zelfs nadeelig voor de Vereenigde Staaten weezen, wanneer zulks plaats greep. Indien Washington de Koopmarkt werd der Vereenigde Staaten, zouden de andere handeldryvende Steden en Plaatzen, Boston, New-York, Philadelphia, Baltimore, Norfolk, Charlestown, enz. vervallen, door het vertrek der vermogendste Kooplieden, die zich natuurlyk na Washington zouden begeeven, om deel te erlangen aan de voordeelen, daar te behaalen. Dit zou gelyk staan met het voeden van eenig gedeelte des lichaams ten koste van het andere, 't welk oneenpaarigheid en geheel verval ten gevolge heeft.

Brengt men hier de vraag in 't midden, waarom de verbaazend groote onevenredigheid tusschen Londen en de andere deelen van Engeland deeze heillooze gevolgen niet gehad hebbe? Hier op valt gereedlyk te antwoorden. Alle gedeelten van Engeland hebben eene zo talryke bevolking, als door den Landbouw bestaan kan; de overigen worden natuurlyk aangedreeven om zich na groote gemeenschappen te vervoegen, ten einde door Koophandel en Handwerken den kost te winnen^(*). Het geval in de Vereenigde Staaten is juist

(*) Alle Engelschen staan, ten aanziene van Londen, met deezen Schryver, niet in het zelfde denkbeeld. Onze Landgenoot dumbar, over de keuze van Washington ter Hoofdstad van de Vereenigde Staaten spreekende, tekent op: ‘De Engelsche staatkundige Schryvers klaagen onophoudelyk over de nadeelen, welke uit de naar evenredigheid van de bevolking des Ryks gedrogtlyke grootte hunner Hoofdstad voortspruiten. Maar welke is de oorzaak van deeze verderflyke grootte anders, dan dat men ongelukkig den Zetel der Regeering daar geplaatst vindt, waar zich natuurlyk tevens de voornaamste Zetel van den Koophandel moest vestigen. Parys, geen Koopstad zynde, is, hoe zeer de staatkunde der Vorsten de bevolking derwaards trok, in evenredigheid van den geheelen Staat, veel kleinder gebleeven dan Londen. Nogthans schynt Parys, by de tegenwoordige Staatsinrichting, veel te uitgebreid te zyn, om als een gevoeglyke plaats voor de Wetgeevende Vergadering beschouwd te worden. Men bedenke, of de Leden dier Vergadering zich in eene minbeduidende Stad niet meer vry, meer onbelemmerd zouden gevoelen, om, zo hunne eigene gedagten, als den wensch der gansche Natie, in hunne redeneeringen uit te drukken, en of zy daar niet meer moeds zouden hebben, om zo wel de toejuiching als het uitjouwen van de gaanderyen, beiden even bespottelyk en even verderflyk, te veragten.’ Zo schreef dumbar, in zyn hoogschatbaar Werk: De oude en nieuwe Constitutie der Vereenigde Staaten van America uit de beste Schriften in haare grondslagen ontvouwd, II D. bl. 90. Dit Deel zag ten Jaare 1794 het licht.

[p. 592]

het tegengestelde; daar is eene geringe bevolking, in vergelyking met de ontzettend groote uitgebreidheid des grondgebieds. Deeze in overweeging genomen zynde, moet de verspreiding van een aantal kleine Steden veel voordeeliger weezen, dan het bouwen van eenige weinige groote; en misschien zou het bouwen van ééne Stad het voordeeligst weezen. Van dit gevoelen zyn de Abbé mably, Dr. price, de Graaf de mirabeau, brissot, en andere Schryvers, die gepoogd hebben te bewyzen, dat groote Steden, Koophandel en Handwerken, nadeelig zyn voor de Americaanen, die zich alleen, huns oordeels, op den Landbouw moesten toeleggen.

Indien de bewyzen der gemelde Schryveren steek houden, hebben de Americaanen ongelyk in het streeven na Koophandel en Handwerken, zonder welke zy nogthans geene groote Steden kunnen hebben. Handwerken inzonderheid kunnen zich niet zeer wyd uitbreiden in de Vereenigde Staaten; dewyl de hooge prys der dagloonen hun noodzaakt, om hunne gebrekkige werkstukken, in navolging van anderen gemaakt, ten hoogeren pryze te verkoopen, dan de veel fraaijere, van buiten ingevoerd, kosten. De duurte van den arbeid wordt veroorzaakt door de onevenredigheid der bevolking in America naar gelange der uitgebreidheid, en daaruit volgende goedkoopheid des gronds, welke al het vlytbetoon des lands tot den Landbouw bepaalt. Het arbeidsloon zal duur blyven zo lang het land goedkoop zal weezen; 't welk, in de Vereenigde Staaten, nog Eeuwen lang het geval moet zyn; naardemaal 'er nog omtrent tweehonderd millioenen Acres onbebouwd

[p. 593]

land zyn. - Wanneer, derhalven, de Americaanen de Manufactuuren in hun eigen land wilden voortzetten, zouden zy zo zwaare belastingen op den invoer van vreemde moeten leggen, als opklommen tot eene hoogte, die met een volstrekt verbod bykans gelyk stondt. De Europische Magten zouden hier op wedervergelding te werk stellen: en daar de Americaanen veelal de vervoerders hunner eigene goederen zyn, zou zodanig een maatregel hun eigen Koophandel vernietigen, en hunne schepen in de havens der verrottinge overgeeven. Maar de Koophandel der Vereenigde Staaten is te uitgebreid en te voordeelig, om derzelver Inwoonders tusschen beiden te doen hangen, ten opzigte van de zekere winst, daar uit herkomstig, en de onzekerheid, indien niet de onuitvoerbaarheid, van het oprichten van Manufactuuren: het zal, overzulks, waare Staatkunde by hun blyven, buitenlandsche Goederen in te voeren, in verruiling voor binnenlandsche voortbrengzelen. Gevolglyk zullen Handwerken, een groote bron van Volkrykheid voor groote Steden, in Washington ontbreeken.

Het Landbouwend stelzel in de Vereenigde Staaten is nog meer aangekant tegen het Handwerkend dan het Koophandeldryvend. New-York en Philadelphia, die zints meer dan eene Eeuw gevestigd, en ook de een naa de ander de zetel des Bewinds geweest zyn, alsmede de verzamelplaats van talryke zwermen Emigranten, zyn nimmer tot de grootheid opgeklommen van veele Steden van den derden rang in Engeland. - Waarom? De onbebouwde Landen van Kentucky, Tenesse, het Landschap Maine, Vermont enz. hebben ze gestaadig weggenomen; en dit zal altoos het geval weezen, zo lang de Landen goedkoop zyn. De menschen geeven eigenaartig de voorkeus aan het bewerken van een eigen stuk gronds, boven het arbeiden in de werkplaats van eenen anderen. Te deezer oorzaake is het geenzins te verwonderen, dat Kentucky, 't welk ten Jaare 1771 geen één honderd Bewoonders telde, nu op meer dan honderd duizend gerekend wordt; daar, niettegenstaande de verbaazende menigte van Emigranten, die 's jaarlyks in Philadelphia en New-York worden ingevoerd, geen deezer Steden in aantal van volk, op eene zeer merkbaare wyze, is toegenomen. Indien de vaart op de Rivier Missisippy voor de Veree-

[p. 594]

nigde Staaten geopend wordt, zal het westlyke gedeelte nog grooter verlokzels aanbieden aan Emigranten dan het oostlyke; 't geen zich zo wel te Washington als te Philadelphia en New-York zal doen voelen.

Indien, derhalven, America geene Manufactuuren kan vestigen, of indien het, door dit voor zichzelve te doen, (want het kan nimmer hoopen op uitvoer na Europa, daarmede voor geheel de Wereld bezig) haaren Koophandel verwoest, is een der twee hoofdbronnen van bevolking in groote Steden opgedroogd; en het Landbouwend stelzel steeds tot onttrekking van volk strekkende, zal niet alleen Washington, maar ook geene andere Stad in de Vereenigde Staaten ooit tot eene aanmerkelyke grootte opklimmen.

De spoedige toeneeming der Stad Washington, zints den eersten aanleg, wordt door schrandere Americaanen aan den rechten oorsprong toegeschreeven - Speculatie; - een veld, 't welk, eenmaal geopend zynde voor de Land-opkoopers, die in grooten getale in de Vereenigde Staaten gevonden worden, hun groote koopen doet volvoeren; daar zy voorts alle hunne middelen te koste leggen op Huizen te bouwen, en der Stad een uitwendig voorkomen van bloei te geeven. Zo sterk heeft men dit door- en voortgezet, dat tegenwoordig te Londen 500 P. St. gevraagd wordt voor omtrent een zesde gedeelte in een enkel Lot: terwyl veele derzelven, ten aanzien van ligging de beste, oorspronglyk voor 30 P. St., op drie jaaren crediet, gekogt werden. - Indien deeze schielyke aanwas alleen toe te schryven ware aan daadlyk gevestigde inwooning, zou men daaruit een onbetwistbaarder bewys voor den bloei van Washington kunnen ontleenen, dan uit het betoverend voorkomen van nog onvoltooide gebouwen, die ontstaan gelyk de paddestoelen naa een regenvlaag. Vrugten in een trekkas uitgebroeid beantwoorden zeer wel aan het oogmerk van hem, die ze eerst ter markt brengt; maar zy hebben de eigenschap niet van natuurlyker geteelde vrugten.

Eene andere gewigtige zwaarigheid tegen de grootheid der Americaansche Steden is de Geele Koorts. Deeze schriklyke kwaal heeft op het vaste land van America, zo aan de zeekust als meerder landwaards in, bykans overal gewoed. Men mag, derhalven, met reden twyfelen aan de juistheid der redenen, opgegeeven

[p. 595]

door Dr. rush en andere beroemde Americaansche Geneesheeren, dat die Ziekte uit de West-Indiën zou ingevoerd weezen, en geen plaats-eigene kwaale zyn. - De Stad Washington is in haar eerste opkomen daardoor bezogt geworden: deeze Stad derhalven op te bouwen tot de door zommigen bedoelde en meermaalen vermelde grootte, zou misschien niets anders weezen dan een Kweekery op te richten voor eene toekomende doodlyke kwaal.

Verder mogen wy hier nog in aanmerking neemen, dat de Geele Koorts zich geregeld opdoet in een of ander gedeelte der Vereenigde Staaten, geduurende de warme maanden van Juny, July, Augustus en September, en alleen in den vernielenden loop gestuit wordt by het aannaderen van koud weêr. Naardemaal de Gemeenschap tusschen de Vereenigde Staaten en de West-Indiën, waar die kwaal bestendig heerscht, meer of min is afgebroken, is het niet waarschynlyk, dat eene Ziekte, uit de laatstgemelde Landen overgebragt, in de eerste alleen op bepaalde tyden zou woeden. - Doch, 't zy de oorzaak ingevoerd of plaatslyk zy, de uitwerking dier Ziekte moet min of meer verschriklyk weezen, naar gelange van de groot- en volkrykheid der plaatze, daar mede bezogt.