Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

[p. 581]

Waarneeming, betreffende de inenting der koepokken, door middel der stoffe van het overhoef (le Grease.)
Door den Geneesheer L. Sacco, van Milaan.

Na verschillende vergeefsche poogingen, is het my eindelyk gelukt, door middel der stoffe van het Overhoef (le Grease), de Koepokken te doen gebooren worden. Een Koetzier van den Heer clari, die de Paarden van zynen Meester, door deeze ziekte aangedaan, verbond, kwam, op den 22 van Sprokkelmaand deezes Jaars 1803, aan het Hospitaal om raad. De Heelmeester bigaro, die hem onderzocht, vond aan zyne beide handen, en aan zyne bovenlip, uitbottingen, die hy oordeelde voort te komen uit de verbanden, die hy had gedaan. Hy had tien van deeze puisten aan de rechterhand, zeven aan de linkerhand, en drie aan de lip, met koorts, flaauwheid, loop, en pyn onder de oxels en in de lendenen. Men bragt hem in het Hospitaal der Vondelingen, en gevolgelyk by my. Ik deed, met de stof deezer puisten, de Inenting, aan eene Koe, en aan negen menschelyke voorwerpen. Vier derzelven wierden aan beide armen ingeënt, en vyf enkel aan eenen arm; terwyl hun, aan den anderen arm, de gewoone Koepok wierd ingeent. By de Koe had de konstbewerking geen gevolg; waarom ik haar naderhand met de gewoone Koepokstof inentte; hoewel ook zonder eenige uitwerking. Van de vier eerstgenoemde Kinderen had een maar eene pok, terwyl andere 'er wel vyf bekwamen. Twee waren onder dezelve, in welke de inenting met het Overhoef volkomen gelukte; terwyl de steekjes, in welke de Koepokstof was aangebragt, alle volkomen slaagden. Met de stof der pokjes, door de stof van het Overhoef voortgebragt, entte ik drie andere Kinderen in, met het volkomenst gevolg. Deeze Inentingen heb ik nu, by wege van agt verschillende generatien, voortgezet, en steeds is wederom de zelfde stof gebooren geworden. De Ziekte brengt zich steeds wederom voort, met dezelfde standvastigheid en eenpaarigheid, zo in den aard der verzweeringen, als in de goedaardigheid der

[p. 582]

toevallen. De Koetzier had de Kinderziekte nog niet gehad: hierom heb ik hem dezelve, op den tweeden Maart laatstleden, aan beide armen ingeënt, doch zonder eenig gevolg, zo op de plaats der Inentingen, als in zyn gestel. Insgelyks heb ik dezelve, zonder eenig gevolg, ingeënt, aan de Kinderen, by welke de stof van het Overhoef had gewerkt. Zie daar den oorsprong der Koepokken voldoende beweezen. Thans valt 'er niets meer te bepaalen, dan op welken tyd men de stoffe van het Overhoef moet neemen, om wel te slaagen. Dit moet zekerlyk plaats hebben, als die stof wel zuiver en helder is; het is dus de post van den Inenter, om zich hiervan wel te verzekeren.

Het Overhoef is een ontstooken gezwel, tusschen de Hiel en de Hoef van het Paard, 't geen ten hoogsten binnen tien of twaalf dagen zyn vollen loop volbrengt. Als men het gezwel met aandagt beschouwt, ziet men daar in een aantal kleine gaatjes, uit welke een vogt vloeit, met een byzonderen reuk voorzien. Men ziet daar insgelyks op eenige kleine verhevenheden, gelykende naar wratjes, die het brandpunt deezer ziekte schynen te zyn. De opzwelling vermeerdert allengskens en wordt pynelyk; het Paard wordt kreupel en eet weinig. Men verbindt het ongemak, met weekmaakende pappen, die, na verloop van twee of drie dagen, het beursje met zyn wratje doen uitkomen, 't geen zomwylen groot, en in andere gevallen klein is: blyvende 'er een tydlang een gat open in den voet. Zo ras het beursje is uitgezwooren, verminderen de toevallen, en het gat sluit zich, binnen vyf of zes dagen: doch 'er blyft steeds een kennelyk lidteken over.

Geduurende den eersten ontstooken toestand van het gezwel, is het de waare tyd, om de stof te verzamelen; wanneer dezelve helder en kleevende is. Zo men de porien of kleine gaten kan zien, heeft men niets te doen, dan nevens dezelve het lancet te brengen, wanneer men het spoedig zal bevogtigd zien. Ook kan men, en dit is nog zekerder, eene naald in den wortel der wratjes steeken, zo men dezelve kan zien. Zomwylen komt 'er eerst bloed voor den dag; doch zo men een oogenblik wagt, vloeit 'er het helder vogt uit, 't welk de zitplaats van 't vergift schynt te zyn. Doch zo men van de eerste Inenting geene uitwerking ziet, moet men zyn geduld niet verliezen, of aan een

[p. 583]

goede uitkomst wanhoopen. Men moet gelyktydig verscheidene voorwerpen inenten, en hun verscheidene steekjes geeven, om eenige kleine uitbottingen te bekomen. Heeft men 'er maar eene bekomen, dan brengt zich dezelve wederom voort, in alle de volgende Inentingen. Myn Paard door dit ongemak aangedaan zynde aan zyn linker voet, nam ik, op den derden dag der ziekte, wanneer het Dier nog geen verband had gehad, de stof van een der wratjes, om daar mede, op den 2 Maart laatstleden, vier Kinderen in te enten. Twee derzelven gaven my alleen eene puist, die de behoorlyke kenmerken droeg, uit welke ik verschillende opeenvolgende Inentingen heb gedaan, steeds met denzelfden gewenschten uitslag. Deeze waarneemingen zal ik in het breede mededeelen, in een Werk, 't welk ik voorneemens ben in het licht te geeven, over het Overhoef der Paarden, in 't welk dat ongemak, in eene gekleurde Plaat, zal worden afgebeeld.

Tot hier toe heb ik geen viervoetig Dier gevonden, 't geen niet, meer of minder gemakkelyk, door het Koejen- of Paarden-vergift kan worden aangedaan. Het vergift, in deeze Dieren by herhaaling voortgeteeld, en overgebragt op den Mensch, stelt altoos dezelfde uitkomsten daar, zo op het Paard, als op het Varken, de Geit, het Kalf enz., en van deezen wederom op den Mensch. Het schynt my zeker toe, dat de Honden door deeze bewerking veilig worden gesteld voor eene ziekte, die hun eigen is, gelyk ook de Paarden voor eene gevaarlyke stikzinking, Etranguillons genoemd, waar aan zy zeer onderhevig zyn. Reeds heb ik hiervan een aantal voorbeelden gezien; doch ik heb nog geen genoegzaamen tyd tot onderzoek gehad, om my dienaangaande ten vollen te verzekeren. Ik heb insgelyks getragt, het Koepokvergift op de Vogels over te brengen; iets, het geen ik zeer bezwaarlyk heb bevonden, doch echter, onder het neemen van eenige voorzorgen, uitvoerbaar.