Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Bedenkingen, over Gedwongene huwelyken.

Ik herinner my, ergens eene aanmerking te hebben geleezen, dat 'er geen kragtiger bewys van Nationaal Zedenbederf kan gevonden worden, dan in den ergerlyken blaam, welke den gehuwden staat wordt aangewreeven. Doch indien de strekking deezer uitzinnige lasteringe zoo heilloos zy, wat zullen wy dan zeggen van het gedrag, 't welk deezen staat met reden veragtelyk maakt? Wat zullen wy van zulke Ouderen zeggen, die doornen planten, daar men een bed van roozen moest vinden; of slegts onkruid kweeken, daar zich het uitzigt opdeedt op den meest beloovenden en heilzaamsten oogst? Hoe kunnen zy

[p. 466]

het met hunne liefde overeenbrengen, door grilligheid of gierigheid, met het geluk hunner Kinderen te speelen? Hoe kunnen zy het voor de waereld verantwoorden, dat zy dezelve met dwaasheid of krankheid bevolken? en hoe kunnen zy hun geweeten bevredigen, hunne wreedheid dikwyls tot aan geene zyde van het graf uitgebreid, en hun naakroost te hebben blootgesteld, zich met ondeugden te bezoedelen, welke hun eeuwig geluk kunnen in gevaar stellen?

Dat zulke gevolgen inderdaad het uitwerkzel zyn van 't geen ik meen eene schraapzuchtige onteering van het huwelyksbed te mogen noemen, wenschte ik wel, de ondervinding niet ten waarborge te kunnen inroepen; doch te menigvuldig zyn de voorbeelden, uit deeze dwaasheid der Ouderen ontstaande, dan dat zy den dagelykschen Waarneemer niet zouden in 't oog vallen. Hier uit ontstaan die tweedragt en oneenigheid, welke, in onze hedendaagsche huwelyken, over eensgezindheid en eenstemmigheid zoo lang hebben gezegevierd; van hier, insgelyks, dat mangel aan huishoudelykheid, welk het vergif van alle deugden is: de man en de vrouw dienen over en weder elkander tot een plaag; hunne heimelyke dwaasheden worden openbaar, en hunne misdryven worden het onderwerp des gespreks in alle gezelschappen.

Doch, 't geen de snoodheid van zulk een gedrag in het helderst daglicht plaatst, is, de menigte der onschuldigen, die, om den man, van welken zy eenen afkeer hebben, te ontwyken, dikmaals vervoerd wierden om zich in de armen der eerloosheid te werpen, en zich aan het uiterste verderf ten prooi te geeven. Met hoe schoonschynende voorwendzels zulke Ouders zich zelven mogen tragten te vrede te stellen, erger zyn ze zeker dan barbaaren, naar gelange zy tot de voorwerpen hunner wreedheid eene nadere betrekking hebben.

Met dit alles is myne meening niet, te beweeren, dat een Ouder zou verpligt zyn, aan alle de dwaasheden van een ydelzinnig Meisje van zestien jaaren te believen, die na elken Losbol zucht, die haar ontmoet; neen, geregtigd niet alleen, maar verpligt zelf is ieder Vader, de neigingen zyner Kinderen tot het rechte oogmerk te bestuuren; en dit regt kunnen zy, van hunne zyde, nooit miskennen, ten zy het dwingelandisch worde uitgeoeffend, tot blykbaare ondermyning van hun geluk. Maar zodanig een schandvlek is het voor de menschlyke natuure, zoo ongemeen laag en veragtelyk is het, rykdom tot zynen eenigen dryfveer te stellen, daar zoo veele weezenlyke voortreffelykheden vereischt worden ter veraangenaaminge van het leeven, dat 'er, van dien kant, veel kan gezegd worden ter verontschuldiginge van het besluit, 't welk, in dit geval, het juk der afhanklykheid bestond af te schudden, en 'er zich stoutmoedig tegen verklaarde, om voor het geheele leeven gekluisterd te worden aan een gou-

[p. 467]

den blok, of aan een kistje van lichaamskwaalen, hoewel in goud gevat. Nog meer wordt de misdaad des Vaders verzwaard, wanneer aan de eene zyde middelen genoeg voorhanden zyn, om de bekrompenheid der tydlyke omstandigheden aan de andere zyde te kunnen aanvullen; en 'er kan, naar myn oordeel, geene verglimping plaats vinden, wanneer de wederzydsche genegenheid niet slegts op edelmoedige en pryswaardige gronden steunt, maar daarenboven zoo diepe wortels heeft geschooten, dat zy niet zonder de ontwyfelbaare elende van beiden kan losgerukt worden.

Gemeenlyk klaagt een Vader, van deezen stempel, over de hardigheid, van iets, 't welk de zorge van zyn geheele leeven was, te moeten geeven aan iemant, welke, zonder zelf daartoe veele moeite te hebben aangewend, misschien eenige uitsteekende hoedanigheden bezit, de gaven der natuure, of de gevolgen eener deugdzaame opvoedinge. Van zulk een laag, bekrompen gemoed draagt deeze verdeediging de kenmerken, dat zy geen antwoord schynt te vorderen. Intusschen moet ik 'er nevens voegen, dat 'er, naar myn inzien, meer weezenlyke verdienste gelegen is in het t'onderbrengen van eene eenige drift, dan in het byeenschraapen van millioenen; en dat ik liever zag, dat het eenig Kind, waar mede de Voorzienigheid my hadt gezegend, heerschappy over zich zelf oeffende, dan dat het alle de schatten der beide Indiën bezat. Verder wilde ik aan dit slag van lieden vraagen, aan wien zy hunne rykdommen veiliger kunnen overlaaten, dan aan iemant, wiens goedaartigheid en liefde, het geheele leeven lang, voor het geluk hunner Kinderen zal zorgen; wiens maatigheid, waarschynlyk, hun geslagt met een gezond en welgemaakt kroost zal versieren; en wiens deugd hen in diervoege zal opleiden, dat zy der zamenleevinge tot nutte en vereerende leden verstrekken?

't Geen de voorstanders van dit gedrag in hetzelve allermeest bewonderen, is, de zorge, welke het voor het naageslagt aankondigt. Maar wat zouden deeze vooruitziende mannen zeggen, indien het zoo uitviel, dat hun naageslagt onwaardig was, dat 'er voor gezorgd wierdt? En wat kan men van onnatuurlyke verbintenissen verwagten, dan de geboorte van Monsters? Eene vereeniging van Neigingen dunkt my even noodig te zyn tot het voortbrengen van een gelukkig Kroost, als eene vereeniging der Lichaamen; en ik herinner my eenen Vriend, welke uit dit beginzel de reden afleidde van de ongemeene schranderheid en schoonheid, welke men zomtyds by kinderen, vóór het huwelyk gebooren, aantreft. Doch, hoe dit zy, tot nog toe kan ik geene tegenwerping vinden tegen het gedrag, welk ik zoek aan te pryzen; naardien de man, door my bedoeld, iemant is, wiens bekwaamheden óf zyne kinderen in goeden doen zullen stel-

[p. 468]

len, óf, 't geen nog beter is, hun misschien zullen leeren, rykdommen te veragten.

'Er zyn Ouders, die op hunne Kinderliefde roemen, omdat zy, zoo als zy het noemen, de genegenheid hunner Dochteren niet dwingen, door dezelve tot een enkel voorwerp te bepaalen; terwyl zy haar tevens beletten om den persoon te neemen, op welken haare genegenheid reeds was gevestigd; even alsof het niet genoegzaam het zelfde ware, iemant zyn noodig voedzel te onthouden, als hem te dwingen om vergif door te zwelgen; of, alsof 'er eenige verdienste ware in de beteugeling van eene magt, welke zelf de natuur hun wyslyk ontzegt. Om kort te gaan, zoo veel voorzigtigheids, regtvaardigheids en menschlievendheids dunkt my gelegen te zyn in het bewilligen in de keuze onzer Kinderen, wanneer die keuze weezenlyke voortreffelykheden ten grondslage heeft, dat ik my niet verwonderde, toen ik ergens las, dat de verstandige man en bekwaame Staatsman themistocles, volgens zyne korte manier van zeggen, verklaarde, dat hy, in een Man voor zyne Dochter, altyd den voorrang zou geeven aan een Man zonder Geld boven Geld zonder een Man.

Tot de bovenstaande bedenkingen kreeg ik aanleiding, door het ontydig afsterven van een jong Heer, wiens verdiensten hem myner vriendschap aanpreezen. Hy hadt onlangs het Hoogeschool verlaaten, alwaar hy in allerlei nutte kundigheden vorderingen hadt gemaakt, die zyne overige verdiensten en deugden aanmerkelyk verfraaiden. Eene vriendschap, in de vroegste jaaren tusschen hem en eene jonge Juffrouw van den zelfden ouderdom en rang, doch van onderscheidene tydlyke middelen, ontstaan, was met hun tot wederzydsche vuurige genegenheid opgegroeid. Zoo veel gelykheids hadt 'er tusschen hunne zeden en neigingen plaats, dat elk een verklaarde dat zy voor elkander geboren waren. Intusschen wierdt de jonge Juffrouw aangezogt door een Heer, die niets bezat, 't welk hem kon aanpryzen, dan grootere rykdommen, en eene zekere bekrompenheid van gemoed, welke met de denkwyze van den Vader der jonge Juffrouwe volmaakt overeenstemde. Diensvolgens wierdt zy gedwongen om hem te trouwen; 't welk mynen jongen Vriend derwyze trof, dat hy, van hevige koortzen aangetast, naa verloop van twee maanden een prooi zyner liefde wierdt. Zoo veel weets heeft de Juffrouw van haars Vaders wreedheid, en van den dood des eenigen Mans, dien zy beminde, dat, gelyk zy, door wederkeerige liefde, in 't leeven met hem vereenigd was, zy, vreeze ik, in den dood niet lang van hem zal gescheiden blyven. Indien het gewigt der droefenisse op den Vader nederdaale, kan ik my niet verbeelden, hoe de vermeerdering van tydlyk goed hem zal in staat stellen om het te kunnen draagen.