Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

[p. 452]

Berigten, wegens het eiland Ceylon Volgens Robert Percival, Esq.

(Vervolg van bl. 405.)

Columbo.

Columbo, de Britsche Hoofdstad op Ceylon, en de zetel des Bestuurs, is eene plaats van vry groote uitgestrektheid. Schoon Trinconomale, ter oorzaake van de Haven en Ligging, voor de Engelschen van meer aangelegenheids is, overtreft Columbo, in alle andere opzigten, die Stad verre. Het getal der Inwoonderen is veel grooter; het Fort en de Stad der Zwarten zyn veel uitgestrekter; het omliggend Land is veel vrugtbaarder, en het ryk district, daartoe behoorende, veel uitgebreider, haalende niet minder dan twintig mylen in de lengte en tien in de breedte. Deeze Stad is gelegen op de Westkust, na het Zuidlyk gedeelte van het Eiland, op de Noorder Breedte van 7^o 4′ en 79^o 49′ Ooster Lengte.

Het Fort is gebouwd op een Schier-eiland, aan alle zyden blootgesteld aan de Zeewinden, waardoor de lugt gemaatigd en gezond gehouden wordt, schoon zo naby aan den Equator. Het is meer dan eene myl in den omtrek, en aan de natuur veel verschuldigd om het sterk te maaken; schoon de kunst 'er ook het haare aan heeft toegebragt. De vestingwerken zyn vry sterk; zy hebben tien groote bastions, behalven een aantal kleindere, met gordynen enz., die allen gemeenschap met elkander hebben rondsom het Fort; geheel is het omgeeven door een diepe en met water gevulde gragt, over welke ophaalbruggen zyn by elke der drie poorten.

Naast den bedekten weg, en aan den voet van de glacis, is een meir, op zommige plaatzen drie of vier mylen landwaards in loopende, in een Noord-oostlyke richting. Omtrent een myl aan de buitenzyde van het Fort is de landtong, (die de vereeniging maakt met het land) niet meer dan tusschen de vyf- en zeshonderd roeden breed; en in 't midden van die ruimte ligt een gedeelte van het meir, laatende aan wederzyden plaats voor een smallen weg. In het midden van het

[p. 453]

meir ligt een eiland, gemeenschap hebbende met een sortie aan den oostkant, door een weg en ophaalbruggen.

Het plan, volgens 't welk Columbo gebouwd werd, is geregeld. De Stad wordt in vier gelyke deelen gedeeld, door twee hoofdstraaten, die elkander kruissen, en zich door de geheele lengte der Stad uitstrekken. Aan deeze evenwydig loopen eenige kleindere, met tusschen-straatjes. Columbo is meer in den Europeeschen smaak gebouwd, indien men hier eene vergelyking mag maaken, dan eenige andere Vestingstad in Indie. De huizen der Hollanderen zyn allen geregeld, schoon weinige meer dan ééne verdieping hoog, en gedekt met pannen. Een Engelschman staat verwonderd op het gezigt van glasraamen, naar de wyze der Europeaanen; dewyl, in onze Indische Bezittingen, Venetiaansche blinden en luiken in algemeen gebruik zyn. Voor ieder huis, en daarmede vereenigd, is eene breede open plaats, overdekt met een luiffel, op pylaaren rustende; deeze draagt den naam van Viranda, en dient om ten scherm tegen de zon te strekken, en daar onder de verfrissing van de Zeewinden in te ademen. Om te meer zich tegen de brandende zonnestraalen te beschutten, worden de huizen overschaduwd door eene dubbele ry digte schaduw verspreidende, boomen, te wederzyden der straaten geplant. Deeze verminderen zeer veel de oogen kwellende en verveelend heete terugkaatzingen van de huismuuren, die alle gewit zyn.

De Haven van Columbo, aan de Westzyde gelegen, is niet meer dan eene opene reede, die eene goede en veilige ankerplaats verschaft, vier maanden in 't jaar, van December tot April. Geduurende dien tyd heerschen met geweld de Noord-weste winden, waaraan deeze reede niet is blootgesteld; en Schepen, uit verschillende deelen van Indie, komen hier handel dryven. Maar, omtrent May, wanneer de Mouson op de Malabaarsche kust begint te waaijen, en aan de Westkust van Ceylon verwoestingen aanricht, verleent de reede van Columbo geene bescherming altoos. Columbo is te deezer oorzaake, voor twee derden van het jaar, van de rest des Eilands ter zee als afgescheiden. Naardedemaal dit de voornaamste Stapelplaats des Handels van Ceylon is, zyn de nadeelen, uit deeze oorzaaken gebooren, vry groot.

[p. 454]

Aan elk Fort in Indie is aan den buitenkant der wallen eene Stad of Dorp, in de taal der Inboorelingen Pettah geheeten, en by ons de Zwarte Stad, dewyl dezelve meestdeels bewoond wordt door zwarte Kooplieden, en die verder tot het handelbedryf behooren. De winkels, bazars, en stalletjes langs de straaten geplaatst, zyn opgevuld met de onderscheidene artykelen van Waaren, bovenal onder de Inboorelingen van Indie gewild; en die Voorstad krielt den geheelen dag door de menigte van lieden van allerlei benaaming.

Columbo, in 't geheel genomen, is, naar maate van de grootte der Stad, eene der volkrykste plaatzen in Indie. 'Er is geen plaats in de geheele wereld, waar zo veelerhande taalen gesproken wordt, of die zulk eene mengeling van Volken, Zeden en Godsdiensten bevat. Behalven de Europeaanen, en de Cinglezen, de eigenlyke Inboorelingen des Eilands, vindt men door de Stad verspreid bykans elk ras van Asiatische Volken, alsmede een aantal Africaanen, Caffers, Buganesen, een gemengd ras van Africaanen en Asiaanen; behalven het halfslachtige Volk van de Kleur, en andere rassen, die voortkomen door de vermenging der oorspronglyke.

Elk deezer onderscheidene Volksklassen heeft zyne eigene zeden, gewoonten en taal. De taal, het algemeenst gesproken, zo door Europeaanen als Asiatische Volken, te Columbo verzameld, is die der Portugeezen in Indie, een slegte en bedorven tongval, geheel verschillende van dien men in Portugal hoort. Die taal mag aangemerkt worden als een barbaarsch zamenmengzel van een aantal Indiaansche taalen, doorspekt met verscheide Europeesche, onder welke het Fransch zich kennelyk onderscheidt.

Ondanks de moeilykheid om te Columbo te komen, en het volstrekt gebrek aldaar van eene veilige haven voor groote schepen, maaken de rykdommen van de Landstreeke, waarin die Stad gelegen is, en de onderscheide Artykelen van Koophandel, deeze Stad tot eene drukke handelplaats. Uit dien hoofde wordt zy druk bezogt door de Inboorelingen van de onderscheide kusten van Indie: en de belasting van vyf ten honderd op inkomende en uitgaande goederen brengt een schat van aanbelang aan het Gouvernement op.

De Goederen, van hier uitgevoerd, bestaan in ka-

[p. 455]

neel; peper (de voornaame Speceryen van dit Eiland) arrak, coya-touw, alsmede een aantal Artykelen van minder belang, betel, arkea-nooten, jaggery, (eene soort van ruwe zwartagtige Zuiker) cocusnooten, olie, honig, wasch, cardamom, koraal, yvoor, vrugten enz. De voornaamste ingevoerde Waaren zyn, ryst, ruwe katoenen, citzen, gedrukte katoenen, neteldoeken zakdoeken, koussen, tin en koper: en 's jaarlyks, omtrent February, komt 'er een Portugeesch of Chineesch Schip van Macao, met thee, zuiker, ingelegd zuikergebak, hammen, zyde stoffen, fluweelen, nankinslinnen, zonneschermen, stroohoeden, allerlei soort van porcelynen enz.; alle welke Artykelen een spoedig vertier vinden, en veelal in geld betaald worden. - Het geld, daar gangbaar, alsmede in de andere Europeesche vastigheden op het Eiland, bestaat, naa dat het in handen der Engelschen gekomen is, in Engelsche munt, door de Oost-Indische Compagnie daartoe geslaagen, van onderscheide grootte.

De leevenswyze te Columbo is veel kostbaarder dan men veelligt zou verwagten. Alles op Ceylon is in de daad duurder dan op het Vasteland van Indie, van waar meest alle Artykelen ten gebruike moeten worden ingevoerd. Paarden en dienstboden zyn by uitstek kostbaan Eén paard te Columbo te houden, loopt zo hoog als twee te Madras; der dienstboden loon is ook bykans het dubbele. Moeskruiden en andere tafelspyzen, die 'er voortyds in grooten overvloed waren, zyn schaarsch en duur geworden; maar anders zyn de eigenaartige voortbrengzelen des Eilands in de ruimte, en voor een maatigen prys, te bekomen. Ossenvleesch, visch en gevogelte zyn goedkoop en veelvuldig; Schaapenvleesch by uitstek duur, dewyl men in de nabuurschap van Columbo geene Schaapen kan houden; maar Zwynen zyn 'er in grooten getale. Eendvogels zyn 'er veelvuldig en goedkoop; Ganzen zyn 'er zeldzaam, en Kalkoenen kan men niet bekomen, dan by gelegenheid dat 'er eenige weinige, met Schepen uit andere deelen van Indie aangevoerd, ter markt komen.

Galkiest. - Pantura.

Van Columbo zuidwaards gaande, langs een weg, overschaduwd door Kokusnooten-boomen, zes mylen lang,

[p. 456]

komt men aan het Dorp Galkiest; van daar te Pantura, een afstand van twaalf mylen; de weg is wel beschaduwd door Kaneelbosschen. Pantura is gelegen aan den mond eener riviere. Hier zyn barakken voor het krygsvolk, om uit te rusten op den weg, als zy van Columbo na Point de Galle trekken. Van Pantura tot Caltura, een afstand van tien mylen, mag het geheele land aangemerkt worden als een aangenaam bosch, en de weg als een breede wandelweg door een schaduwryken tuin.

Caltura.

Het Fort en de Stad Caltura ligt agt-en-twintig mylen ten Zuid-oosten van Columbo, op de Noorder Breedte van 6^o, 44′ en Wester Lengte 79^o, 56′. Caltura ligt aan den mond van een der breedste takken van de Mulivaddy, die de beide zyden van de hoogte, waarop het Fort gelegen is, bespoelt. - Eenige handwerken der Inboorelingen worden tot op eene groote uitgestrektheid rondsom Caltura voortgezet. Eene groote hoeveelheid van arrak wordt 'er vervaardigd uit de bosschen van Kokusnooten, die zich verscheide mylen, in allerlei richtingen, uitstrekken. Daar is ook eene uitgebreide plantadie van Zuikerriet, en wordt 'er eene Rummaakery voortgezet door eenige Hollanders.

Barbareen. - Bentot.

Zes mylen verder op van Caltura ligt Barbareen, een klein Dorp, met eene soort van haven, gevormd door een uithoek lands, waar de rivier in zee stort. Dit is bykans de eenige plaats, waar de hoogloopende branding en het rotzig strand, op deeze kust, de scheepsbooten van Europeesch maakzel toelaaten aan strand te komen. Hier is eene Lynbaan, waar men Kabels maakt van den Kokusnooten-boom: veel van dit touwwerk wordt gezonden na Columbo en Point de Galle, om de Schepen, die op deeze havens handelen, te voorzien. - Eenige mylen verder is Bentot, alleen opmerkelyk om dat men 'er de beste oesters des geheelen Eilands vindt.

[p. 457]

Point de galle.

In 't stuk van aangelegenheid wordt Point de Galle aangemerkt als de derde Stad op het Eiland; deeze is gelegen op de Zuidkust, vyf-en-tachtig mylen Zuid ten Oosten Van Columbo, op de Noorder Breedte van 6^o, en 80^o, 10′ Lengte. Het Fort is vry sterk, en van verscheide buitenwerken voorzien. De buiten-reede is ruim, en de binnen-haven, geduurende een groot gedeelte van het jaar, veilig. De Pettah, of Zwarte Stad, is uitgebreid, en de huizen daar in, en in het Fort zelve, beter dan die te Trinconomale. De Stad is zeer volkryk, en komt in 't stuk van handel naast aan Columbo. De Visscheryen worden hier in eene zeer groote uitgestrektheid gedreeven, en maaken 'er een groot deel des bestaans uit. Een groot aantal Malayers en Inboorelingen zyn steeds bezig in het vangen, zouten en droogen van den Visch, om denzelven gereed te maaken tot de vervoering na verscheide deelen des Vastenlands van Indie. Arrak, Olie, Peper, Katoen en Cardamom maaken desgelyks artykelen van uitvoer. In deeze ommestreeken groeit ook Kaneel, doch niet in zo groote hoeveelheid als rondsom Columbo; in deugd staat dezelve daar mede gelyk. 's Jaarlyks komt hier een der Oost-Indische Schepen, 't zy voor of naa dat hetzelve te Columbo gelaaden hebbe, om de Kaneel, ten uitvoer gereed gemaakt, mede te neemen.

Matura.

Vyf-en-twintig mylen Oost-zuid-oost aan van Point de Galle ontmoet men Matura, gelegen aan eene rivier, bykans op den zuidlyksten uithoek van Ceylon, op de Noorder Breedte van 5^o 53′ en 80^o 28′ Ooster Lengte. Het Fort en de Stad zyn beide klein: het omliggende land heeft een woest voorkomen; doch is wel voorzien van alle soorten van voorraad: Wild treft men hier in groote menigte aan. Olyphanten zyn 'er veelvuldig; hier worden ze voornaamlyk ten uitvoer gevangen. Om de drie of vier jaaren geschiedt hier de Olyphanten-jagt, op last des Gouvernements. In den Jaare 1797 werden, op een deezer Jagten, honderd en zes-en-zeventig Olyphanten gevangen: zynde dit het grootste getal, dat men weet op een jagttyd gevangen te zyn.

[p. 458]

Uit hoofde van de landsgesteltenisse, ten Onsten en Noord-oosten van Matura, treft men geene andere Europeesche Vastigheid aan, voor dat men te Batacolo komt, 180 mylen van daar gelegen. Het land tusschen deeze beide plaatzen heeft een allerwoestst voorkomen. Weinigen van de Cinglezen hebben de koenheid om die landstreeke te bewoonen, waar zy zich in geduurig gevaar bevinden van overvallen te worden door wilde Dieren, in deezen oord zo veelvuldig. Menschen, die, om hunne zaaken te verrigten, in de noodzaake zyn om van Columbo na Batacolo te reizen, verkiezen liever ter zee te gaan; of, indien het jaargetyde voor de vaart ongunstig is, maaken zy liever een omweg, langs de westen noordwest-kust van het Eiland, dan dit woeste oord te doorreizen, waar, by het gevaar, 't geen men loopt van Olyphanten, Buffels en andere wilde Dieren, de hachlykheid komt, van de woeste Bedahs, die deeze ongastvrye streeken bewoonen, te ontmoeten.

Batacolo.

Het gedeelte van Batacolo is gelegen op de Oostkust van Ceylon, zes-en-vyftig mylen Zuid ten Oosten van Trinconomale, op de Noorder Breedte van 7^o 44′ en de Wester Lengte van 81^o 50′. Batacolo heeft weinig of geen gemeenschap met de Zuidlyke en Westlyke deelen des Eilands, en is, uit welk een oogpunt ook beschouwd, in de daad eene plaats van weinig aangelegenheids. De haven laat alleen klein vaartuig toe; de plaats zelve bestaat uit een gering Fort met een Dorp, waar zich eenige Hollandsche Familien hebben nedergezet. Het omliggende land heeft een zeer romanesk voorkomen; en het gezigt op het Eiland uit zee, by Batacolo, is zeer treffend. De oever doet zich stout op; en veele der vervaarlyk groote rotzen hebben de aandagt getrokken, en naamen gekreegen, naar de zonderlinge figuuren, welke zy vertoonen.

(Het Vervolg hiernaa.)