Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Eenige aanmerkingen over het character en de gewoonten der Spanjaarden in 't algemeen.

(Getrokken uit jens wolff's Sketches and Observations on a Tour through a Part of the South of Europe.)

By het beschouwen van het Character en de Gewoonten der Spanjaarden in 't algemeen, kan niet uitblyven, dat wy terstond het oog laaten vallen op de schoone gestalte der Vrouwen, de byzondere zagtheid en het schitterende teffens van haare oogen: het is egter de invloed deezer bekoorelykheden niet, welke de Spaansche Vrouwen zo onwederstandlyk voor de Mannen maakt, en de Spanjaarden doet zeggen: ‘In Spanje maaken wy ons niet aan Zelfmoord schuldig; maar wy sterven van Liefde!’ - het is bovenal de toon der stemme, die zo zagt en betooverend is, dat ik eens hoorde aanmerken, ‘dat 'er meer melodie in de stem eener Spaansche Vrouwe was, dan in den zang van een Italiaan.’

Uit de toevallige en kortstondige verkeering eens Reizigers met de Inboorelingen eens hem vreemden Lands, is het misschien te voorbaarig, een uitspraak te doen over het Volks-character. Het Character der Spanjaarden wordt doorgaans beschreeven als oploopend en wraakzugtig: indien ik, vooroordeel aan een zyde gezet, de trekken vermeldde, welke my het meest troffen, als waardig om voor een Nationaalen Charactertrek te worden opgegeeven, dan zou het Eerlykheid en Braafheid weezen.

Elk Werk, 't geen in Spanje uitkomt, en na on-

[p. 363]

godsdienstigheid, onbetaamelykheid, of dartelenden wellust smaakt, wordt terstond verbrand; - dit maakt zeker die verboden Boeken schaarscher, doch doet ze des te meer gezogt worden.

Ontelbaar veele zyn de Koffyhuizen in Spanje. De Spanjaarden zyn boven maate gesteld op Koffy en Chocolade: zy maaken ze beter toe, dan in eenig ander land. De Chocolade is in de daad uitmuntend, en als zodanig de wereld door vermaard: de armste Boer in Spanje zou zeer te onvrede weezen, als hy zyn kop Chocolade moest missen. Hoe veel beter drank dan onze Thee!

Gemeene tafels kent men 'er niet; - des te slimmer. Een Vreemdeling wordt aan dezelve gemeenzaam met het Volks-character en de Volks-zeden; bedwang houdt 'er op, en gezetheid wordt 'er verbannen. De Franschen en Duitschers rekenen de gemeene tafels voor het halve vermaak huns leevens.

Het gebruik van Schoorsteenen is in Madrid bykans onbekend. Men geeft 'er de voorkeus aan Vuurkomvooren, op welker koolen men van tyd tot tyd eenig reukwerk strooit, 't welk een aangenaamen geur verspreidt. - Eenigen tyd geleden klaagde eene zeer schoone Actrice, by den tegenwoordigen Hertog van alba, dat ze arm was, in een koude kamer woonde, en bykans stierf van koude. De Hertog zondt haar een Vuurkomvoor, gevuld met Piasters. - Zodanige trekken Van Galanterie en Menschliefde zyn niet ongewoon in Spanje; en hoe ook zou een Spanjaard een Vuurkomvoor, of iets anders, kunnen weigeren aan eene schoone Actrice, die geen Geld hadt en over koude klaagde? - De Marquis de langle verhaalde my dit gevalletje.

Vrydag wordt voor een ongelukkigen Dag in Spanje gehouden. Een Schip zou op denzelven bezwaarlyk uit de haven vertrekken, of een Capitein op dien ongelukkigen Dag der weeke in zee steeken. Alle ongelukken gebeuren op Vrydag, of worden althans aan dien ongelukkigen Dag toegeschreeven. - En nogthans wordt door anderen de Vrydag voor een Dag des Geluks gehouden. Koning hendrik de IV gaf aan dien Dag den voorrang boven alle andere. Het was op Vrydag, dat hy voor de eerste keer de schoone Markgravinne van verneuil zag, van alle zyne Zielsvoogdessen

[p. 364]

de eenige, die hy naast of boven gabrielle d'estrées zette, die hy nimmer kon vergeeten, van welke hy (volgens het berigt van st. evremond) honderd maalen op eenen dag sprak, wier Pourtrait hy steeds opvatte, en, zo men verhaalt, aan zyne lippen drukte, toen hy onder den poinjaardsteek van den Moordenaar ravillac nederstortte.

In uitbundigheid van pligtpleegingen, en sterke betuigingen, steeken de Spanjaarden boven alle andere Volken uit. Een Spanjaard voegt u steeds toe: Dios guarde a Usted! ‘God bewaare U!’ - of: Besso las manos. ‘Ik kusch uwe handen.’ - Viva Usted muchos annos; Mil annos! ‘Dat gy duizend jaaren moogt leeven!’ - Men vertelt van een Spanjaard, die eene ryke erfenis beurde van zynen Oom, en, onder het hooren leezen van den Uitersten Wil, met oogen vol traanen uitriep: Mio Tio, viva Usted mil annos! ‘Myn Oom, dat gy duizend jaaren moogt leeven!’ - Dan hy was den dag te vooren begraaven.

Schoon ik verscheide Voorschryvingsbrieven te Madrid had, van welke eenige my zeer te passe kwamen, kan ik niet nalaaten de ontmoeting te vermelden, welke ik had ten huize van een Bankier. Terwyl ik in een kamer stond te wagten, eer ik myne papieren kon overgeeven, viel myn oog op eene spreuk, met gouden letteren op den wand geschreeven, op deezen zin loopende: Niets kan verveelender weezen voor een Man, die zaaken te doen heeft, dan de Bezoeken der zodanigen, die weinig te doen hebben. - Deeze wenk was voor my te zigtbaar om niet begreepen te worden; ik wierp myn Brief en Kaartje op tafel neder, en vertrok, toen Don pedro ter kamer intradt.

'Er zyn misschien weinig Landen, waar de Tytels zo weinig eers geeven als in Spanje: derzelver veelvuldigheid neemt de belangstelling weg. Eenen onbekenden aanspreekende, tast men zelden mis, met hem Marquis, Graaf of Ridder te noemen. De grootste onderscheiding van den Ouden Adel is gelegen in het aantal Doopnaamen: dan deeze worden zomtyds vermenigvuldigd door Lieden van een laager afkomst. Ik ontmoette 'er een van dit slag, wiens naam enkel velasquez was; doch zyn Vader, een braaf Zydestofweever in Murcia, liet hem eene goede geldsomme na; waarop de Zoon den Tytel van Don aannam, en zyne Naamteke-

[p. 365]

ning schreef: Antonio fernando philippe henriquez brameda gomes de velasquez, cavallero de orde d'alcantara.

De wyze, waarop de Spanjaarden na iemand luisteren, is met open mond: hieruit zou men veelligt opmaaken, dat Doofheid hier een algemeen gebrek was, als men zich herinnert de waarneeming van een Hoogduitsch Geneesheer, die beweerde, dat doove lieden met open mond luisteren, om de lugtgolving rondsom hunne tanden te ontvangen. Wanneer men egter het oog slaat op de ooren der Spanjaarden, schynen zy, althans wat het uitwendig gedeelte des gehoors betreft, daarvan ryklyk voorzien: verbaazend groote heb ik vry algemeen waargenomen.