Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Overal luchtbollen!

Aan den Uitgeever van de Vaderlandsche Letteroefeningen.

Myn Heer!

Luchtbollen waren, zints etlyke jaaren, aan de orde van den dag. Geen gewest bykans is 'er in Europa, waarin geene poogingen gedaan zyn, om in het gewest der gevleugelde geslagten door te dringen, met den Arend omhoog te stygen, of met de Leeuwrik in de lucht te zwemmen.

Over deeze drift, om Luchtbollen te zien opgaan, of eene Luchtreize te doen, hebben zommigen hunne verwondering betuigd. Doch, naar myn oordeel, kan 'er niets natuurlyker zyn.

Wat is de Mensch zelf dan een Luchtbol? Zyn lichaam, zoo rank, zoo buigzaam, zoo ligt scheurende - wat is het anders dan een overtrekzel van gegomde Taf? Zyne ziel, zwanger van kanswisselingen, van ongeneugten, vreeze, hoop, gereed om weg te vliegen, wanneer 'er in haar over-

[p. 326]

trekzel een breuk ontstaat, vuur vattende by het aanblikken van gevaar, door eene of andere drift. - Gewisselyk, dit mag wel in geen ander licht, dan dat van een weinig ontvlambaare Gas, worden aangemerkt.

De meeste onderneemingen der menschen zyn niets anders, dan het opgaan van een Luchtbol. Wat anders is de Opvoeding, dan het vullen van een Luchtbol, en om op te gaan denzelven toe te bereiden? Dikmaals mislukt zy, zelf wanneer zy met de meeste moeite, en het omslagtigst vertoon van bespiegelend vernuft, bestuurd wordt. Verscheiden hedendaagsche Stigtingen kunnen daar van ten bewyze dienen.

Wat anders zyn de angsten eens Minnaars, dan de bezorgdheden van iemant, die zynen Luchtbol wenscht te vullen, en zich aan denzelven in een schuitje vast te maaken, waarin hy met denzelven kan ryzen en daalen?

De Held, die moordt, brandt, en verwoest, met oogmerk om een naam te maaken, heeft, zo als de Dichter het eigenaartig uitdrukt, geen ander doel dan

- virûm volitare per ora;

‘over de hoofden der menschen, en voor hunne oogen, te vliegen.’ En dit, indedaad, is niets anders, dan een Luchtbol maaken, en in denzelven omhoog te stygen. Eens Krygshelds Luchtreize is gewisselyk de gevaarlykste, en van allen de minst lofwaardige.

Welspreekendheid is niets anders, dan de kunst om Luchtbollen te maaken. Des Redenaars opzettelyk oogmerk is, ‘te zwellen, op te blaazen, om hoog te doen stygen.’ Doch deeze zyn de werkzaamheden, aan het werktuiglyke van Luchtbollen eigen. Hy gebruikt slegts woorden, die wy allen weeten, dat ze niets anders dan wind, adem of lucht zyn; en deeze is ook de stoffe, van welke de Luchtbolmaaker zich bedient. Des Redenaars welspreekendheid wordt algemeen erkend, haar hoogste toppunt te hebben beklommen, wanneer zy zuivere ontvlambaare stoffe, dat wil zeggen, lucht is, of, zoo als een Dichter zich uitdrukt, ‘ademende gedagten, en brandende woorden.’ En 't is alleenlyk zuiver ontvlambaar Gas, 't welk tot des Luchtbolmaakers oogmerk meest kan bevorderlyk zyn.

Aldus, Mynheer, alle de leevensstanden doorloopende, zou het blykbaar kunnen gemaakt worden, dat niets zo algemeen is als Luchtbollen, en ontwerpen van Luchtreizen; dat 'er, gevolglyk, niets natuurlyker zyn kan, dan de nieuwsgierigheid en de toeloop omtrent het bereiden en doen opgaan van Luchtbollen. Ik ben, enz.

nugaculus.