Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Waarneeming over de nuttigheid van het uitwendig gebruik van brandnetelen, in een teruggedreeven huid-uitslag.
Door A. Schwartz, Med. Doctor te Verden.

Het stryken en slaan met Brandnetelen was, van ouds, een beroemd middel tegen verscheidene sleepende kwaalen, inzonderheid tegen Verlammingen, hardnekkige Zinkingen enz., waar door men dikwyls nog hulp aanbragt, wanneer alle andere middelen te vergeefs gebruikt waren. In het zo leerzaam Chirurgisch Clinisch Institut van den Hoogleeraar arneman, te Gottingen, in het welk alle mogelyke middelen, zo oude als nieuwe, steeds, ten naauwkeurigsten, beproefd worden, heb ik meermaalen de heerlykste uitwerkingen, door 't gebruik der Urticatie, gezien, vooral in Verlammingen, tegen welke alle andere vermogende middelen te vergeefs gebruikt waren. Dan of men voorheen ook ooit van dezelve gebruik heeft gemaakt, by teruggeweekene Huid-uitslagen, zulks is my onbekend. Voor eenigen tyd ben ik reeds op den inval gekomen, om zulks, by eene gunstige gele-

[p. 295]

genheid, te beproeven, die door het volgend Geval eerlang, tot myn groot genoegen, aanwezig was.

Een twee-en-twintig - jaarig zwakkelyk meisje, de Dochter van, een hier woonenden Heelmeester, dat reeds een half jaar lang ziekelyk geweest was, wierd, op den 6 December 1801, aangevallen door eene hevige Koorts, met halspynen, groote vermoeidheid en zwaarte in de leden, flaauwten enz. Alle tekenen gaven eene Scharlaken-koorts te kennen, die, toen ter tyd, algemeen heerschte. Ik schreef eene Mixtuur voor, uit de Infusie rad. Valerian., met spir. Mindereri en het Extr. Hyoscyami; teffens met een Lin. Volatil. Camphor. c. Opio, om den pynelyken hals mede te wryven. Zy bevond zich, hier door, ras merkelyk verligt, terwyl, twee dagen daarna, de Scharlakenuitslag zich openbaarde. Met het Geneesmiddel wierd intusschen aangehouden: wordende teffens, van wegen de vermeerderde Keelpyn, een spaansche vlieg in den nek gelegd, en het vlytig gorgelen, benevens het spuiten in de keel, aanbevoolen. Ten volgenden dage was de uitslag nog meerder voor den dag gekomen, zo dat het geheele lichaam daar mede bedekt was. De Keelpyn en de Koorts waren thans merkelyk afgenomen, en de kragten vermeerderden: zo dat de Lyderesse thans, zonder bezwaar, in het bed kon opzitten.

Op den tienden had zy meer koorts, en meer vermoeidheid, terwyl zich, onder den scharlaken-uitslag, kleine blaasjes vertoonden, die met een melkagtig vocht gevuld waren. Tegen den avond van dien dag, nadat de Lyderes eene koude gevat had, sloeg de uitbotting naar binnen, 't welk ik, door de onachtzaamheid der ouders, eerst op den volgenden morgen, ten elf uuren, gewaar wierd. Thans was haar pols zeer klein en ras, de handen en voeten waren koud, het gezicht miskleurig en met koud zweet bedekt. De doorslikking was zeer bezwaarlyk. Ook was zy ylhoofdig, doofachtig, en zeer woelig, zo dat zy zich bestendig van den eenen kant van het bed naar den anderen wierp. Aan ieder been liet ik eene spaansche vlieg leggen, met bevel, om, zo ras de huid behoorlyk rood was geworden, dezelve te verplaatzen: waar by ik beval, aanhoudend wryven en borstelen der huid, krampstillende klysteeren, inwendig eene Mixtuur uit Infus. Concentr. Valer. cum Naphtha Vitriol. Camph. et Opio, en,

[p. 296]

van tyd tot tyd, een glas kragtigen wyn. Des avonds waren de toevallen alle verergerd. De angst was tot den hoogsten trap gesteegen; hevige ylingen wisselden af met flaauwten; de pols was naauwelyks voelbaar, de koorts nog heviger, het slikken geheel onmogelyk, de tong zeer gezwollen en vol spruw, enz. In 't kort, de Zieke was zo erg gesteld, dat 'er weinig hoop van geneezing overbleef.

Onder deeze omstandigheden, geduurende welke zy noch kon, noch wilde inneemen, terwyl 'er, tot het aanwenden van een warm bad, geene gelegenheid was, geloofde ik maar alleenlyk, door middel der Urticatie, hulpe aan te kunnen brengen. Ten dien einde liet ik oogenblikkelyk een bundel Brandnetelen, die gelukkiglyk, van wegen het zachte weder, nog te bekomen waren, haalen, en liet haar daar mede, door haaren Vader, niet zo zeer slaan, dan wel, over het geheele lichaam, stryken. In den beginne voelde zy daar niets van, doch, na dat zulks, geduurende den tyd van twee uuren, vier maalen herhaald was, gaf zy eenige tekens van gevoel. Dit hield ik voor een goed teken; waarom ik met de Urticatie, eenmaal in het uur, zo lang aanhield, tot dat 'er eene zichtbaare uitbotting, over het geheele lichaam, was voor den dag gekomen.

Op den morgen van den 12 vond ik haar merkelyk beter: de koorts was veel geringer, zy zelve was geruster en minder afgemat, de ylhoofdigheden kwamen zeldzaamer en waren zagter. Zy klaagde ook, dat haare spaansche vliegen zeer pynelyk waren; waarom ik dezelve, met eene verzachtende en heelende zalf, verbinden liet. De Urticatie wierd nu, geduurende deezen geheelen dag, alle twee uuren hervat. Des avonds vond ik haar nog beter, schoon 'er geene wezendlyke Scharlaken-uitbotting weder verscheenen was. Het gebruik der Brandnetelen wierd nu nog, alle drie uuren, herhaald.

Geduurende den volgenden nacht had de Lyderes redelyk geslaapen, en sprak, op den morgen van den dertienden, vry verstandig. Zy wist niets van hetgeen met haar gebeurd was, doch verzekerde, dat zy thans als in den Hemel was. Haare angst was nu geheel verdweenen, doch zy was ten hoogsten afgemat. De koorts kwam nu eerst tegen den avond; het slikken was vry goed, en de pynen in den hals waren draa-

[p. 297]

gelyk. Zy bekwam eene Mixtuur uit de Infus. Conc. Rad. Valerian. cum Liq. anod. min. Hoffm. et Elix. Stomach. Whytt. met nu en dan een glas wyn, vleeschsoupen, en 's avonds eene dosis Opium. Daarby wierd de Urticatie nog, geduurende eenige dagen, viermaal herhaald. Vervolgens bekwam zy een Decoct. Cort. Salic. cum Essent. Quassiae &c. maakte gebruik van eene voedende Dieet, en genas, hoewel langzaam, toch volkomen, nadat het geheel lichaam was afgeschilferd.