Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Beschryving van den Platypus.

(Uit shaw's General Zoology.)

De eerste beschryving van dit hoogst zonderling Viervoetig Dier, met een Bek in gedaante gelyk aan den snavel eens Eendvogels, en met gevliesde Pooten, kwam ons te vooren in the Naturalists Miscellany: maar, dewyl het Dier, daar vermeld, het eenige was, 't geen men 'er ooit hier te lande van gezien hadt, was het onmogelyk, geene twyfelingen op te vatten, wegens de waare natuur deezes Schepzels, en niet te vermoeden, dat, schoon het voorkomen geheel natuurlyk ware, men eenige kunstenaaryen ter bedriegerye in het maakzel hadt te werk gesteld. Ik twyfelde, derhalven, om 'er eene plaats aan in te ruimen, in myne Historie der Viervoetige Dieren. Doch, dewyl de Gouverneur hunter, zeer onlangs, twee van deeze Dieren uit Nieuw Holland aan Sir joseph banks heeft toegezonden, zyn myne deswegen voorheen opgevatte vermoedens en twyfelingen te eenemaale verbannen.

Dit Dier maakt een nieuw en zonderling Geslacht uit, 't welk, in de Linnaeaansche Rangschikking der Viervoetige Dieren, onder de Bruta moet geplaatst, en naast het Geslacht der Myrmecophaga gezet worden.

Van alle Zoogende Dieren, tot nog bekend, schynt de Platypus de zeldzaamste in zyne vorming. Het Dier levert de volkomenste gelykvormigheid op van den Bek eens Eendvogels aan den Kop eens Viervoetigen Diers. Zo volkomen is die gelykvormigheid, dat, op het eerste gezigt, het denkbeeld moet opryzen van een tot bedrog ingerigte zamenvoeging. De opperhuid, de evenredigheid, de inkeepingen, de wyze van opening, en alle de andere byzonderheden van den Bek eens Vogels van het Eenden-geslacht, doen zich op aan het ooge;

[p. 148]

en het is niet zonder de naauwkeurigste en sterkste naspeuring, dat wy onszelven overreeden kunnen, den Bek of Snoet eens Viervoetigen Diers voor oogen te hebben.

Het Lichaam is plat, en heeft eenige gelykheid met dat eens kleinen Otters; het is bedekt met een zeer dik, zagt en bever-gelykend bont, boven op vry donker bruin van kleur, en vuil wit beneden. De Kop is platagtig, en eer smal dan breed: de Mond of Snoet gelykt, zo als wy reeds hebben opgemerkt, zo volkomen naar den Bek eens Eendvogels, dat men denzelven daarvoor zou neemen: rondsom het grondstuk is een plat rond vlies, beneden iets breeder dan boven; het haalt beneden byna een vyfde van een duim, en boven omtrent een agtste. De Staart is plat, hairig, gelyk het lichaam, kort en stompagtig, bykans in tweeën gespleeten uitloopende; dezelve is breedst aan het grondstuk, en neemt af na het einde, omtrent drie duimen lang, in kleur gelyk aan het lyf. De lengte van het geheele Dier, van de punt des beks tot het einde des staarts, is dertien duimen; de Bek zelve een en een half duim. De Pooten zyn zeer kort, en loopen uit in een breed vlies, 't welk aan de voorpooten zich verre over de klaauwen uitstrekt; doch aan de agterpooten komt dit vlies niet verder dan tot den wortel der klaauwen. Aan den voorpoot zyn vyf klaauwen, recht, sterk en scherp gepunt; de twee buitenste zyn iets korter dan de drie middenste. Aan den agterpoot telt men zes klaauwen, langer en meer gekromd dan die aan den voorpoot; de buitenste teen en klaauw zyn veel korter dan de vier middenste; de binnenste van de zes zit veel hooger dan de overige, en gelykt na een sterke scherpe spoor. Alle de pooten zyn van boven hairig; de voorvoeten zyn boven en beneden zonder hair, doch de agtervoeten hairig van boven en kaal beneden. - De binnenkanten van het onderkaakebeen ('t welk smaller is dan het bovenkaakebeen) zyn getand, of met veelvuldige uithoolingen, even als de bek der Eendvogelen. De neusgaten zyn klein en rond, en hebben omtrent een vierde duim afstand van de punt des beks; zy staan een agtste van een duim van elkander. - 'Er is niets in den bek, 't welk na tanden gelykt. Het verhemelzel was niet te zien in de medegebragte voorwerpen; maar het schynt overeenkomstig geweest te zyn met dat eens Eendvo-

[p. 149]

gels: de tong ontbrak ook in de gezondene Platypussen. De ooren of gehoorgaten staan omtrent een duim agter de oogen: het zyn twee langwerpig ronde holen, niet meer dan een agtste van een duim over dwars haalende: geen uitwendig oor is 'er te ontdekken. Aan den bovenkant van den kop, aan wederzyden, een weinig van den bek af, zyn twee ovaale kleine witte vlekken: in het laagste gedeelte van deeze vinden de oogen plaats, of ten minsten de deelen, dit Dier verleend om iets te zien: want, van wegen de digtheid van het hair, en de kleinheid van de werktuigen des gezigts, schynt dit Dier slegts duisterlyk te kunnen zien, hierin gelyk staande met de Mollen en eenige van dit Dierengeslacht; misschien schuilt het gezigt meest onder de huid: de geheele diameter van de oogholte haalde naauwlyks een tiende gedeelte van een duim.

Wanneer wy de gedaante van dit Dier in 't algemeen in aanmerking neemen, en byzonder op den Bek en de gevliesde Pooten letten, begrypen wy terstond, dat het zich in wateragtige streeken moet onthouden; dat het de gewoonte hebbe, aan de kanten der rivieren, of onder den grond, te wroeten; dat zyn voedzel bestaat in waterplanten en dieren. Dit is alles, wat wy tegenwoordig daaromtrent met grond mogen gissen. Volgende waarneemingen, gedaan in het geboorteland deezer Dieren, zullen, is te hoopen, ons uitvoeriger berigten verschaffen, en geheel bekend maaken met de Natuurlyke Historie van een Dier, zo wyd verschillende van alle andere Viervoetige Dieren, en 't geen op het kragtigst bewyst de waarneeming aan buffon, ‘dat, wat voor de Natuur mogelyk was voort te brengen, met de daad door de Natuur voortgebragt is.’

Ten aanziene van een Voorwerp, zo zeldzaam als het tegenwoordige, is eene maate van twyfelaary niet alleen verschoonbaar, maar zelfs loflyk: en ik moet bekennen, dat ik bykans het getuigenis van myne eigen oogen wantrouwde, ten opzigte van het maakzel van den Bek deezes Diers: nogthans moet ik erkennen, dat ik geen blyk altoos van bedrieglyke toebereiding heb kunnen ontdekken; alles heeft een geheel natuurlyk voorkomen, en de naauwkeurigste beproeving eens ontleedkundigen kan 'er geen zweem van bedrog in ontwaaren.