Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803
(1803)– [tijdschrift] Vaderlandsche Letteroefeningen–
AuteursrechtvrijInleiding.De middelen om de Gezondheid te bewaaren, en eenen hoogen Ouderdom te bereiken, zyn voorwerpen, ten vollen geregtigd om de aandagt van ieder denkend Mensch bezig te houden. Het eerstgemelde lydt geen twyfel: het genoegen, 't welk ontstaat uit het genot der Gezondheid, en het verdriet, 't geen Ziekte baart, zyn steeds aanhoudende vermaaningen, dat men de Gezondheid niet hebbe te verwaarloozen. Doch, wat het laatste betreft, de voeglykheid om na een lang Leeven te wenschen heeft men in twyfel getrokken, en gezegd, dat een Mensch, naa vyftig of zestig jaaren geleefd, en aan zyne verpligtingen als | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 15]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
mensch voldaan te hebben, wel mag vertrekken, om plaats voor anderen te maaken; en dat, hoe eer hy deeze aarde, naa dien trap van jaaren bereikt te hebben, verlaat, hoe beter het is. Gedagten als deeze behooren egter geen voet gegeeven of ondersteund te worden. Indien de Menschen alleen voor zichzelven leefden, om te voldoen aan hunne lusten, en hun eigen belang alleen te behartigen, mogt dit het geval weezen. Maar, indien wy hier op aarde zyn, om het geluk van anderen zo wel als ons eigen heil te bevorderen, gelyk wy behooren te doen; en indien wy, door lang te leeven, van meerder dienst kunnen zyn, door de kundigheden, welke een langer ondervinding en veelvuldiger waarneeming noodzaaklyk moeten verschaffen, - volgt daaruit, dat wy behooren te leeven zo lang als wy gezondheid en sterkte bezitten om goede diensten aan anderen te bewyzen, en dat het vermogen om goed te doen de eigenlyke eindpaal is, waartoe onze wenschen, om hier op aarde te verblyven, zich moeten uitstrekken. Daarenboven hebbe men, in dit geval, niet over 't hoofd te zien, dat 'er een blykbaar en noodzaaklyk verband is tusschen Gezondheid en Langleevenheid; dewyl het onmogelyk is, de eene te bezitten, zonder dat dezelve tot het genot van de andere toebrenge. In de mededeeling van eenige waarneemingen, dit onderwerp betreffende, heb ik voor, te handelen, 1. Over de Omstandigheden, welke strekken om Langleevenheid te bevorderen. 2. Over de Regelen, welke in acht genomen zyn door de zodanigen, die een hoogen trap van jaaren beklommen hebben. 3. De byzondere gesteldheid der Landen, meest beroemd wegens Langleevenheid; en 'er eindelyk, ten 4den, by te voegen eenige Tafels van Langleevenheid, en den duur des Menschlyken Leevens. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
I. Omstandigheden, strekkende om langleevenheid te bevorderen.De omstandigheden, strekkende om Langleevenheid te bevorderen, mogen onder de volgende algemeene Hoofden beschouwd worden: 1. De Lugtstreek. 2. De Persoonlyke Gestalte. 3. De Afkomst. 4. De Natuurlyke Gesteltenis of Geaartheid. 5. De Leevensstand. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 16]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
6. De Beroepsbezigheden. 7. Lichaamsoefening of Arbeid. 8. Echtlyke Verbintenis. 9. De Sexe; en 10. De Vernieuwing der Jeugd. 1. De Lugtstreek. In de eerste plaats schynt de Lugtstreek van een verbaazend groote aangelegenheid te zyn; en het mag, als een algemeene regel, nedergesteld worden, dat de gemaatigde, of zelfs de koudere Lugtstreeken, gunstigst zyn voor de Langleevenheid. Hitte schynt het menschlyk gestel te verteederen en te verzwakken; koude, daarentegen, 't zelve te verharden en te versterken. De Spyze in heete Landen is ook zo voedzaam niet als in koudeGa naar voetnoot(*); en 'er heeft, over 't algemeen, een grooter geneigdheid en meer gelegenheids plaats, om zich tot verscheide buitenspoorigheden over te geeven, in de eerste, dan in de laatste. Maar, indien de Lugtsgesteltenis koud is, schynt een regenagtige of vogtige dampkring min ongunstig voor Langleevenheid te weezen, dan men zich veelligt zou verbeelden: want Ierland, een vogtig Gewest, roemt op een groot aantal oude lieden; en een groot gedeelte van de zeer hoogbejaarden, die Engeland en Schotland opleeveren, hebben in de Westlykste, en by gevolge in de regenagtigste oorden van dit Eiland gewoondGa naar voetnoot(†) 2. De Persoonlyke Gestalte. De omstandigheid, welke naast de voorgaande overweeging verdient, is de Lichaamsgestalte en Grootte. Men erkent, in 't algemeen, dat Menschen van eene eenigzins gedronge gestalte, en van middelbaare lengte, groote kans hebben om lang te leeven. Groote lengte ontstaat dikwyls uit een | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 17]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
onevenredigen groei van eenig deel des Lichaams, 't welk noodwendig eene strekking heeft om zwakheid of ziekte te veroorzaaken. Lange persoonen krygen ligt eene hebbelykheid van gebukt te gaan; dit verengt de borst, en is nadeelig voor de ademhaaling; terwyl lieden van een korter gestalte weinig moeite hebben om zich recht overeinde te houden, en uit eigen aart leevendiger zyn, waardoor de dierlyke verrigtingen in een veel hooger graad van volkomenheid blyven. Het éénig nadeel van eene korte gestalte bestaat hierin, dat dezelve niet zelden vergezeld gaat met zwaarlyvigheid, welke de Langleevenheid niet begunstigt. 3. De Afkomst. Gebooren te zyn van gezonde Ouders, en ontheeven van Erfkwaalen, mag men zeker tellen onder de gunstige omstandigheden tot Langleevenheid. Een zwak lichaamsgestel, gelyk dat van eenen cornaro, mag, door groote zorge en naauwlettend oppassen, in 't leeven bewaard worden; maar zy, die Gezondheid en Sterkte erven, en gebooren zyn met sterke lichaamsgestellen, kunnen alleen verwagten, niet alleen lang te zullen leeven, maar ook de vermaaken en geneugten des leevens te genieten, terwyl zy bestaan. 4. De Natuurlyke Gesteltenis of Geaartheid. Langleevenheid hangt ook veel af van eene goede geaartheid, teffens gepaard met een vrolyken, opgeruimden en lugtigen geestGa naar voetnoot(*). Noch de ligt vertoornde, noch de zwaar tillende Man, die onder het kruis des leevens zugt, kan verwagten zyn leeven lang te zullen rekken. Zy zelfs, die hunne leevensgeesten uitputten door gestadig letterblokken, of andere zielswerkzaamheden, bereiken zeldzaam eenen hoogen ouderdom. Op een lange lyst van 1712 Persoonen, die omtrent eene Eeuw leefden, is fontenelle (die niet ten vollen honderd jaaren bereikte) de éénige Schryver van naam; en diens Mans hooge ouderdom wordt toegeschreeven aan de bedaardheid zyner gesteltenisse, en die opgeruimde leevendigheid van geest, waardoor hy zo zeer uitstak: want hy behieldt, tot zyn | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 18]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
laatsten snik, ‘een jeugdigen Ouderdom,’ gelyk de Franschen dit gelukkig uitdrukken. De Leevensstand. Het is eene algemeene waarneeming, dat het de Ryken en Grooten niet zyn, noch ook, die gestadig Geneesmiddelen gebruiken, die oud worden; maar de zodanigen, die veel beweegings maaken, die veel zich in de frisse lugt begeeven, wier voedzel eenvoudig en maatig is. Het gaat vast, dat Persoonen, op welken deeze beschryving past, over 't algemeen, de grootste kans staan van lang te zullen leeven. Teffens staat hier aan te merken, dat, schoon de voorbeelden van hoogen ouderdom by aanzienlyken en grooten deezer wereld niet zo menigvuldig worden aangetroffen, dezelve, egter, zo veelvuldig mogen gerekend worden, in evenredigheid van het kleiner aantal van zodanige Personadien, als by de laagere, doch veel talryker klassen in de Maatschappy. Ook is 'er niets onbestaanbaars in magt, rang of rykdom, om met Langleevenheid vergezeld te gaan, mits de andere omstandigheden de Langleevenheid begunstigen. 6.De Beroepsbezigheden. Blykbaar is het, dat een lang leeven veel moet afhangen van de wyze, waarop iemand zyne leevensdagen besteedt. In zichzelven ongezonde Bezigheden vindt men doorgaans leeven-verkortend. Nogthans leefde peter prin, een Glasblaazer, tot 101 jaaren; en john tyler, een Mynwerker te Leadhills, in Schotland, wordt verondersteld 134 jaaren geleefd te hebbenGa naar voetnoot(*). De ouderdom van deezen laatstgemelden kan niet door stellige bewyzen gestaafd worden, maar rust op zeer groote waarschynlykheden, en op het getuigenis eens Mans van ontwyfelbaare geloofwaardigheid. Dr. walker, Hoogleeraar in de Natuurlyke Historie op de Hoogeschool te Edenburg, berigt my, dat de muskelen, gewrigten, en de geheele lichaamsgesteltenis van dien Man, de blyken droegen van een hoogeren ouderdom, dan hy ooit by eenig Mensch hadt waargenomen. - Doch, over 't algemeen, | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 19]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
zyn Boeren, Tuinlieden en Landwerkers, de langleevendsten. Krygslieden, bovenal Voetknegten, die de gevaaren des Oorlogs ontworstelen, munten desgelyks in Langleevenheid uit. Zy zyn doorgaans rustige en sterke knaapen; de geregeldheid, waaraan overblyvende Soldaaten zich gewend hebben, terwyl de ongeregeld leevenden wegvallen, de recht opgaande lichaamsstand, welken men van hun vordert, brengen te wege, dat zy, van natuure welgevormd, door kunst leeren in eene goede houding te gaan, en, veel lichaamsoefening hebbende, veele voordeelen, tot Langleevenheid strekkende, genieten. 7. Lichaamsoefening of Arbeid. Wy mogen desgelyks aanmerken, dat niet alleen gemaatigde beweeging, maar zelfs arbeid, wanneer dezelve niet overmaatig sterk is, tot Gezondheid en een lang Leeven het zyne toebrengt. Veele voorbeelden zyn 'er van Menschen, die vry zwaaren arbeid gedaan, en zich aan den stroom der vrye lugt blootgesteld hebben, naa dat zy 100 jaaren agter den rug hadden; en, aan den arbeid gewoon, schynen zy daarvan geen ongemak te voelen. 8. Echtlyke Verbintenis. Wy moeten niet verzuimen op te tekenen, dat een groot gedeelte der Langleevenden den gehuwden boven den ongehuwden staat verkoozen, en doorgaans een talryk kroost nagelaaten hebben. Of het ongehuwde leeven ziekten veroorzaakt, of tot ongeregeldheden aanleiding geeft, of de geaartheid grommig maakt, of aan welk eene oorzaak zulks ook moet toegeschreeven worden, moge stoffe tot verschillende gevoelens opleveren; zeker is het, dat het aantal van ongehuwd leevenden, die een hoogen ouderdom bereiken, niet haalt by dat der GehuwdenGa naar voetnoot(*). 9. De Sexe. Schoon het aantal der Mannen, 't welk gebooren wordt, grooter is dan dat der Vrouwen, althans in Europa, is 'er nogthans grond om te gelooven, dat van beide de Sexen, naar evenredigheid, de Vrouwen de meeste hoogbejaarden opleveren. Verscheide redenen | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 20]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
kan men hiervoor bybrengen; als de meerdere geregeldheid en maatigheid haarer leevenswyze, haar minden blootstaan aan gevaaren, moeilykheden, en geweldige aandoeningen; ook is de Sexe, over 't algemeen, van een zagter en minzaamer aart. 10. De Vernieuwing der Jeugd. In de laatste plaats is 'er, onder de kentekens van Langleevenheid, geen sterker, dan wanneer de Natuur, als 't ware, zichzelve schynt te verjongen, door in den ouderdom op nieuw tanden en nieuw hair enz. te schenken; doch de voorbeelden der zodanigen zyn zeer zeldzaam. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
II. Over de regelen, welke in acht genomen zyn door de zodanigen, die een hoogen trap van jaaren beklommen hebben.Wy gaan voort om zodanige Regels op te geeven, als in acht genomen werden door de zodanigen, die een hoogen ouderdom bereikten; dewyl zy eenige wenken kunnen geeven, die anderen kunnen te stade komen. Het leevensplan, door den beroemden cornaro gevolgd, is bekend; en de onthoudende wyze, op welke hy zyne dagen sleet, is dikwyls anderen ter navolging voorgeschreeven: doch ik twyfel zeer, of veelen dien zelfden leevenstrant zouden wenschen te volgen, enkel om te bestaan. Het Leeven is niet langer wenschlyk, dan zo lang 't zelve met eenige maate van zelfvoldoening en genoegen kan gesmaakt worden; en het is van zeer weinig beduidenis, of iemand, die enkel als een plant bestaat, leeft of niet. Zonder ons tot verscheide byzonderheden in te laaten, meer geschikt voor de naspeuringen der Proefondervindelyke Natuurkunde, dan voor het daadlyk leeven, (als het weegen van het gebruikte voedzel enz. enz.) zullen wy die Regels ophaalen, welke men het bevorderlykst bevonden heeft, en het geschiktst zyn om in praktyk gebragt te worden. - Men kan dezelve onder de volgende Hoofden brengen: 1. Voedzel. 2. Kleeding. 3. Wooning. 4. Arbeid en Lichaamsoefening. 5. Hebbelykheden en Gewoonten. 6. Geneesmiddelen; en 7. Zielsgesteltenis. 1. Voedzel. De aangelegenheid van gezond Voedzel, tot bewaaring der Gezondheid en de bereiking van een | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 21]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
hoogen Ouderdom, en het vermyden van onmaatigheid in eeten en drinken, behoeven wy niet op staan te blyven. Eenige voorbeelden, 't is waar, worden 'er bygebragt van Lieden, die, by aanhoudenheid, boven maate aten en dronken, en lang leefden; doch deezen kunnen in geen ander licht beschouwd worden, dan als uitzonderingen op een algemeenen regel; en wy mogen met grond beweeren, dat, indien deeze Persoonen, ondanks hunne onmaatigheid, een hoogen ouderdom bereikten, zy nog veel langer zouden geleefd hebben, indien zy eene andere leevenswyze gevolgd hadden. 2. Kleeding. Het is even onnoodig, eenigzins breedvoerig stil te staan op de noodzaaklykheid van eene warme Kleeding, bovenal voor lieden, die eenigen aanmerklyken trap van jaaren bereikt hebben, en geduurende het koude jaarsaisoen, als het beste middel om een aantal kwaalen te voorkomen, waaraan de Ouden zich byzonder blootgesteld vinden, en die door geene andere middelen ontgaan kunnen worden. 3. Wooning. De gezondheid van elk Mensch moet grootlyks afhangen van de plaats, waar hy woont, en de gesteltenis van het huis zyns verblyfs. En, daar het menigmaal is opgemerkt, dat het grootst getal oude lieden in den winter sterft, alsmede dat veelen, in een zwakken en teeringagtigen staat, verpligt zyn om na warmer lugtstreek te verhuizen, als het éénigst middel te hunner behoudenisse, is het Dr. pearson voorgekomen, dat het voor de Ouden en Teeringagtigen van grooten dienst zou weezen, wanneer men huizen bouwde van zulk een byzonder maakzel, dat de lugt 'er niet alleen kon gehouden worden in een zuiveren, maar ook ten naasten by in denzelfden staat van gemaatigdheid, aan den warmen kant naast; zo dat de zwakken, die 'er zich in bevonden, niets gevoelden van de verandering der Saisoenen. Zulk een denkbeeld, moet men toestaan, kan als geen algemeen middel aangemerkt worden; maar het is geregtigd tot de aandagt der zodanigen, die zich in ruime leevensomstandigheden bevinden; en het is te hoopen, dat eenigen hunner een Gasthuis zullen oprichten voor de Ouden en Teeringagtigen, en de proeve neemen, om huns zelfs wil en ten beste van het algemeen. 4. Arbeid en Lichaaamsoefening. Dat of Lichaams- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 22]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
oefening of Arbeid noodig zy voor bejaarde Persoonen, om het menschlyk gestel in orde te houden, kan niet wel in twyfel getrokken worden, mits men alle te groote maate daarin vermyde, dewyl niets meer strekt om de Leevensbeginzels te verwoesten, bovenal wanneer deeze zwak geworden zyn. Een gemaatigd reisje te doen, is geenzins te ontraaden; verandering van lugt en voorwerpen kan veel goeds uitwerken. 5. Hebbelykheden en Gewoonten. Voorts hangt de Gezondheid en Langleevenheid zeer veel af van zindelykheid, en een aantal van gewoonten en geringe oplettenheden, in welker ontvouwing wy met geene mogelykheid kunnen treeden. Het was zeer te wenschen, dat eenig Schryver de moeite wilde neemen om den uitslag te verzamelen van de algemeene ondervinding des betreffende; zodanige Hebbelykheden en Gewoonten aanwyzende, die, schoon zy op zichzelven zeer beuzelagtig schynen, nogthans, zamengenomen, naar alle reden, geacht moeten worden veel te zullen kunnen toebrengen tot de Gezondheid. 6. Geneesmiddelen. Het is een algemeen zeggen, dat elk Mensch, die veertig jaaren oud is, zyn eigen Doctor moet weezen. Dit komt my voor, een gevaarlyke grondregel te zyn. De beroemdste Geneesheeren waagen het zelden, wanneer zy eene ernstige ziekte hebben, zichzelven geneesmiddelen voor te schryven, maar laaten die zorg doorgaans over aan hunne Kunstbroeders. - Menschen, die voorgeeven hun eigen Doctors te zyn, vindt men doorgaans zeer aan kwakzalvery overgegeeven, en niets is nadeeliger dan dit. Het is voor de Gezondheid allerbelangrykst, dat men geene Geneesmiddelen gebruike buiten noodzaaklykheid, en nooit dan op goeden raad, by het begin eener ongesteltenisse; men moet zulks niet te lang verwylen, anderzins kan men 'er weinig goeds van verhoopen: behoedzaamheid staat ook in acht te neemen omtrent de natuur, de soort, de hoeveelheid, en het langer of korter aanhouden. Voor tegenwoordig wordt de kragt der Geneeskunde in 't algemeen erkend zeer beperkt te zyn. Dan men mag waarschynlyk stellen, dat zy zich in haare kindsheid bevindt; het is onmogelyk nog te zeggen, tot welk een trap van volkomenheid dezelve zal opklimmen, niet | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 23]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
alleen uit hoofde van de nieuwe vorderingen, welke de Scheidkunde van dag tot dag maakt, maar ook van wegen 't geen kan gebeuren, door de ontdekking van nieuwe en den mensch heilzaame Planten, in Landen reeds bekend, of nog te ontdekken, alsmede de nieuwe gebruiken, van de oude te maaken. Misschien zullen dusdanige ontdekkingen veel meer spoeds neemen, wanneer dezelve, in stede van overgelaaten te worden aan de naspeuring en vlyt van byzondere persoonen, die aanmoediging en bescherming van hooger hand verkrygen, waarop zy een zo groot en eigenaartig regt hebben. 7. Zielsgesteltenis. In de laatste plaats is niets dienstiger tot Langleevenheid, dan het bewaaren van gelykmoedigheid en opgeruimdheid van geest, en niet te bezwyken onder de teleurstellingen der wereld, waaraan alle Menschen, doch inzonderheid de Bejaarden, zyn blootgesteld. In de daad, dit is een stuk, 't welk niet te ernstig kan aangedrongen worden: want de ondervinding bewyst ten vollen, dat veelen bezwyken onder moedloosheid, die, hadden zy hunnen moed en zielskragt behouden, veele jaaren langer zouden geleefd hebben. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
III. Landen, die in langleevenheid hunner inwoonderen uitsteeken.De Bergagtige Landen munten byzonder uit in een aantal van Langleevenden op te leveren. De Hoogleeraar pallas onderrigt ons, dat de Inwoonders der bergagtige streeken van de Provincie Iselk, in de noordlykste deelen van Siberie, een hoogen Ouderdom bereiken; dat Lieden van 100 jaaren daar algemeen zyn; dat hy onder de Invaliden een Soldaat ontmoette, die 120 jaaren telde. De Bewoonders der vlakte in de nabuurschap steeken daarentegen niet uit in Gezondheid of langen leevensduur. - Buffon rangschikt de bergagtige gedeelten van Schotland vooraan op de lyst der gedeelten van Europa, die zich door Langleevenheid op het voordeeligst onderscheiden. En waarlyk, 'er is geen Land in Europa, waar, naar gelange der Volkrykheid, een grooter getal menschen, zestig, zeventig, tachtig, ja negentig jaaren telt, by het bezit van alle hunne vermogens, zo van lichaam als van geest, dan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 24]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
in dat gedeelte van Groot-BrittanjeGa naar voetnoot(*). - 'Er is ook alle reden om te gelooven, dat veele der Departementen van Frankryk, en de bergagtige streeken van Duitschland, Hongaryen, Zweeden, alsmede die van Spanje, Portugal, Italie en America, treffende voorbeelden van Langleevenheid zouden uitleveren, werd 'er een byzonder onderzoek gedaan omtrent dit belangryk onderwerp. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
IV. Tafels van langleevenheid.In deezer voege het onderwerp der Langleevenheid in 't algemeen behandeld hebbende, zal het niet ongepast weezen, den Leezer de volgende Tafels onder het oog te brengen, de kortheid des Menschlyken Leevens aanwyzende, en tevens, hoe weinige 'er zyn, in evenredigheid van het getal der Geboorenen, die het tydperk van zestig jaaren tellen. Van de honderd, die 'er gebooren worden, sterven 'er, volgens hufeland,
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 25]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hieruit zou blyken, dat 'er slegts zes onder de honderd zyn, die kans staan om meer dan zestig jaaren te leeven. Van Lieden, die meer dan honderd jaaren bereikt hebben, heeft de vlytige haller 1113 voorbeelden verzameld, en geeft de volgende Tafel van den duur hunner Leevensjaaren: Menschen, die van 100 tot 110 jaaren leefden, zyn
Maar in een nieuwer Werk ontmoeten wy de volgende Tafel, als de uitkomst eener uitgebreider verzameling van voorbeelden van Langleevenden: Van Mannen en Vrouwen, die leefden van 100 tot
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Besluit.Dit is de hoofdsom van 't geen my, by de naspeuring van dit onderwerp, is voorgekomen. Ik zal besluiten met aan te merken, dat, over 't geheel, 't meer dan waarschynlyk is, dat de Menschen over 't algemeen, door voeglyke oplettenheid en geregeldheid, niet alleen langer zouden kunnen leeven, maar ook daarvan meer | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 26]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
genots trekken, dan tegenwoordig doorgaans het geval is: en het is te hoopen, dat, ten deezen opzigte, zo wel als van veele andere byzonderheden, het menschdom nog in eenen staat van vordering zyn moge; dat het nog grooter en gewigtiger kundigheden zal opdoen, zo ten opzigte van de uitgestrektheid der persoonlyke genietingen, waarvoor wy menschen vatbaar zyn, als van de middelen om dezelve te bezitten met meer voldoenings, en voor een langer tydsbestek: |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||