Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Zigtbaare Tusschenkomst der Godlyke Voorzienigheid; of Dagverhaal van eenen, door een Franschen Kaper, met het Schip the Duff, genomen Zendeling naar de Zuidzee, gehouden door William Gregory; benevens Uittrekzels uit de Dagverhaalen zyner Medezendelingen: bevattende de belangryke Gebeurtenissen, hun zo te water als te land overkomen. Waarby gevoegd is des Schryvers Zendelings-reis, na zyne terugkomst door 't Noorden van Ierland gedaan. Uit het Engelsch, naar de tweede Uitgave, vertaald, door G. Outhuis, Predikant in den Bommel. Te Dordrecht, by A. Blussé en Zoon, 1803. In gr. 8vo. 370 bl.

Eenigen tyd geleden mogten wy van eene Zendelingsreis gewaagen, die, behalven 't geen bepaald tot het Zendelingswerk behoorde, haare waarde hadt, - de Zendelings-reis na den Stillen Oceaan, onder het bevel van james wilson^(*). De Zendelingsreis, thans voor ons liggende, is van een veel minder, althans van eenen geheel anderen stempel. Na de Zuidzee was het oogmerk deezer Zendelingen, die eene tweede bezending derwaards uitmaakten; een oogmerk, geheel mislukt.

Het beloop deezer Reize mogen wy, uit den inhoud der Hoofdstukken, kortlyk in deezer voege opmaaken. Byzonderheden der Reize van het Schip de Duif, uit Engeland, tot het Schip genomen werd door een Franschen Kaper, gevoerd door Capitein carbonelle. - Voorvallen betrekkelyk de neeming; scheiding der Gehuwden; gebeurtenissen aan boord van het Fransche Kaperschip de Buonaparte, en in eene Brik, op welke de Schryver met honderd en tachtig Negerslaaven

(*) Zie onze Vaderl. Letteroef. 1801. bl. 568, en voor 1802, bl. 555.

[p. 689]

geplaatst was. - Aankomst in Rio de la Plata; hereeniging der Gehuwden, die aan boord van de Duif waren; het Dagverhaal der Vrouwen; de byzonderheden van haare Reis, naa de scheiding van haare Egtgenooten, met de Duif, met het geen in de Haven van Monte Video voorviel. - Landing der Vrouwen en Kinderen, met derzelver bestemming, benevens de zonderlinge tusschenkomsten der Voorzienigheid in dat Gewest. - Hier wordt het Reisverhaal afgewisseld, door eene Beschryving van Rio de la Plata, Haven van Monte Video, met het Landschap Paraguay. - Weder-inscheeping en zellen van Rio de la Plata; met de berigten van de tweede neeming door de Portugeesen, en de verdeeling der Zendelingen op de Portugeesche Vloot. - Byzondere Gebeurtenissen op die Vloot, geduurende de reis na Europa. - Aankomst, benevens andere byzonderheden, in Portugal. Weder-inscheeping te Lissabon; komst in Engeland.

In de daad zyn deeze ontmoetingen veelvuldig, verscheiden, zeldzaam, treffend, en houden den Leezer gaande, schoon het een enkel Dagverhaal is op een eenvoudigen trant. Van eene veel mindere uitgebreidheid zou het weezen, indien de Opsteller alleen gewigtige zeaken vermeld, en een duizendtal kleinigheden onaangeroerd gelaaten hadt. Een algemeener byval zou het vinden, hadt de Schryver zich niet alleszins toegelegd, om, in de Reisontmoetingen, steeds de tusschenkomst der Voorzienigheid, naar zyne denkwyze, in het breede open te leggen en in de minste kleinigheden te vinden, doormengd met de vreemdste aanhaalingen van plaatzen uit de Heilige Schrift. Dit kan niet missen, den Heere gregory, by veelen, in het licht van een Dweeper en Geestdryver te doen voorkomen. En eenigen zelfs, die meer met hem in denktrant overeenstemmen, zouden gaarne dit anders zien. De Vertaaler heeft eenige Verzen des Reisverhaalers, daar op slaande, agterwege gelaaten.

Wy hebben, onder het leezen der veelvuldige rampspoeden, deezer vroome en lydzaame Omzwerveren, deels met Vrouwen en Kinderen, overgekomen, veelmaal stoffe gevonden om ons te verheugen over de meestal heusche bejegeningen, welke zy van de Franschen aantroffen. ‘Wat ook,’ dus schryft hy van de Fransche Officieren, ‘wat ook in andere opzigten hun karakter, en hoe schandelyk en afgryslyk hunne kostwinning was, dankbaarheid verpligt my te erkennen, dat, door de wederhoudende Goddelyke genade, zy genoodzaakt wierden ons met eene maate van vriendlykheid en menschlievenheid te behandelen, die eene algemeene navolging verdiende.’ - Van de Spanjaarden ontvingen zy de treffendste blyken van deelneeming en goedgunstigheid; - het gedrag der Portugeezen ten hunnen opzigte was, over 't algemeen, van denzelfden aart.

[p. 690]

Wegens het mislukken van deeze Zendelingsreize geeft de Heer gregory zyne oplossende en vertroostende denkbeelden in 't breede op; doorvlogten, gelyk het geheele Reisverhaal, met plaatzen uit de Heilige Schrift, zeer zonderling te passe gebragt. Wy onthouden ons, 'er voorbeelden van op te haalen. De goede meening moet hier pleiten voor 't gebrek aan oordeel en gezond verstand. Men zal die goede meening ook moeten inroepen, om met draagelykheid te leezen de bygevoegde Uittrekzelen uit eene Reize door het Noorden van Ierland, ondernomen onder het opzigt van het Euangelisch Genootschap van Ulster, in den Zomer van 't Jaar 1800, bevattende eenige belangryke byzonderheden betrekkelyk den Godsdienst van dat Land, den voortgang van het Euangelie, enz. door william gregory, Reizend Prediker van het Euangelie.