Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Verhandeling over de Zendingen ter Bekeering der Heidenen. Benevens eenige Aanmerkingen op het Eerste Deel der Gedenkschriften van het Zendeling-genootschap, daartoe opgerigt te Rotterdam. En over de vereischten der Zendelingen. Door een Dienstknegt van Christus. Te Breda, by W. van Bergen, 1803. In gr. 8vo. 96 bl.

Deze Verhandeling verdient de opmerking van allen, die voor of tegen het Rotterdamsche Zendeling-Genootschap min of meer ingenomen zyn. De Schryver denkt wel niet gunstig over deszelfs voornaamste werkzaamheden en onderneemingen, tot verlichting en verbetering van Heidensche Volken, maar wil echter het beraamen en uitvoeren van Zendingen, tot zoodanig einde, niet geheel uitgesteld of nagelaaten hebben. 't Komt, zynes erachtens, hier voornaamelyk aan op de bepaaling van tyd en wyze. Hy verklaart zich ernstig tegen de wyze, waarop dit werk, in navolging van, en in overeenstemming met de zoogenaamde Euangelische Broedergemeente, (eigenlyk Hernhutters, wel te

[p. 457]

onderscheiden van de oude Boheemsche en Moravische Broeders) wordt ondernomen, en wederlegt van stuk tot stuk de bygebragte redenen, waarom men, in de Gedenkschriften van het Nederlandsch Zendeling - Genootschap, heeft beweerd, dat het nu, meer dan voorheen, tyd is, om Zendingen, tot bekeering van Heidensche Volken, te onderneemen. De beschryving, die hy 'er byvoegt, van verre de meesten dier zoogenaamde Christenen, die men op Otahiti en elders gemaakt heeft, is ook niet zeer geschikt, om 'er, in dezen tyd, en in dier voege, veel goeds van te doen verwachten.

Maar wat wil dan nu de Schryver dezer Verhandelinge? Men moet (hierop komen zyne denkbeelden hoofdzaakelyk neder) het afzenden van Leeraars naar verafgelegene Volken vooreerst staaken, en liever doorwerken aan het geene, dat nader by is, en waarvan meer vrucht is te wachten; terwyl men zich dan intusschen ook kan in staat stellen, om, wanneer de tyden daartoe gunstiger worden, ook Zendingen naar afgelegene Heidensche Volken werkstellig te maaken. Hy beschouwt, met het hoogste recht, het werk van Zendelingen als een der moeielykste onderneemingen, waartoe een geruime tyd noodig is, en veel arbeid vereischt wordt, om 'er regt bekwaam toe te worden. Ook dient 't gedrag en karacter van zulke lieden, die 'er zich toe willen laaten gebruiken, wel eerst op de proef gesteld te worden. Hy raadt, om spoedig Kweekschoolen, eerst hier te lande, en vervolgends ook in onze Colonien, op te richten, ter bekwaammaaking van Missionarissen, of die, waar zy reeds zyn in Oost-Indiën, te verbeteren. Ongestudeerde lieden wil hy 'er in 't geheel niet toe gebruikt hebben, en genen hoe ook genaamd, dan van welken men volkomene zekerheid hebbe, dat zy zuiver zyn in de Leere. Allergewigtigst vinden wy de aanmerking, dat men, om iets uit te richten onder zulke wilde Volken, waarheen men Zendingen wil ondernomen hebben, van dezelven eerst Menschen moet maaken, eer zy Christenen kunnen worden. Waarlyk, de Heidenen, die men nu tot het Christendom wil overbrengen, zyn geheel andere menschen, dan die, onder welken de Apostelen de Christelyke Leer eerst gebragt hebben. Dat toch eenmaal de oogen opengaan by

[p. 458]

zoo veelen, die zich, door de dweepachtige taal en bedriegelyke machtspreuken van eenige voornaame Voorstanders van 't Zendelingwerk, hebben laaten wegsleepen, om niet langer blindlings ja en amen te zeggen op al 't gene, dat, onder het voorgeeven van buitengemeene liefde voor God en Godsdienst en Christendom, zonder genoegzaame kennis van zaaken en welberaaden onderzoek, met drift en warmte wordt ondernomen en doorgezet. Alle Christenen behooren 't daarin eens te zyn, dat niets moet verzuimd worden, om de hemelsche Leer van Jesus wyd en zyd voort te planten, en de onschatbaare zegeningen, die door middel van dit allerdierbaarst geschenk op de aarde nedergedaald zyn, zoo ver mogelyk, onder 't menschdom te verbreiden. Zy moesten zich allen vereenigen, om gepaste middelen tot dat einde uit te denken, en, met ter zyde stelling van al 't geen hen anders nog verdeeld houdt, aan de best mogelyke uitvoering gemeenschappelyk arbeiden. 't Engelsch Zendeling-Genootschap heeft den toon gegeeven. 'Er moge nu door hetzelve, en door anderen, die in hun voetspoor treeden, of ook hand aan hand met hun samenwerken, kwalyk gehandeld zyn, dit behoort niemand terug te houden, om zich met hun, ten aanzien van 't hoofddoel, te vereenigen. Maar, zoo ergens, hier geldt 't oude spreekwoord, festina lente. En geen Zendeling-Genootschap diene dan, tot voortplanting van een Secten-geest en Secten-yver.