Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

[p. 416]

Disputatio Juridica de Jure Divortiorum, et noxiis effectibus, ex nimia eorum licentia oriundis; quam pro gradu Doctoratus, &c. &c. scripsit Wilhelmus Antonius Bichon Visch. Traj. ad Rhen. apud O.J. van Paddenburg.

Dat is:

Rechtsgeleerde Verhandeling over het Recht van Echtscheidingen, en de nadeelige gevolgen, die ontstaan moeten uit eens al te groote vryheid op het stuk van dezelve.

In een tyd, waar in men vry algemeen zich beklaagt over eene verbastering der zeden, die men onder de Ingezetenen der Bataafsche Republiek meent op te merken - in een tyd, waar in men uit dien hoofde niet sterk genoeg schynt te kunnen waaken tegen alles, wat den weleer zo deftigen en ingetogen Nederlander verder zoude kunnen afleiden naar het verderflyk spoor van zulke Natien, die, ten deele door eene aangeborene ligtzinnigheid, ten deele door een tomeloos najaagen van alles wat tot vermaak en wellust strekt, zo al niet in de theorie, ten minsten in de praktyk, het heilige der Huwelyksbanden weinig schynen te achten, ja niet zelden het zoo doen voorkomen, als of eene schennis der wetten van den echt naauwlyks misdadig ware, het schertsen met de overtreeding van dezelve den man kenmerkte, die, zyn waereld verstaande, wist wel te leeven, en in tegendeel om hunne onnozelheid bespottinge verdienden zy, die, omtrent de Huwelyks-geboden naauwgezet, het ontzag voor, en de betrachting van dezelve, onder de eerste plichten van een goed Burger en Christen telden - in een tyd, waar in 't gevaar van zulk een Zede-pest ons met besmettinge veelligt meer dan ooit bedreigt; mogen wy geene gelegenheid verzuimen, om zulke Werken aan te kondigen, waar in men opzettelyk verhandelt den oorsprong, aart en 't oogmerk van het Huwelyks-verbond aan de eene zyde, en aan de andere naauwkeuriglyk aanwyst wat eene echtscheiding zy, en hoe de redenen, die dezelve kunnen rechtvaardigen, uit de eigenschappen der echt-

[p. 417]

verbintenisse zelve behooren te worden afgeleid, zo volgens het Natuur- als 't Godlyk recht; dat alles verzeld gaande van een tafereel der onderscheidene nadeelen, die uit eene losbandigheid in het stuk van 't Huwelyk en eene al te groote vryheid ten aanzien der echtscheidingen noodzaaklyk moeten voortvloeijen.

Gelyk dit een en ander de fraai bearbeidde stoffe uitmaakt van het 1ste, 2de en 6de of laatste Hoofdstuk der Verhandeling van den Heer bichon visch; zo hebben wy inzonderheid belangryk gevonden het 3de, 4de en 5de, als waar in onze Schryver met veel orde nagaat den oorsprong en voortgang der Echtscheidingen by de Romeinen, en 't geen derzelver Wetten dienaangaande hebben bepaald; vervolgens aantonende, wat daaromtrent, zo naar het Canonique als hedendaagsche Recht, plaats heeft.

Ons bestek niet toelatende in byzonderheden te treeden, moeten wy den Leezer tot de Verhandeling zelve overwyzen, en dien verzekeren, dat hy daarin allerwegen blyken aan zal treffen van eene beleezenheid met oordeel ingericht, zulks dat de kundigheden, die dezelve aan onzen jongen Rechtsgeleerde heeft verschaft, steeds byzonder wel te pas worden gebragt, en aan het gantsche stuk eene voortreffelyke houding geeven: en twyffelen wy niet, of men zal onder andere zeer bevallig en by uitstek opmerkelyk vinden de tekening der reine huwelykszeden by den aanvang der Romeinsche Republiek, als mede die van de voorzorgen door romulus gebruikt, ten einde die zeden niet bedorven wierden door het slegte voorbeeld van nabuurige Volken. Daar tegen zou het, denken wy, de Voorstanderessen der Vryheid en Gelykheid vry wat ergeren, indien immer ter haarer kennisse kwam, dat by vervolg van tyd, uitwyzens 't verslag van den Heer bichon visch, c. sulpicius gallus aan zyne Vrouw een' Scheid-brief gaf, omdat hy haar op straat had gevonden met het aangezigt onbedekt; dien harden stap daar mede rechtvaardigende, dat ‘de Wet had bepaald, dat het zyne oogen alleen waren, aan dewelken zy door haare gestalte zich moest veraangenaamen; dat eeniglyk aan die oogen moesten worden gewyd haare poogingen om te behagen; dat aan deezen, en aan deezen alleen, zy als schoon moest voorkomen; aan de kennis van die oogen, en die oogen alleen, zy

[p. 418]

zich zelve moest vertrouwen; en dat alle vergeefsche aanlokzelen, om de oogen van anderen tot haar te trekken, van achterdogt, ja zelfs niet van misdaad zouden vry wezen.’

In laatere tyden schynen de Friezen inzonderheid te hebben geyverd in het handhaven der rechten van het Huwelyk; daar, volgens het Plakaat van de Repraesentanten der Staaten van dat land, de dato 18 Maart 1586, de straffe des doods op het Overspel was gesteld, onverschillig of hetzelve wierd gepleegd door getrouwden of ongetrouwden, door mans of vrouwen, en zonder onderscheid van rang; hoe zeer, blykens de aantekening van onzen Schryver, dit Plakaat nimmer zy in gebruik geweest.

Dan genoeg! Wy besluiten onze aankondiging, met uit de wyze, waar op deeze Verhandeling is opgesteld, te voorspellen, dat de Advokaat bichon visch by de hooge Gerechtshoven, alwaar de naam, dien hy voert, steeds voordelig blyft bekend, geen minder' roem zal behaalen, dan hy aldaar heeft met zich gebragt van de Akademie.