Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Het gewigt van den Eed, geschetst in eene Leerrede over Jacob. V:12. Door J. Nieuwenhuis, Leeraar in de Evang. Luthersche Gemeente te Zutphen. Te Zutphen, by H.C.A. Thieme, 1803. In gr. 8vo. 30 bl.

Deze Leerrede is, volgends het Voorbericht, op den 24sten April dezes Jaars gehouden, in een tydstip, waarin de Leeraar zich, met huivering en ontzetting, de mogelykheid voorstelde, dat veelen van Neêrlands Inwoonders, die weldra voor de Overigheid stonden opgeroepen te worden, om belydenis der waarheid met eenen plechtigen Eed te verzegelen, door averechtsche grondstellingen zich zouden laaten verlokken tot verdoemelyke meineedigheid, en verzaaking der waarheid. By welke gelegenheid hy zich verplicht rekende, om zyne Gemeente aan het gewigt van den Eed te erinneren, en te waarschouwen voor rampzalige afvalligheid, waartoe de tydsomstandigheden veelligt sommigen zouden

[p. 415]

kunnen verleiden. Het oogmerk is loflyk, maar de uitvoering is ons niet best bevallen. De Eerw. nieuwenhuis oordeelt terecht, dat de opentlyke Leerstoel geenzins de bevoegde plaats is, ter blootlegging of beslissing van Godgeleerde Geschilpunten; waarom hy het onnoodig acht, zyne Verhandeling met een breedvoerig vertoog over het geoorloofde van den Eed te openen; en dat te minder, omdat by die Christenen, die den Eed niet als geoorloofd beschouwen, maar zich letterlyk binden aan 't gezegde des Apostels: Uw woord zy ja, dat ja is; en neen, dat neen is: dit ja en neen dezelfde heilige en verplichtende kracht, en denzelfden graad van verantwoordelykheid heeft, als by anderen de plechtige beroeping op God, by hunne verklaaring der waarheid. Maar waartoe dan nu de bekende woorden van Jacobus ten texte verkozen, en eene betwiste uitlegging derzelven ten grondslage gelegd? De hooge waardy van den Eed tracht hy te betoogen, (1) uit deszelfs natuur; (2) uit de aanleidende gronden, die ons tot het afleggen van den Eed kunnen verplichten; (3) uit de werkingen of gevolgen van den Eed. Ten besluite voegt hy 'er nog eenige opwekking by tot getrouwheid in den aangewezen plicht, door de aandacht te bepaalen by de zondige grondbeginsels, waaruit de Meineed meestal gebooren wordt. Hy brengt daartoe ligtzinnigheid, die gedachtenloos handelt en werkt, vrees voor onaangenaame gevolgen van gepleegde zonden, onrechtvaardige gewinzucht, zinlyk eigenbelang, en laakbaare gehechtheid aan de goederen der aarde. Voor zelfdenkende Toehoorders, die 't met den Leeraar in de grondbeginselen eens zyn, wordt nog al 't een en ander gezegd, dat stof tot ernstig nadenken kan geeven. Voor loszinnige menschen, en voor hun, die zich, door verschillende redeneeringen, van de overtuiging, aangaande de verbindende kracht van den Eed, of 't geen daarmede gelyk staat, trachten te ontheffen, zou meer duidelykheid en drang van redenen noodig geweest zyn. De geheele vorm eener Kerkelyke Redevoering, over zoodanig onderwerp, zou, onzes oordeels, om 'er de regte uitwerking van te hoopen, geheel anders moeten ingericht worden.