Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Redevoering, by gelegenheid van het openbaar Schoolonderzoek en de Prysuitdeeling door het Departement Marssum der Maatschappy Tot Nut van 't Algemeen, uitgesproken door den Voorzitter Hermannus Manger. Te Franeker, by Is. Verwey, enz. In gr. 8vo. 18 bl.

De gelegenheid, by welke deze Redevoering van dezelfde hand vervaardigd is, wordt op den titel gemeld. De Eerw. manger zegt, in 't Voorbericht, dezelve alleen, op dringend verzoek van eenige geachte Leden uit het Departement der Maatschappy Tot Nut van 't Algemeen, waaronder hy behoort, in 't licht te geeven, om niet eenigzins styf te schynen. ‘Volstrekt niets,’ zegt hy, ‘zou my anders hiertoe hebben kunnen beweegen, als zeer wel bewust, dat dezelve hiertoe geene waardy bezat, en veel beter onder my ware blyyen berusten.’ 't Strekt ons evenwel tot genoegen, dat de Leeraar zich heeft laaten overhaalen, om dezelve gemeen te maaken. Nu hoopen wy maar, dat veelen van onze landlieden 'er kennis van krygen, en zich verledigen zullen, om ze te leezen; waarvan wy ons des te meer nut belooven, omdat dezelve is vervaardigd door een Leeraar der Hervormden, wiens dienst in eene goede reuk is by dat Godsdienstig Kerkgenootschap, 't welk hy betuigt van gantscher harte toegedaan te zyn. 'Er wordt, in deze Redevoering, gehandeld over het nuttige niet slechts, maar over het noodzaaklyke, het welk 'er in is, dat de Maatschappy Tot Nut van 't Algemeen, om aan haaren eerwaardigen titel te voldoen, meer en meer zorge voor eene rechte inrichting der Landschoolen, en de ouders op allerlei wyze moge aanmoedigen, om hunne kinders vroeg aan dezelve toe te vertrouwen.

In het Voorbericht richt de Redenaar, met veel

[p. 414]

warmte, zyne aanspraak tot dezulken, die over de Maatschappy Tot Nut van 't Algemeen, uit vrees, dat 'er nadeel voor den Christelyken Godsdienst, en voor den Hervormden in 't byzonder, uit zal gebooren worden, ongunstig denken. ‘Wat ik u bidden mag,’ zegt hy onder anderen, ‘myne Mede-Christenen! leest ook dit, en onderzoekt eens onpartydig de bedoelingen en werkzaamheden der Maatschappy Tot Nut van 't Algemeen: werkt niet tegen, zoo lang Ge niet ten vollen van haare schaadlykheid overreed zyt; en dan zal eene bescheidene, grondige wederlegging, eene broederlyke waarschouwing onbedenklyk meer afdoen, dan sterke en onbepaalde uitvallen, welke ligter gezegd worden, dan beweezen zyn. Ja, dat zyt Gy, als Christenen, verplicht, opdat we niet onweetend op den dwaalweg blyven, en, ook door uwe stilzwygendheid, ons beklaagen, medegewerkt te hebben tot zulk een onzalig doel. Kunt Ge dit niet, ô lastert dan niet langer, 't geen Gy niet weet, maar laat uw Christlyk gevoel worden opgewekt, opdat Gy met allen, die hunne medemenschen beminnen, naar de les van onzen Zaligmaaker beminnen, moogt medewerken ter uitbreiding en versterking van kunde, goede zeden en ongeveinsde Godvrucht.’