Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Proeve eener Geschiedenis der Beschaaving van het Menschlyk Geslacht. Door J.C. Adelung. Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Amsterdam, by J.R. Poster. In gr. 8vo. 587 bl.

De Keurvorstelyk Saxische Hofraad en Bibliothecarius adelung, met lof bekend door zyne Hoogduitsche Spraakkunst, en verscheidene andere proeven van geleerdheid en smaak, kwam met dit Werk reeds in 1782, hoewel zonder by voeging van zynen naam, te voorschyn. Men is thands in 't zekere onderricht, dat niemand anders de Schryver is, dan hy. De ons onbekende Vertaaler, p. labberton, zegt 'er met recht van: ‘Het onderwerp is voor allen, die, tot verlichting van hun verstand, en uitbreiding van kennis, leezen, zeer uitlokkend; de wyze van behandeling, voor eene proeve, uitneemend belangryk, en het geheele Werk levert spreekende bewyzen op van de diepe kennis, het juist oordeel en de heldere bevatting van den Schryver.’

Het Werk is verdeeld in agt Tydperken. (1) Van den oorsprong van het menschelyk geslacht tot op den Zondvloed. (2) Van den Zondvloed tot op Moses. (3) Van Moses tot op de verlichte beschaaving der Grieken. (4.) Van de bloeiende beschaafdheid der Grieken tot op Christus. (5) Van Christus tot aan den inval der Noordlyke Volkeren. (6) Van den inval der Noordlyke Volkeren tot aan de Kruistochten. (7) Van de

[p. 345]

Kruistochten tot de verlichting in de Zestiende Eeuw. (8) Van de verlichting in de Zestiende Eeuw tot op onze tyden.

Elk derzelven bevat, in eene geleidelyke orde, eene groote verscheidenheid van daadzaaken, allen ontleend uit de oude en nieuwe geschiedenis van 't menschdom, die, met een wysgeerig oog beschouwd, ons hetzelve vertoonen op verschillende trappen van beschaaving. In het eerste Tydperk treffen wy den mensch aan in de geboorte, in het tweede als een kind, het derde vertoont hem ons in de aankomende jaaren van jongelingschap, het vierde in de bloeiende jongelingsjaaren, het vyfde in den staat van een verlicht man, het zesde in moeielyken lichaamlyken arbeid, het zevende in bezigheid tot de inrichting en versiering van zyn huishouden, het agtste in het genot der verlichting.

Men zal, in dit voortreffelyk Werk, in een kort bestek, zeer veele gewigtige aanmerkingen aantreffen, en, door zoodanigen menschkundigen wegwyzer geleid, de geschiedenis geheel anders, dan doorgaands geschiedt, met groot vermaak, en tot uitgebreid nut, beoefenen. Voor een meer byzonder uittrekzel is hetzelve niet geschikt. Wy durven het aan allen, die op mensch- en geschied-kunde eenigen prys stellen, gerust aanpryzen.