Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1803

Matthiae Siegenbeek, Literarum Belgicarum in Academia Lugduno-Batava Professoris ordinarii, Oratio de Pace Ambianensi, publice habita die XVI Junii MDCCCII. Lugd. Bat. apud S. et J. Luchtmans. In 4to. f. m.
Redevoering op den Vrede van Amiens, in het openbaar uitgesproken, op den 16 van Zomermaand 1802. door Matthys Siegenbeek, Hoogleeraar in de Nederduitsche Letterkunde aan de Leydsche Hoge-School. Uit het Latyn vertaald door Abraham Blussé, de Jonge. Te Dordrecht, by P. Blussé. In gr. 8vo.

Daar wy tot hier toe nog niet dan ééne korte aankondiging van de bovengemelde Redevoering hebben ontmoet, en geen van onze Maand- of andere Periodieke Schrif-

[p. 39]

ten van de Vertaling derzelve hebben melding gemaakt, vinden wy het der moeite wel waardig, van dezelve hier een meer uitvoerig verslag te geven, daar beiden zoo zeer verdienen, ook hier door, is 't nodig, meer algemeen bekend te worden.

Natuurlyk vangen wy aan met het oorsprongelyk Stuk. Hetzelve begint niet eenen gepasten aanhef, schetsende de blydschap, die de tyding van den Algemeenen Vrede in aller gemoederen heeft verwekt; waarop wordt aangetoond, hoe rechtmatig en gepast de viering van zulk eene heugelyke gebeurenis door Leydens Hoge - School, de Voedster van de Kunsten des Vredes, geacht behoorde te worden; hetgeen den Redenaar aanleiding gaf, zoo wel om het besluit van Curatoren, ten dien einde genomen, te pryzen, als om derzelver inschikkelykheid en de goedwilligheid der Toehoorders voor zich, als ongewoon in 't Latyn te spreken, en, zyns eigen oordeels, tot zulk eene luisterryke doch moeilyke taak niet genoegzaam berekend, te verzoeken: welk oordeel, hoe zeer dat eener ongeveinsde nederigheid, gelyk wy uit het bekende zedige karakter des Hoogleeraars gerustelyk durven opmaken, door dat van het publiek ten eenenmale is wederlegd geworden; zoo wel als door den algemeen-gunstigen indruk (Rec. had het genoegen by het uitspreken dezer Redevoering tegenwoordig te zyn) dien dezelve op de Toehoorders van allerleie denkwyze in 't staatkundige maakte, en den lof, dien vele ongeletterden, na het uitkomen der Vertaling, 'er ook aan hebben gegeven, zoo wel uit hoofde van het warm gevoel en de edele bescheidenheid, waarmede het onderwerp, zoo kiesch van aart, is behandeld, als van de oordeelkundige wyze, waarop de Redenaar hetzelve, hoe uitgestrekt anders, binnen zeker bekwaam bestek heeft weten te brengen.

De Hoogleeraar begint de behandeling van zyn onderwerp, door het heilryke van den Vrede van Amiens zoo veel te sterker te doen uitkomen, als de Oorlog, welken dezelve heeft doen eindigen, merkwaardiger was, zoo door zyne wreedheid, als door zyne algemeenheid, en ongewoonen aart. De aanleiding tot dezelve immers was nieuw; de verdediging, namelyk, der rechten van de republikeinsgezinden tegen de voorstanders van het eenhoofdig bestuur. Nieuw en ongehoord was ook de samenspanning van zoo vele Volken en Magten tegen een eenig; het doorzetten der veelvuldige veldslagen geduurende de barste saisoenen, en het voeren van dezelve door burgers, in steê van huurlingen aan den kryg gewoon.

Op deze kenschetsende byzonderheden van den even geeindigden oorlog, laat de Redenaar volgen een kort tafereel van de ysselykheden en rampen des krygs in die streken,

[p. 40]

waarin dezelve het felst heeft gewoed. Van Duitschland beginnende, vindt hy hier aanleiding om den menschlievenden Held Moreau de welverdiende hulde toe te brengen; voorts loopt hy Italie door, en plaatst hier, waar het zoo wel voegt, eene sierlyke en krachtige lofspraak op Bonaparte; welke hem eenen natuurlyken overgang baant tot Frankryk en Zwitserland, Spanje, Portugal, enz. terwyl hy uit de vreugde, welke de jongst-gesloten Vrede door geheel Groot-Britannie, hoezeer door den buit des krygs verrykt, gebaard heeft, niet ten onrechte opmaakt, hoe zwaar ook dit magtig Ryk de oorlog zy gevallen.

Na het optellen der rampen, elders door den oorlog gebaard, als redenen van vreugde over het eindigen van denzelven, toont de Redenaar aan, hoe veel stoffe van blydschap wy voor ons Vaderland in deze langgewenschte gebeurenis te vinden hebben; daar hetzelve, meer dan andere Gewesten, door dien langduurigen oorlog geleden heeft; ja door denzelven tot op den rand des verderfs is gebragt. Treffend en hartroerend in de daad is het tafereel van den bangen nood, waar in ons Vaderland, door den kryg, eindelyk tot in het hart van hetzelve overgebragt, zich bevonden heeft; en by uitstek geschikt, om de door den Vrede aangebragte verlossing zoo veel te sterker te doen uitkomen; waarin de Redenaar, onzes oordeels, zeer gelukkig geslaagd is.

Eindelyk beschouwt hy den Vrede met betrekking tot het herstel en den bloei van Leydens Hoge-School, zoo als tot dien van Kunsten en Wetenschappen in 't gemeen. De slagen, door den woesten kryg aan dezen elders en ook hier toegebragt, doen den Redenaar met te meer vuur het heil verheffen, dat voor dezelven even als voor de Leydsche Academie uit den Vrede te wachten staat; de Voorzienigheid loven, van welke deze zegen afdaalt, en de Bewerkers van den Vrede roemen, wier beleid in de onderhandelingen van Amiens heeft uitgeblonken; waarby dan ook van den Bataafschen Gezant, met recht, loffelyke melding wordt gemaakt.

Voorts schetst de Redenaar een troostryk tafereel van de uitzichten, die de aangebragte Vrede, zoo den Volken in 't gemeen, als ons Vaderland en 's Lands Hoge-Schole in 't byzonder, opent; welke uitzichten gegrond zyn op de ervarenis, door onze Geschiedenissen gestaafd, dat na den donkersten nacht voor ons Land dikwerf de heilrykste dageraad is verrezen; doch tevens ook veronderstellen het wederkeren van ons Volk tot ware godsdienstigheid, goede zeden, en vooral tot eendracht. Hiertoe vermaant en bezweert de Redenaar, met al het innemende van een liefderyk en Vaderlandsch hart, en al de kracht van ongekunstelde en mannelyke welsprekenheid, zyne Hoor-

[p. 41]

ders en alle Inwoonders van Nederland; en sluit hierop zyne Redevoering met eene aanbeveling der Hoge-School aan de Afgevaardigden van 't Staats-Bewind, en eene korte doch ernstige bede tot den Allerhoogsten.

Agter de Redevoering zyn gevoegd Geschiedkundige Aanteekeningen, dienende ten naderen betoge van het geen in dezelve slechts kon worden aangeroerd; hoe, namelyk, de Vaderlandsche Historie bewyst, dat na den bangsten nood voor Nederland meestal de heilrykste voorspoed gevolgd is: waartoe dan ook welgekozene en niet te mild aangebragte aanhalingen dienen.

Hoe gaarne wy hier het een of ander stuk uit het oorsprongelyke wilden laten volgen, als een staal van den Latynschen styl des Redenaars, verwyzen wy echter den Lezer liever tot de Redevoering zelve; eensdeels omdat wy verlegen zyn, welk stuk als 't schoonste te kiezen, en anderdeels omdat deze opgave reeds te breed is uitgedeid.

Wy wenschen den Hoogleeraar siegenbeek geluk met de gelegenheid, die hy gehad heeft, om aan 't publiek te toonen, dat hy, schoon door zynen vereerenden post aan Leydens Hoge-School tot de beoefening der Nederlandsche Letterkunde bepaaldelyk geroepen, in die der Ouden niettemin bedreven is; dat hy die studien, welke in vroeger jaren zyn wellust waren, steeds met die, waartoe zyne bestemming hem thans roept, wyslyk paart, en dezelve beschouwt als den eenigen hechten grondslag van ware geleerdheid.

Wat eindelyk de Vertaling van den Heer blussé betreft; wy hebben dezelve, by de meestmogelyke getrouwheid, deftig, keurig en vloeijend gevonden; en wy verheugen ons, dat het Nederlandsch publiek, door deszelfs lofwaardigen arbeid, in staat gesteld is, om meer algemeen genot te hebben van het vermaak, dat het lezen van het Oorsprongelyke en de Vertaling beiden ons verschaft heeft.