Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Iets, over het character van Suworouw.

(Overgenomen uit Secret Memoirs of the Court of Petersburg.)

Ten tyde van Keizerin catharina's afsterven, bevondt zich suworouw, ten hoogsten toppunte van gunst en roem, aan 't hoofd eens Legers, 't welk geheel het zuidelyk gedeelte van Poolen besloeg, en zich uitstrekte tot de oevers van den Euxinus.

Paul hadt nooit veel opgehad met den geestdryvenden, rustloozen, zwervenden en onderneemvollen Veldheer, die een opgetoogen bewonderaar was van catharina en van haare reusagtige ontwerpen.

Suworouw, van zynen kant, een Rus, in de volste kragt dier benaaminge, en by gevolge een vyand van die naauw bepaalende en afgemeetene Hoogduitsche Krygstugt, waarmede de Keizer zo zeer was ingenomen, hadt nooit zich benaarstigd om in diens gunst te geraaken. Het Krygsvolk, over 't welk hy bevel voerde, wel verre van uit te steeken in geregeldheid en naauwkeurige afgerigtheid in wapenhandel, bevondt zich meest altoos aan de buitenste grenzen des Ryks, bezig met vegten; en onderscheidde zich alleen door die wanordelyke gevegten, welke den Soldaat doen gelden, als het op stryden en doodslaan aankomt.

Paul, egter, hadt ontzag voor dien volkbehaagenden Veldheer, zo geliefd by de Troepen: in den aanvange ging hy zagt met hem te werk, en liet hem in alle zy-

[p. 653]

ne posten; dan vervolgens zondt hy hem bevel, om het Leger op eenen anderen voet te brengen, en de nieuwe Krygsschikkingen by 't zelve in te voeren.

Suworouw, vast gehegt aan de oude Russische Krygsinstellingen, en zelfs aan die van potemkin, zo zeer zamenstemmende met het Nationaal Character, 't geen hy door en door kende, hieldt zich verzekerd, dat de Troepen, die altoos overwinnend gestreeden hadden, niet anders dan op eenen goeden voet konden zyn ingericht, en was overzulks niet vaardig om die bevelen te volbrengen; ja zelfs veroorlofde hy zich, daarmede te schertzen, toen hy dezelve ontving. - Dit griefde den ras geraakten Vorst, die zynen roem stelde in het hervormen en verbeteren van den Krygsdienst, op zyne wyze; die van Roksknoopen, en den Staart eens Soldaats, en dergelyke kleinigheden, sprak, als van den gewigtigsten aart voor den roem zyner Legermagt. Hy zondt onmiddelyk bevel aan den ouden Generaal, om den Generaalstaf neder te leggen, en het Leger onverwyld te verlaaten. De Russische Soldaat, die zo wel als de Fransche op zang gesteld is, hadt reeds de aartigheden, door suworouw ten deezen opzigte gezegd, om de nieuwe inrigtingen te bespotten, in liedjes gebragt en gezongen.

Ofschoon suworouw woest van aart en teffens een spotter mogt weezen, was hy mogelyk de geschiktste Generaal, naar den smaak der Russen. De Soldaat beminde hem; en de Officier, hoe zeer hy anders met 's Mans character niet veel mogt ophebben, streedt onder hem met het vertrouwen van de overwinning te zullen bevegten. Hadt Keizer paul, by de afzetting van suworouw, het alleen gelaaden gehad op diens Veldheers wreedheid en grilligheid, 't zy dit laatste hem natuurlyk eigen of gemaakt was, men zou dit bedryf misschien toegejuichd hebben: maar het straalde kennelyk door, dat hy voorhadt, den Man, die zo zeer aan catharina gehegt geweest was, en den wederstreever van zyne eigene al te ontydige en slegt beraamde nieuwigheden in het Krygsweezen, te straffen.

Wanneer de gryze suworouw het bevel ontving om zyne Krygsbediening neder te leggen, verkoos hy, in eigen persoon, de tyding daarvan aan het Leger mede te deelen. Hy liet het in orde van batalje brengen. In 't front der Linie rees een Pyramide van Trommels en

[p. 654]

Cymbaalen. Gekleed als een gemeen Grenadier, maar vercierd met alle zyne Ordestekens, met de Pourtraiten van de Keizerin catharina en van Keizer joseph den II, sprak suworouw zyne Wapenbroeders aan, en zei hun een aandoenlyk Vaarwel. Hy ontdeedt zich van zyn helm, wapenkleed, gordel en snaphaan, en alle de merktekens van daadlyken Dienst; deeze hing hy op de Pyramide, in de gedaante van een Krygstrophee. Hy voegde, by die verrigting, dit woord: ‘Krygslieden! Medemakkers! 'er zal mogelyk een tyd komen, wanneer suworouw weder onder Ulieden zal verschynen; hy zal dan deeze Tekenen, welke hy U laat, en die hy altoos in zyne Overwinningen droeg, weder aanneemen!’ - De Soldaaten waren met verontwaardiging en weedom geheelenal vervuld: zy morden en klaagden. Suworouw verliet hun in dien toestand, het krygsbevel aan den Lieutenant-Generaal overgeevende.

Suworouw begaf zich na een klein huis, 't welk hy te Moscou bezat: maar een Man zo beroemd, zo zeer by het Volk geliefd, wiens ontslag van het Veldheerschap, naa het doen van zo veele treffelyke en verdienstvolle bedryven, eene algemeene aandoening door geheel het Ryk te wege bragt, verwekte schroom by paul om hem te laaten verblyven in de Hoofdstad, waar hy zich zou doen kroonen; hy gaf een bevel, 't geen suworouw van Moscou verwyderde. Een Major van de Politie vervoegde zich by den ouden Krygsheld, en bragt hem het bevel, volgens 't welk hy zich na een weinig betekenend Dorp moest begeeven. Met eene eenigzins onverschillige houding vroeg hy, ‘hoe veel tyds hem gelaaten werd om schikking op zyne zaaken te maaken.’ - ‘Vier uuren,’ was het antwoord. Hy hervatte daarop: ‘Dat is wel een zeer gunstige tydsbepaaling: één uur is voor suworouw genoeg!’

Onmiddelyk deedt hy zyn Geld en Kostbaarheden in een koffertje, en ging de deur uit. Voor dezelve stondt een reiskoets. Dan hy verklaarde: ‘Suworouw, in ballingschap gaande, heeft geen koets noodig; hy kan derwaards trekken met zulk een rydtuig, als hy gewoon was te gebruiken, om by Keizerin catharina ten Hove te gaan, of om zich aan het hoofd der Armée te voegen. - Bezorg my een Kar!’ Zyn

[p. 655]

wil moest hierin gevolgd worden, en de Officier was genoodzaakt, met den ouden Veldmarschalk, een weg van 500 wersten af te leggen in een Kibitka. In den Zomer is dusdanig een voertuig het ongemaklykste, 't geen men zich kan verbeelden; doch suworouw was 'er aan gewoon; hy reisde altoos op die wyze, liggende op een matras, in zyn mantel gewonden.

Ter plaatze, voor hem bestemd, gekomen, nam hy zyn intrek in een houten hut, onder het opzigt van den Major en eenige mindere bedienden. Niemand durfde hem komen zien, of aan hem schryven; en de oude Krygsheld, gewoon aan de woelingen der Legerplaatze en eene zeer werkzaame leevenswyze, vondt zich op eenmaal geheel van de wereld en alle verkeering afgescheiden. Het leezen, het denken, waartoe hy zo veel tyds vondt, staande den tyd zyner ongenade, hadt geen geringen invloed op het volgende tydperk zyns leevens. In 't einde kreeg zyne Dogter, getrouwd aan den Broeder van den Gunsteling zubof, verlof om hem te bezoeken; dit bezoek was kort, en suworouw daarover zeer aangedaan.

De Keizer, na zyne Verblyfstad wedergekeerd, scheen allengskens zagter over den ouden Krygsheld te denken. Hy zondt hem een Courier, die een Brief bragt en overleeverde. Het opschrift, met groote letteren, was: Aan den veldmarschalk suworouw! - Hy, dit opschrift geleezen hebbende, zeide koeltjes: ‘Deeze Brief is niet aan my. - Indien suworouw Veldmarschalk was, hy zou op een Dorp niet gebannen en bewaakt zyn, maar aan 't hoofd des Legers!’ - De Courier stondt versteld; te vergeefs zeide en herhaalde hy, dat hy last hadt om deezen Brief aan zyne Excellentie te overhandigen. Hy moest den Brief onopengebroken aan den Keizer terug brengen. - Paul toonde, by het terug ontvangen, geen byzonder misnoegen; doch suworouw werd, zints dit voorval, strikter bewaard. Zo kan een beroemd Man, vertrouwende op zyne beroemdheid, en bewust wat het algemeen van hem denkt, zomtyds een Despoot braveeren!

Suworouw weeten wy dat vervolgens geplaatst werd aan het hoofd des Russischen Legers, om tegen de Franschen te stryden. By den Slag van Zurich, tot welken hy zich ingewikkeld vondt, zag de Armée, uitgeput door honger en afgemat door vermoeienissen, te

[p. 656]

midden van duizend behoeften, wanhoopig op tegen de hoogten, met sneeuw overdekt, welke het moest beklimmen. De Soldaaten murmureerden, hielden stand, en weigerden voort te rukken. - Suworouw deedt een graf in den weg spitten, en ging 'er in leggen, met deeze taal: ‘Overdekt my met aarde, en laat hier uw Generaal; gy zyt myne Kinderen niet langer; ik ben uw Vader niet meer; ik heb niets meer te doen dan - te sterven!’ - Waarop zyne Grenadiers zich rondsom hem begaven, met een luid geschreeuw verzoekende, dat zy de hoogten van St. Gothard mogten beklimmen, en van daar de Franschen verdryven.