Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Verdere byzonderheden van de nederdaaling des Heeren Garnerin met de parachute^(*).

‘Hebben wy onzen Leezeren het Verhaal van garnerin's Nederdaaling met de Parachute medegedeeld, wy mogen het nadere en ophelderende Berigt deswegen, door dien Heer zelven gegeeven, hun niet onthouden. Hy schryft:

'Er is eene gaaping in het verhaal, 't welk ik gegeeven heb van myn nederdaalen met de Parachute, waarover men my verscheide vraagen gedaan heeft: - het is de verklaaring van de oorzaak, waaruit de hevige slingering der Parachute ontstondt, en welke nimmer zo groot was in voorgaande Proeven, daarmede te Parys genomen, in weder, even gunstig als ik op den 21 September had.

Veelen verbeeldden zich, dat aan de Parachute eenig letzel was overgekomen; anderen, en de meesten, dagten, dat ik geen ballast genoeg by my had, welke het evenwigt zou bewaard, en de nederdaaling geregelder gemaakt hebben. In het begin myner nederdaalinge was ik ook van dit begrip; doch iets kan waarschynlyk en egter niet waar weezen. Ik zal tragten eenig licht over dit onderwerp te verspreiden.

(*) Zie hier boven in ons Mengelwerk, bl. 579.

[p. 650]

Wy moeten, in de proeve met de Parachute, de oorzaak in opmerking neemen, welke werkt op de wederstand biedende vloeistoffe. De proeve met de Parachute is gegrond op de elasticiteit der lugt, welker betrekking altoos in eene rechtstreeksche evenredigheid staat met de zwaarte, die dezelve drukt: wanneer de lugt eens verdikt is in betrekking tot de drukkende zwaarte, blyft dezelve steeds in dien stand, en kan 'er niet uit komen, zonder dat de drukkende kragt vermeerderd of verminderd worde. Hieruit volgt, dat een Parachute, die volmaakt in haare zamenstelling was, en altoos haaren staat van evenwigt bewaarde, (iets, natuurkundig onmogelyk) onveranderlyk zou blyven staan op die kolom van lugt, welke zamengedrukt is. Een Paruchute kan, overzulks, niet na beneden daalen, dan door uitlaating der lugt.

De geringste oorzaak kan aanleiding geeven tot die lugt-uitlaatingen, welke, eens plaats grypende, by vlaagen blyven aanhouden, en met eene grootere maate van snelheid, naar gelange het drukkende gewigt meerder is. De wind, die op de oppervlakte van de Parachute werkt, of de geringste beweeging in het postuur van den persoon, daaronder gezeten, of beide deeze oorzaaken tevens, (zonder te spreeken van de onvolmaaktheid der Parachute zelve) moeten eene eerste overhelling veroorzaaken, die schielyk gevolgd wordt door eene tweede, in eene tegenovergestelde richting, ter oorzaake van de werking der zwaarte om tot het middelpunt der zwaartekragt weder te keeren. Deeze eerste schudding, eens daar zynde, wordt gestadig aan den gang gehouden door de uitlaating der lugt, en neemt toe, als de zamendrukkende kragt, of het gewigt, aan de Parachute hangende, dezelve aandryft om dit met snelheid te doen. Het volgende is eene proef, welke deeze redenkaveling bekragtigt.

Toen ik myne vroegere proeven deed, om in de Parachute neder te daalen, gebruikte ik altoos een Lugtbol, geëvenredigd aan de zwaarte, welke ik na boven voerde; en ik nam met my een zak met ballast, slegts twintig ponden zwaar, welke ik uitwierp met de eene hand, terwyl ik de koord met de andere afsneed. De Lugtbol deeze keer veel grooter zynde, wenschte ik gebruik te maaken van die grootte en kragt, om myne Parachute te beproeven. In stede van twintig ponden

[p. 651]

ballast, nam ik meer dan honderd ponden mede. Ik wierp slegts een klein gedeelte uit, op het oogenblik dat ik my van den Lugtbol losmaakte; en de slingeringen bykans onmiddelyk, met eene groote snelheid, begonnen zynde, dagt ik dat myne Parachute geschokt wierd door eene hevige windvlaage. Ik redenkavelde toen verkeerd, dat, hoe meer ballast ik uitwierp, ik des te meer de kragt zou verminderen, welke strekte om het evenwigt te herstellen. Ik verbeeldde my in 't geheel niet, dat, de lugt gedrukt zynde door eene zwaarte, tweemaalen grooter bykans dan in myne voorgaande proefneemingen, de lugt-uitlaating plaats zou hebben met eene daaraan geëvenredigde tegenwerking. - Toen ik my op niet meer dan slegts eenige weinige honderd voeten hoogte bevond, bemerkte ik duidelyk, dat ik 'er deerlyk af zou komen, indien ik den grond geduurende zulk eene schudding bereikte. De man, die tegenwoordigheid van geest bezit ten tyde van gevaar, vindt altoos redmiddelen, welke den verlegenen niet in den zin schieten. De Natuur my, ten deezen aanziene, gunstig geweest zynde, ben ik altoos groote gevaaren ontkomen, byzonder in het Leger. Ik zag, wat 'er moest gedaan worden; onmiddelyk wierp ik alles weg, wat ik by my had, zelfs myn Barometer, welken ik tot nog toe niet weder heb. De uitwerking beantwoordde aan myne verwagting: alle die geweldige slingeringen hielden oogenbliklyk op; die nog volgden, waren veel minder snel, en niets te achten in vergelyking met de voorige. Ik voelde op dat oogenblik die walging, waarop braaking volgde, toen ik, naa een ligte schok, nederkwam.

Ik trek uit het voorgezegde dit gevolg, dat, hoe grooter de oppervlakte van de Parachute, en hoe minder dezelve belaaden is, hoe gemaklyker de Nederdaaling zal toegaan, hoe eenpaariger en bevryder van slingeringen alles zal weezen: het tegenwigt, veroorzaakt door een frisschen wind, welke op de oppervlakte van de Parachute kan werken, is weinig te vreezen. Wy hebben hiervan eene dagelyksche proeve in de kleine Parachutes, van een vel papier gemaakt, die de kinderen met eene groote behendigheid op straat bezigen. Het gewigt, 't welk deeze draagen, is bykans niets, vergeleeken met de uitgestrektheid van een vel papiers. Te deezer oorzaake neemen die Parachutes een horizontaa-

[p. 652]

len koers, en loopen zomtyds een langen tyd voort zonder slingeringen, schoon 'er vry veel winds zy; althans de slingeringen, welke zy ondergaan, zyn langzaam en geenzins geweldig; ze worden zodanig alleen, wanneer een dwarlwind op de hoeken der straaten waait.

Ik acht dat deeze bedenkingen van aanbelang zyn tot de kennis van den aart der Parachutes, en ik merk myne laatst gedaane Proeve aan als de nuttigste, door my genomen, en strekkende om aan dit stuk eene grootere volkomenheid by te zetten; schoon dezelve zeker de vermaaklykste niet was van alle de Proeven, door my gedaan.