Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

[p. 596]

Wenken, betreffende het maaken van uiterste willen.

Volgens Dr. lettsom.

Het Instinct der Dieren tot bescherming hunner Jongen staat gelyk met, indien het niet overtroffen wordt door de Genegenheid der Menschen voor hunne Kinderen. De behoeften der Dieren zyn weinig, en het vermogen, om aan dezelve te voldoen, wordt ras verkreegen; dan die der Menschen veranderen steeds, en vergrooten teffens. Vanhier dat de toeziende zorge des ouderdoms en der ondervinding naauwlyks met 's Menschen Leeven eindigt. De Mensch, die met zorg en arbeid Eigendom verkrygt, verlangt eigenaartig, dien Eigendom in zyn Gezin en by zyne Bloedverwanten te doen overblyven. Op 't geen hy dus verkrygt, heeft hy een Regt, en voelt eene neiging om daarover onder hun te beschikken. Tot deeze beschikking stelt hem de Wet in staat; hy kan en mag het, onder zekere bepaalingen, doen by Uitersten Wille.

Wanneer men in aanmerking neemt de zorg en den arbeid, waarmede de Eigendom veelal verkreegen en bewaard wordt, en de volstrekte onzekerheid van den duur des Menschlyken Leevens, komt het my verbaazend vreemd voor, dat iemand één uur diens onzekeren tyds laat verloopen, zonder deezen zynen wensch te verzekeren. - Zomtyds, 't is waar, kunnen verscheide netelige leevensomstandigheden, en een onvaste staat der Familiebelangen, eenige Menschen beweegen, om met het maaken van hunnen Uitersten Wil te verwylen: maar geen Boedel kan zich in zulk een staat van onzekerheid bevinden, dat deeze een regtmaatigen grond opleevere, tegen het doen vervaardigen van een Uitersten Wil, die, ééns gemaakt zynde, als 't ware, een klaarder licht verspreidt over den staat der zaaken, en den maaker in staat stelt om veele omstandigheden te veranderen of te wyzigen, zo dat het strekke tot geruststelling van zynen geest.

Eenigen zyn onbedagtzaam of verstandloos genoeg, om zich te verbeelden, dat zy, door het doen opstellen van hunnen Uitersten Wil, daadlyk hun eigen Leeven verkorten. Gelukkig, egter, dat de minste en algemeenste bedenking dit denkbeeld niet zeer algemeen maakt. In de daad, ik ben, door eene langduurige en herhaalde overweeging, overtuigd, dat dit bedryf, wel verre van het leeven te verkorten, door de voldoening, welke hetzelve schenkt, het leeven verlengt.

Veele Ziekten, die het menschlyk lichaam kwellen, hangen grootlyks af van zielsbekommernissen, en weinige zaaken die-

[p. 597]

nen kragtdaadiger om kwellende zorg af te weeren, dan deeze zekerheid omtrent de beschikking des Eigendoms. Dit wordt ten sterksten bevestigd, wanneer de menschen door eene gevaarlyke Ziekte worden aangegreepen, zonder dit stuk bezorgd te hebben. Zulks strekt om de Ziekte te verzwaaren en de geneezing bezwaarlyker te maaken; zodanig zelfs, dat de onrust en verlegenheid, daaruit gebooren, niet zelden vroegtydig ylhoofdigheid doet ontstaan, of zodanig eene verbystering in het verstand, als naauwlyks het vermogen overlaat om die laatste beschikkingen te bewerkstelligen. - Hoe dikwyls heb ik eene bitter schreiende Vrouw gezien, hoe menig eene beminnelyke Dogter in traanen, door het verzuim van een liefhebbend Egtgenoot en Vader, die onbedagt het maaken van zyn Uitersten Wil van dag tot dag verwylde, tot dat, helaas! zyne verzwakte of verwilderde verstandsbekwaamheden het te laat deeden worden om dit bedryf van Regtvaardigheid voor zyn Gezin te volvoeren! Hoe dikwyls zyn hieruit regterlyke onderzoekingen en kostbaare pleitgedingen gebooren, die, ten minsten in Engeland, menig eene lieve Dogter van middelen ontblootten: want de standhebbende Wetten zyn geschikt om elende te brengen over de hulplooze vrouwlyke Sexe!

In eenige gevallen heb ik waargenomen, dat de ziekte gemaatigd en het verstand klaar genoeg was, om een Uitersten Wil op het Ziekbedde te maaken; doch, wanneer de Lyder herstelde, weet ik my naauwlyks één voorbeeld te herinneren, waarin men de schikkingen niet verwierp, gemaakt in de vervoering van eenen aangedaanen geest, met eene ziel, verzwakt door ziekte, en onder den invloed van den drang der tydsgelegenheid, omringd door ontroering wekkende voorwerpen. Ten voordeeligste genomen, welk eene treurige gedagte verwekt het, in het ontzettend tydstip, dat de Ziel zich zo veel mogelyk van geldberekeningen behoorde af te trekken, die daarmede bezet te vinden! Hoe veele voorbeelden komen ons dagelyks voor van alleronverwagtste Sterfgevallen, 't zy door ziekte of ongeluk, waarvoor niemand schootvry is; - voorbeelden, waarin 'er naauwlyks een oogenblik is tusschen zyn en niet zyn, tusschen leeven en dood!

In beschaafde Maatschappyen, waarin de betrekkingen en verbintenissen vermenigvuldigd zyn, vordert het veel bedaardheids en ongestoorde opmerking, om by Uitersten Wil over den Eigendom te beschikken, tot eigen voldoening, zelfs in gezondheid; - hoe bezwaarlyk, om niet te zeggen hoe onmogelyk moet het dan niet weezen voor iemand op het zieken doodbedde, als de denkbeelden wegens het toekomend lot in eene andere Wereld de Ziel vervullen, beschikking over

[p. 598]

de tydlyke belangen te maaken! - Buiten dit heeft de ondervinding my geleeraard, dat de Ziekten der zodanigen, die by tyds deeze hunne tydlyke belangen bezorgd hadden, gemaklyker herstelden, en dat dus weezenlyk het doen vervaardigen van een Uitersten Wil, in dagen van gezondheid, tot verlenging des leevens strekte.

Het stuk wel overwoogen zynde, op gronden eener langduurige ondervinding, wenschte ik van geheelen harte, dat een ieder, die zyne gezondheid en geluk lief heeft, die de rust en troost der geenen, die hem overleeven, wil bevorderen, het beschikken op zyne zaaken, by Uitersten Wille, geen enkelen dag zyns onzekeren leevens uitstelde.

Ik zou hier wel hebben willen aanraaden, dat een der eerste vraagen van een Arts by den Lyder moest weezen, ‘of hy zyn Uitersten Wil gemaakt hebbe?’ maar ongelukkig zal zodanig eene vraag, door den Arts gedaan, den Lyder ontstellen, en hem doen uitroepen: ‘Hoe, Doctor! denkt gy dat ik sterven zal?’ waarop hy maar al te dikwyls aan zyne herstelling begint te wanhoopen.

In zommige gevallen heb ik waargenomen, dat de Lyders, van eene krankheid hersteld, my verhaalden, dat het onderschryven van hunnen Uitersten Wil gepaard ging met eenen schrik, alsof zy hun eigen doodvonnis ondertekenden. Die zelfde ongerustheid zal niet verwekt worden, wanneer een voorzigtig Vriend of goed Bekende dusdanig een voorstel doet, als wiens navraagen eerder inkomt en opgenomen zal worden voor een uitwerkzel van vriendschaplyke bezorgdheid, dan ontstaande uit het vermoeden van gevaar; terwyl dat des Geneesheers, die verondersteld wordt den uitslag te voorzien, de ziel van een verzwakten door ziekte met de vrees voor een onmiddelyk dreigend leevensgevaar vervult.

Ter verdere aanspooring, om den Uitersten Wil in dagen van gezondheid te doen vervaardigen, mogen wy hier aanvoeren, hoe dit Onderwerp, eenige jaaren geleden, aan de Gezindheid der Kwaakers zo gewigtig voorkwam, dat zy eene vermaaning deeden aan ieder der Broederen en Zusteren, die zich in het geval bevondt, om dit niet te vertraagen, maar by gezonden lyve en verstand te doen.

Men neeme het eenen Arts niet kwalyk, dat hy hier een wenk geeve, hoe dit onderwerp van het niet uitstellen dier belangryke zaake, met voegelykheid; van de Leerstoelen in de Christlyke Vergaderingen kan aangedrongen worden: want wie zal het ongepast vinden, dat men, op plaatzen, geschikt ter vereering van een hoogst regtvaardig Opperweezen, eene daad van zedelyke regtvaardigheid voor elk Gezin in een beschaafden Burgerstaat aanpryze?