Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Ernstige overdenkingen, by de beschouwing der graven.

Welk eene gevoelige aandoening neemt mynen geheelen boezem in; treft myn bevend, myn kloppend hart - ô! Welk eene akelige, welk eene zombere plaats is deze! - Hier storen de Nagt-uilen alleen eene doodsche stilte door hun krasschend geluid, en het geflodder hunner wieken, het geen zy met hun gestaag heen en weder vliegen veroorzaaken - dit vermeerdert nog de akeligheid dezer plaatze; terwyl de lichtschuwende Vledermuis, ginds en herwaards swevende, door haar schuiffelend en piepend geluid het angstig hart doet trillen. - Dan hoe meêr treffend is deze eenzame plaats, daar hier de verblyfolaatzen zyn der Gestor-

[p. 314]

venen. Hier sluimeren 'er zoo veelen in het stof; zoo veele duizenden, welke even als ik geleefd, en denkelyk ook veelmaalen deze zelfde plaats zullen betreden hebben.

Ik wandel dan thans tusschen de Graven - tusschen de woningen des doods en des verderfs. Hier rusten eenigen myner naastbestaanden, eenigen myner bloedvrienden, op welken ik de nauwste betrekking had, wier verscheiden myn gevoelig hart deed bloeden; van welke herdenking myne ziele nog de grievendste aandoeningen ontwaart. Hier rusten ook eenigen myner gemeenzaamste, myner beste vrienden, met welken ik zoo veele onschuldige genoegens gesmaakt, zoo veele vermakelyke uuren gesleten heb. Hier zyn veelen reeds lang tot stof vergaan, wier leerzame lessen, wier stigtelyke gesprekken, my zoo veel streelend genoegen, myne ziele zoo veel sterkte en verkwikking gaven. Nu liggen zy in de akelige doodsspelonken gerust en stil. Hier toch heerscht eeuwige stilte. Hier zwygen de welbespraaktste monden; de begaafdste tongen zyn verlamd - hier zwygen zy, waar alles zwygt. Myne vrienden spreken my hier geen enkel woord toe! Hoe vuurig wenschte ik vaak, met hun nog de vreugd van een gezellig leven te deelen; nog een enkel woord met hun te spreken! - Dan, zy zyn gevallen in de groeve des verderfs; zy geven geen antwoord! - Dan, zy zyn gevallen, my ontvallen; zy stierven, en ik leef nog - ik verkeer nog dagelyks onder de levenden! - Myne bloedverwanten en gemeenzame vrienden zyn verhuisd naar de verblyfplaatzen der dooden. Daar rusten zy van hunnen arbeid. Daar verwagten zy dien gedugtsten aller dagen, op welken men deze stem zal hooren: ‘Staat op uit den dooden, Gy allen, die in de Graven woont!’ - Ontzettende omstandigheden! Allergedugtste vertooning! Daar stapt elk ten grave uit, en schudt van zich af het stof des verderfs! - Hoe overstroomen de opeenvolgende gedagten myne ziel! - Dit weet ik: alhaast ga ik den weg van alle vleesch! Alhaast daal ik neder in de groeve der vertering! Alhaast verlaat ik het aardsch gewoel, en ga naar myne ruste! Alhaast betreden zy, met welken ik nu verkeer in Maatschappy leve, het stof dat my bedekken zal! Mogelyk nog maar weinige oogenblikken, en ik stap van dit Toneel af, en verdwyn! Zeventig of tagtig Jaaren, naar gelange van ons gestel, en alle werkingen en natuurlyke bewegingen houden op, de raderen staan stil, en het lighaam wordt een roerlooze klomp!

Gevoelige, hartbrekende aandoeningen; - aandoeningen, die als een geweldigen stroom de ziel overstelpen; die door derzelver geweld de ziel als verpletteren! - ô! Hoe treffend zyn de gedagten, als men, by den laten avondstond zynes levens, gedenkt, dat het oogenblik schielyk aansnelt; dat

[p. 315]

gedugt oogenblik van verscheiden, wanneer wy onzen levensloop zyn ten einde geloopen, als wy van het toneel der vergangelykheid afstappen!

Zeventig Jaaren levens - welk eene ruimte, welk een tydvak, van vooren beschouwd! Dan van agteren, en verloopen, schynt deze gansche reeks niets meer, dan slegts een enkel oogenblik. Zeventig Jaaren, schoon van vooren eene onoverzienbare ruimte, zyn schielyk verdwenen, - zyn slegts ligte schaduwen, die verdwynen, zoo dra het voorwerp weg is, waardoor ze gemaakt worden. By God zyn duizend Jaaren als één dag; dan by den mensch is de tyd van zeventig Jaaren een schier onbeperkte afstand in 's menschen levenskring; maar - van agteren is het voorbyzynde in de Eeuwigheid verdwenen!

Duizenden liggen hier, welke in de Eeuwigheid zyn ingeslapen; duizenden, die vóór my deze plaatzen hebben bewandeld, zyn nu niet meer! Hoe veelen heeft de dood in hunne bloejende jeugd weggerukt, die de troost hunner Ouderen, het vermaak, het geluk der door droefneid wegkwynende Ouderen, waren! Duizenden, welke met my tot mannelyke jaaren waren opgeklommen, liggen hier - liggen hier roerloos in het Graf, in het stof der aarde! Hoe veele getrouwe Egtgenoten wierden uit elkanders liefdeärmen gerukt; zyn gestort in de groeve der verteringe, en besproeiden met heete tranen elkanders koud gebeente! Hier liggen getrouwe Vaders en teêrhartige Moeders, beschermers van hunne tedere telgen die, hulpeloos nagelaten, met bloedende harten en heete traanen een onherstelbaar verlies beweenen! - Dan geene kragt, niets weêrstaat het geweld des doods. Noch banden van vriendschap, noch de tederste banden van vereeniging, noch de nauwste banden van vermaagdschap, noch jeugd, noch ouderdom, hoe eerwaardig ook, noch achtbaarheid, noch aanzien, noch hoogheid, noch rykdom, noch schatten, noch uitgebreid gezag - niets, niets kan den dood een oogenblik terug doen gaan! - Thans overdenk ik deze gedugte waarheden. Dan het is U berend, ô groote Bestuurder van het Lot der Stervelingen! hoe kort of hoe lang myn verblyf in deze benedengewesten wezen zal.

Ik wandel hier in het midden der Gestorvenen, tusschen de graven der dooden. Hoe stil zyn hier de verblyven, en hoe vreedzaam derzelver inwooners! Hier rusten doodvyanden, als de beste vrienden, nevens elkanderen. In het Graf heerscht eene eeuwige, eene onverbreekbare vrede - hou den alle oorlogen en twisten op - ligt de Heer en zyn Dienaar in het zelfde stof des verderfs. Hier slaapt de Koning op het eigen bed met zynen Slaaf. Hier zyn alle inwooners de-

[p. 316]

zer onderaardsche Maatschappy van eene en dezelfde waardigheid. Hier heeft eene volkomene gelykheid plaats. De Edelen des Volks, die waanden van eene andere, van eene veel voortreffelyker stoffe te wezen, zyn hier van geen hooger aanzien, dan de verachtste Bedelaar, die, in zyn leven, zyne naaktheid met vodden bedekte. - Treffende omstandigheden! Aandoenlyk gezigt!

Hier wandel ik over de verblyven der dooden. Zy sluimerden in, tot die dag zal aanlichten, waarop zy, uit den doodslaap gewekt, geroepen zullen worden ter verantwoording hunner daaden - gedaagd voor den Rechterstoel van Christus! Welk eene ontzaglyke vertooning zal dat wezen! Myne vrienden, met welken ik gemeenzaam pleeg om te gaan, zullen dan ook verschynen, te gelyk met myne Bloedverwanten, op welken ik de nauwste betrekking heb gehad! Myne vrienden, met welken ik door nauwe vriendschapsbanden ben verbonden geweest, en myne naaste Bloedverwanten, liggen hier, om op dien dag te ontwaken, en ik met hun! Zy allen, die in den kring mynes levens van dit toneel zyn afgestapt, en hier in het stof des doods nederliggen, zullen op dien gedugtsten aller dagen ontwaken, en voor het Gericht verschynen! - En hoe veelen heb ik van naast myne zyde zien heenreizen naar het Ryk der Dooden! Hoe veele wisselingen van ondermaansche zaken heb ik gezien en bygewoond - en hoe veel is er aan myzelven gebeurd! Duizenden traden met my het levenstoneel op; doch ik zag ze schielyk daar weêr aftreden. Nu liggen zy hier neder in het stof; rusten, tot zy die stem zullen hooren: ‘Staat op uit den dooden!’ Alsdan zullen zy de Grafspelonken verlaten, en zich vertoonen ten gerichte. - Veelen stapten af, vóór zy nog een enkel bedryf hadden helpen uitspelen. Slegts hebben zy zich vertoond, en zyn oogenblikkelyk verdweenen. Zy stapten af, zonder medebewustheid, dat zy zich vertoond hadden. - Veelen heb ik met my zien opwassen; dan, opwassende, zag ik ze, als de frischste veldbloemen en jeugdigste lenterozen, afmajen, en in het stof nederstorten. Daar liggen ze nu; daar liggen ze, van allen luister ontdaan, in het stof der aarde, en wagten het Oordeel!

C.v.d.G.