|
| |
Verslag, wegens de ontdekking en opvoeding van den wilde van Aveyron.
(Ontleend uit Dr. itards Verslag, wegens dit zeldzaam, en voor de Menschkunde zo gewigtig, Verschynzel.)
Op het laatst des Jaars 1798 werd een jonge Wilde ontdekt door eenige persoonen, jaagende in de bosschen van Caune, in het Departement van Aveyron, in Frankryk. Zy greepen hem, terwyl hy, om te ontvlugten, in een boom klom. Men bragt hem na een digtbygelegen Dorp, en gaf hem over aan de oppassing eener oude Vrouwe. Binnen het verloop van agt dagen vloodt hy van haar weg na het gebergte. Naa wederom de strengheid der Wintermaanden, in de open lugt, doorgestaan te hebben, kwam hy van zelve in een huis loopen. Hy werd daar gehouden, en eenigen tyd bewaard, eerst in het Hospitaal van St. Afrique, en naderhand te Rhodez: van laatstgemelde plaats bragt men den Wilde, op 't einde des Jaars 1799, te Parys.
Algemeene zo wel als wysgeerige nieuwsgierigheid voelde zich sterk opgewekt om deezen Wilde te zien, toen hy eerst in gemelde Stad kwam. Zyne schynbaare hoedanigheden waren egter zodanig, dat zy dienden tot teleurstelling van eenige der verbeeldingvolle verwagtingen, die veelen drongen om hem te gaan zien. Hy hieldt zich beweegende in eene balanceerende houding; tegengesprooken of wederhouden wordende, toonde hy zyne geraaktheid door byten en krabben; omtrent zyne oppassers, en die hem voedzel gaven, betoonde hy geene genegenheid, en geene nieuwsgierigheid altoos ten opzigte van de hem omringende voorwerpen. Zyne oogen drukten geene verstandlyke gewaarwor- | |
| |
ding uit: zy draaiden van het eene voorwerp op het andere. Hy was, zo 't scheen, onbewust van het onderscheid der geluiden, en hoorde het sterke en zagte met dezelfde onverschilligheid. Geuren, welke anderen hoogst aangenaam zyn, scheenen by hem even dezelfde als de hinderlykste en onaangenaamste. Zyn gevoel was niet min stomp dan zyne andere zintuigen. Hy scheen geen beginzel van werkzaamheid te hebben, dan de aandrift van honger, en geen bron van genoegen, dan 't geen de smaak hem kon verschaffen. - Aan Dr. pinel, die 's Wilden character nauwkeurig gadesloeg, kwam het zeer twyfelagtig voor, of men deezen jongen Wilde niet te rangschikken hadt onder de volstrekt verstandloozen, van wier verbetering, door de opvoeding, niets te wagten staat.
In deezen toestand van character, en naar men kon gissen omtrent twaalf jaaren oud, werd deeze Wilde, door de Bestuurders van het Fransch Nationaal Instituut voor Stommen en Dooven, geplaatst onder het opzigt van Dr. itard, en in het huis van de Burgeresse guerin.
Dr. itard heeft, in zyne poogingen tot het opvoeden deezes Jongelings, getragt, hem aan het gezellig leeven te verbinden, de gevoeligheid van zyn gestel op te wekken, en den kring zyner denkbeelden uit te breiden, te gewennen aan het nabootzend geluid der spraake, tot het gebruik der rede op te leiden, om in zyne behoeften te voorzien, en de gewoone eerste onderwerpen van onderwys te ontvangen.
De jonge Wilde was, in den beginne, op de eenzaamheid gesteld en droefgeestig. Wanneer de honger hem niet na de keuken dreef, was hy gewoon, alleen op den grond te zitten, in eene kwynende houding, in een hoek van den tuin, of zich te verschuilen op de tweede verdieping van een oud gebouw. Om hem aan de gezelligheid te gewennen, deedt Dr. itard, als hy neiging tot slaapen in hem bespeurde, by het eindigen van den dag hem te bedde brengen, en verzorgde hem ryklyk met die soort van spyze, op welke hy gesteld was: hy liet hem voor een tyd in dien staat van ongevoeligheid, en oppassen wanneer hy verkoos in de open lugt te wandelen of te loopen.
Schielyke weersveranderingen merkte men op dat de aandagt des Wilden sterk trokken. Indien de zon schie- | |
| |
lyk van agter een donkere wolk doorbrak, of indien 'er een schielyke windvlaag losborst, nam hy die verandering zomtyds met eene verrukking van vreugde waar, en borst in hevige vlaagen van lachen uit, zomtyds met vervoeringen van schynbaaren wederzin, wanneer hy zyne handen wrong, op zyne tanden knarste, en zyne handen voor zyne oogen hieldt. - Op zekeren morgen ontwaakende, wanneer de grond met sneeuw bedekt lag, gaf hy een schreeuw van vreugde, sprong uit zyn bedde, en nam de eerste gelegenheid waar, om in de open lugt te komen: met veel genoegen wentelde hy zich in de sneeuw, en stak met drift eenige handen vol in zyn mond. - Als de maan 's nagts scheen, verliet hy het bedde, liep na de vensterraamen, en stondt voor dezelve, beweegloos, met uitgestrekten hals; met greetige oogen kykende na de plaats, van waar het licht kwam.
Allengskens nam men waar, dat de aangewende middelen, om hem aan de menschlyke zamenleeving te gewennen, voor een gedeelte, de gewenschte uitwerking deeden. Zyne neiging, om alles in te schrokken, kwam men desgelyks gedeeltlyk te boven; en hy begon vermaak te scheppen in oefeningen, welke dienstbaar moesten weezen tot zyn onderwys.
Geenzins het minst bezwaarlyk gedeelte van de taak, die Dr. itard op zich genomen hadt, was het opwekken van de gevoeligheid des Zenuwgestels. Koude en vogtigheid scheenen geen vermogen te oefenen op de gewaarwordingen des jongen Wilde. Hy behandelde brandende koolen met onverschilligheid, haalde aardappelen uit kookend water, en verslondt dezelve, zonder gevoel of ongemak van de hette. Snuif, in hoe groot eene veelheid ook genomen en in zyne neusgaten gebragt, deedt hem noch niezen, noch de oogen overloopen. Geen geluid, dan dat van het kraaken van Walnooten, een vrugt, waarop hy zeer gesteld was, kon zyn gehoor tot een gezette aandagt wekken.
Dr. itard poogde, in den beginne, door een veelvuldig gebruik van het warme bad, hem te brengen tot een leevendig gevoel van het onderscheid tusschen hette en koude. Deeze proeve gelukte, en de jonge Wilde werd in staat om zeer wel te oordeelen over de veranderingen in de warmte des bads, en wilde 'er niet ingaan voor dat het genoegzaam warm was. Kort daarop
| |
| |
werd hy zo gewend aan het bestendig gebruik van kleederen, dat hy dezelve aantrok, als men dezelve by hem nederlag, en weigerde daartoe de hulp van anderen.
Zyn Onderwyzer beproefde het ook, zyne gevoeligheid op te wekken, door hem by wylen toornig te maaken; en dagt, in eenige gevallen, te kunnen bespeuren, dat, wanneer 's Jongelings toorn geweldig gaande gemaakt was, zulks, voor een oogenblik, het vermogen hadt, om eene nieuwe scherpte en werkzaamheid aan zyn verstand by te zetten. Dan met veel meer genoegen beproefde Dr. itard, welke gelukkige uitwerkzels mogten voortgebragt worden, door blydschap in den Kweekeling gaande te maaken. Hy bevondt hem zeer gevoelig voor die eenvoudige en leevendige vreugde, welke wy zien dat kinderen scheppen uit dingen, welke lieden van ryper verstand zonder vervoering aanschouwen. Een zonnestraal, by terugkaatzing van een spiegel op den wand flikkerende; een glas met water, dat men drop voor drop liet vallen op zyne vingers, als hy in 't bad was; een houten kop met melk, dien men op het water deedt dryven en schommelde, als hy zich baadde, - verwekten nu en dan zyne blydschap, welke hy betoonde door luid te schreeuwen en in de handen te klappen.
's Wilden vermogens van gewaarwording schikten zich trapswyze naar de middelen, welke men bezigde om ze op te wekken. Hy leerde, door het drukken met zyne vingeren, onderkennen, of de aardappelen, zyn geliefde voedzel, gekookt waren tot die zagtheid, welke hy geschikt oordeelde om dezelve te eeten. Thans, in stede van gloeiende koolen te behandelen, wierp hy in haast een stukje brandend papier weg, wanneer het te na aan de toppen van zyne vingers kwam. Zyne neusgaten waren nu vatbaar voor de prikkeling tot niezen, door de daartoe gewoone middelen; en hy hadt, ten opzigte van zyn voedzel, de hebbelykheid verkreegen van aan zindelykheid den voorrang te geeven.
Andere middelen stelde Dr. itard te werk, om den kring van zyns Kweekelings Begeerten en Behoeften uit te breiden, en diens verbintenis met de omringende voorwerpen te vermeerderen. - Het gelukte hem, in 't einde, den Jongeling vermaak te doen scheppen in het zoeken na een kastanje, verborgen onder een van veele beekers, op een tafel geplaatst. Hy
| |
| |
nam hem mede, om elders te eeten in huizen, waar de tafel opzettelyk voorzien was met de by hem geliefdste schootels moeskruiden, die hy al den dag t'huis niet op zyn tafel vondt: dit deedt hem vermaak scheppen in bezoeken af te leggen, waar men het zintuig zynes smaaks zo zeer streelde. In een rydtuig medegenomen, schiep hy groot vermaak, op die wyze van plaats tot plaats gevoerd te worden. Men bragt hem op openbaare wandelplaatzen, en hadt geene moeite om hem genoegen te doen neemen in die lichaamsoefening. Blykbaar ontwaakten by hem de gezellige geneigdheden; en hy leerde eene standhoudende betrekking erkennen tusschen hem en de persoonen, met welken hy omging. By eene wandeling op straat eens van de zyde der Burgeresse guerin afgeraakt zynde, vervoegde hy zich, van zelven, welhaast weder by haar; en toen borst hy voor de eerste keer in traanen uit. In de daad, hy schynt voor deeze goede Vrouwe al de genegenheid opgevat te hebben, welke een kind zyne Moeder of Voedster toedraagt. Ten opzigte van Dr. itard begon hy ook eene onderscheidende verkleefdheid te gevoelen; doch zo sterk niet.
Om hem het gebruik der Spraake te leeren, is zyn Leermeester tot nog toe zeer gebrekkig geslaagd. Toen de menschenstem 's Wilden aandagt begon te trekken, was het de O, welke men waarnam dat hem het meest en onderscheidenst trof. Dr. itard gaf hem vervolgens den naam van victor. Wanneer deeze naam sterk wordt uitgesprooken, en de O met klem voortgebragt, mist het nu zeldzaam, of hy kent zyn naam. Vervolgens leerde hy de meening verstaan van het eensylabig woord Non. Hy blyft egter nog meest spraakloos. Ten laatsten heeft men, naa veelvuldige poogingen, het zo verre gebragt, dat hy onderscheiden, schoon nog op eene ruwe wyze, het woord Lait, zyn geliefde drank, uitspreekt. Behalven het woord Lait, heeft hy zedert geleerd, de twee syllabes La en Li uit te spreeken; in het voortbrengen van dezelve verlengt en verdubbelt hy de klank van de L. Hoorende dat de Burgeresse guerin nu en dan de uitboezeming gebruikt van Oh Dieu! heeft hy deeze klanken gevat; doch zonder de U; en als hy zeer vrolyk is, roept hy by wylen Oh Diie! Deeze zyn de eenige gearticuleerde klan- | |
| |
ken, welke men hem tot nog toe heeft hooren uitbrengen. Zy behelzen alle de klinkletters, behalven de U, met den zagten medeklinker L en de letters T en D
De andere oefeningen, waarmede Dr. itard zyn Kweekeling bezig hieldt, waren ingerigt om 's Kinds redeneerend vermogen aan te kweeken. Naa eenige poogingen leerde victor eenige weinige stoflyke voorwerpen schikken in die orde, waarin hy dezelve gewoon was te zien: dit deedt hy door eene pooging, zo van vergelykende reden, als uit het geheugen. Deeze proeven werden voortgezet, veranderd, en langs hoe moeilyker gemaakt; tot zy 's Jongelings geduld afmatten, en hem in een vlaag van toorn deeden uitbarsten, die doorgaans in stuiptrekkingen eindigde.
Dr. itard was daarop eenigen tyd verlegen, hoe met hem voort te gaan. Toevallig kwam hy 'er toe, om te beproeven, of victors stuipagtige woede niet door schrik zou kunnen overwonnen worden. Hy hadt waargenomen, dat den Jongeling een vrees aangreep, die hem het klamme zweet deedt uitbreeken, als hy over de leuning van het Observatorie keek. Ter eerste gelegenheid, dat hy een vlaag van toorn kreeg, onder het ontvangen van een les, opende de Doctor het venster van de kamer, op de vierde verdieping van het huis, greep victor met eene schynbaare misnoegdheid in zyne armen, stak hem met geweld ten venster uit, als ten oogmerk hebbende om hem daaruit weg te smyten. De proef gelukte. De vlaag van stuiptrekkende woede werd op eenmaal door schrik gestild. Hy gaf het zynen meester gewonnen, en ging voort met zyne taak; en men heeft zedert by hem geen stuiptrekkingen waargenomen.
Van de oefeningen, die ten voorwerp hadden om den Jongeling in staat te stellen tot het onderscheiden van Figuuren en de schikking van verscheide kleinigheden, poogde Dr. itard hem de Letters van het Alphabet te leeren. Ten dien einde werd 'er een bord vervaardigd met vier-en-twintig ruiten. De vier-en-twintig Letters werden gedrukt op daarin voegende stukken bordpapier, om in de ruiten van het bord gelegd te worden; dezelfde vier-en-twintig Letters werden teffens in zo veele afzonderlyke stukken van metaal afgegooten. De bordpapieren Letters lag men op de ruiten van het bord; de metaalen daar naast; en victor moest zyn Alphabet leeren, door elke metaalen Letter te leggen op de bordpapieren, daaraan beantwoordende. Hy maakte,
| |
| |
naa eenige weinige proeven, waarin hy alleen den bystand hadt van de Burgeresse guerin, zich meester van deeze Letter-onderscheiding. - Kort daarop werd hy door Dr. itard welhaast geleerd om het woord Lait te spellen met zyne metaalen Letteren, als hy Melk begeerde. Dit leerde hy volkomen, naa vyf of zes lessen. Hy ging dan met zyne metaalen Letters na het huis van den Melkverkooper, lag het woord Lait op de tafel, en wagtte na zyne gewoone gifte van Melk.
Zodanig was deeze Jongeling, vóór dat hy het geluk hadt, dat men eenige pooging deedt te zyner Opvoedinge; zodanig is de voortgang, in het opwakkeren zyner vermogens, en het bestemmen van derzelver gebruik tot zyn welweezen, welken hy gemaakt heeft in het tydsverloop van negen maanden. - Hy bezit ongetwyfeld vermogens, die, onder behoorelyke voorzorgen, zo verre kunnen aangekweekt worden, dat hy het gewoone peil van menschlyke kunde bereike. - In andere handen, dan die van een man van verstand, goedhartigheid en wysgeerige schranderheid, zou hy, naar allen schyn, een Weetniet gebleeven zyn. - De verschynzels van zyne opgewekte zintuigen en redelyk vermogen zyn van het hoogste belang voor de Wysbegeerte; dewyl zy een licht verspreiden, 't welk men te vooren nooit gezien heeft, op den voortgang van 's menschen geest in de kindschheid onzer bekwaamheden en zintuiglyk gevoel. - Wy verwagten nadere onderrigtingen, ons door Dr. itard beloofd.
Eene nadere onderrigting is in den volgenden Brief begreepen.
|
|
Auteursrechtvrij