Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Leerredenen over de Godlykheid der H. Schrift, door J.H. van den Doorslag, Predikant te Dordrecht. IIIde Deel. Te Dordrecht, by A. Blussé en Zoon, 1802. In gr. 8vo.

De Eerw. van den doorslag, met het vorige boekdeel, het bewys voor de Godlykheid der H. Schrift, ontleend uit de Voorzeggingen, afgehandeld hebbende, gaat nu over tot soortgelyk betoog uit de Wonderwerken. Daartoe besteedt hy vyftien Leerredenen. De eerste (de tweeëndertigste van den geheelen bundel) handelt over de wonderwerken in 't algemeen; waarin eerst bepaald wordt, wat hy door wonderwerken verstaa. Hy verstaat 'er zulke uitkomsten door, dewelke nooit zouden gebeurd zyn, noch gebeuren konden, zonder eene buitengewoone tusschenkomst van Gods alvermogen, met oogmerk, onder anderen, om daardoor het gezag van dezen of geenen Godlyken Leeraar of Afgezant te bevestigen. Daarna noemt hy eenige eigenschappen op, welke men in zoodanige uitkomsten moet ontmoeten, indien zy voor bewyzen van de Godlykheid eener leere zullen gehouden worden, en toont aan, dat waare wonderwerken deze drie vereischten moeten hebben: 1) Dat het verhaal van dezelven geloofwaardig zy. 2) Dat zy door geen menschelyk vermogen, maar tegen eene of andere gewoone en bekende natuurwet, aldus gebeuren. 3) Dat zy strekken, om daardoor voor den Godsdienst gewigtige oogmerken te bevorderen. - Eindelyk handelt hy over de kracht en noodzaakelykheid van dit bewys uit de wonderwerken. Vervolgends worden eenige wondergebeurtenissen, zoo uit de geschiedenis des O. als uit die des N. Verbonds, die tot proeven van dit bewys moeten dienen, overwogen, en wel 't geen vermeld wordt Exod. XIV:21-23. 1 Kon. XVIII:30-39. 2 Kon. V:13-16. Dan. VI:20-24. Mark. IV:35-41. Matth. XII:22-24. Joh. IV:46-53. IX:

[p. 486]

1-7. Luc. VII:11-16. Hand. II:33. III:1-8. V:1-11. XIII:6-12. XIV:8-18. 1 Pet. I:25. Rom. X:18. Alles wordt besloten met twee Leerredenen, waarvan de eerste eene verhandeling bevat over de egtheid en duurzaamheid dier boeken, welke wy de H. Schrift, of den Bybel, noemen. De tweede is ingericht, om de waarheid van den Kristelyken Godsdienst te bevestigen, uit deszelfs eerste en voorspoedige uitbreiding over de gantsche aarde.

In de eerste der laatstgenoemde Leerredenen onderzoekt de Leeraar eerst, hoe het met de verzameling der Godlyke boeken, zoo des O. als des N. Verbonds, toegegaan zy. Wat de boeken des O. Verbonds aangaat, hier vergenoegt hy zich met de opgave van waarschynelykheden, en algemeene aanmerkingen, die zich moeielyk op alle byzondere boeken, die gerekend worden tot den bundel dier Schriften te behooren, tot onze overtuiging van derzelver egtheid, laaten toepassen. Ten aanzien der verzameling van de boeken des N.V. wordt ook voornaamelyk geredeneerd uit vooronderstellingen, die men dient aan te neemen, om te gelooven, dat men reeds in het begin der tweede Eeuw eene verzameling heeft gehad van boeken, die de Euangelisten en Apostelen geschreven hebben. Dat dit werkelyk heeft plaats gehad, en dat die zelfde boeken, die wy nu nog voor schriften der Euangelisten en Apostelen houden, toen reeds aanweezig geweest zyn, had uit voorhanden zynde getuigenissen en daadzaaken kunnen en moeten beweezen worden. Ook zouden wy liever, in eene omgekeerde orde, met het betoog van de echtheid der schriften des N.V. een begin gemaakt hebben, zonder welke vooraf te vooronderstellen, het altoos moeielyk valt, ons van de echtheid van alle de schriften des O. Verbonds te overtuigen. Beter is ons het betoog over de onvervalschtheid, welk het overige gedeelte van deze Leerrede uitmaakt, bevallen. Maar wy herhaalen, hetgeen reeds te voren door ons is aangemerkt: Wy zouden de behandeling van dit onderwerp liever vooraan geplaatst hebben. Alles wordt met eenige gepaste leeringen besloten. - In de laatste Leerrede worden eerst eenige aanmerkingen over den aart en het gewigt van het bewys voor de Godlykheid der Kristelyke Leere, ontleend uit derzelver snelle voortplanting, medegedeeld,

[p. 487]

en dan het bewys zelf in dezer voege ontwikkeld, dat eerst acht geslaagen worde op de persoonen, die deze Leere voortplanteden, daarna op de middelen, welke zy daartoe gebruikten, vervolgends op den tegenstand, dien zy te overwinnen hadden, en eindelyk op de uitwerking, welke niettemin deze Leere wyd en zyd, onder allerlei menschen, gehad heeft. Deze wel uitgewerkte Leerrede zou aan kracht van overreeding nog merkelyk gewonnen hebben, byaldien de Redenaar had kunnen goedvinden, de voornaamste tegenbedenkingen, waarmede gibbon en anderen, wier schriften in veeler handen zyn, dit bewys voor de Godlykheid der Kristelyke Leere hebben zoeken te ontzenuwen, uit den weg te ruimen. - Soortgelyke aanmerking zou men kunnen maaken omtrent de geheele uitvoering van het bewys uit de wonderwerken, waaromtrent in de laatste jaaren verscheidene vraagen, waarop men voorheen minder oplettendheid gebruikt had, zyn ter baane gekomen. Desniettemin is 'er zoo veel goeds en bruikbaars in deze Leerredenen, dat wy derzelver aandachtige leezing en bepeinzing aan allen, die belang in den Kristelyken Godsdienst stellen, inzonderheid dezulken, voor welken van den doorslag heeft geschreven, welmeenend aanpryzen.