Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Eenige Bybelsche Tafereelen van leerzaame sterfgevallen en uiteinden, voorgesteld in eene proeve van Leerredenen, door J. van der Roest, Evangeliedienaar te Haarlem. Te Haarlem, by J.L. Augustini, 1802. In gr. 8vo. 198 bl.

De Eerw. van der roest had zyne Gemeente, van tyd tot tyd, bezig gehouden met de overdenking van eenige plaatzen uit de H. Schrift, waarin wordt melding gemaakt van de zeer verschillende gemoedsgesteldheden, waarmede vroome en ondeugende menschen den dood beschouwd, en de ongelyke wyze, waarop zy dien ondergaan hebben; en liet zich, tegen zyne neiging, overhaalen, om deze Leerredenen door den druk gemeen te maaken. De verhandelde onderwerpen zyn de volgende: - In de eerste Leerreden, over 1 Sam. XXVIII:5-7, wordt, in het voorbeeld van den ongelukkigen Saul, een ongeloovige vertoond,

[p. 488]

die, in zyn leeven, een verachter van den geopenbaarden Godsdienst was, en geacht werd een sterke geest te zyn, maar, by het aannaderen van zyn einde, van het eene uiterste tot het andere overgaat, van ongeloof tot bygeloof, en zyne gewaande sterkte van geest met de beklaaglykste zwakheid verwisselt. - In de tweede, over 1 Kon. II:1-3, doet de Leeraar, in de wyze van Davids afsterven, en in de gevoelens, waarmede hy uit het leeven scheidde, den invloed van een welgevestigd geloof aan Gods beloften in den Middelaar, en de uitwerkselen opmerken, welke een aan den dienst van God toegewyd leeven heeft, in de laatste oogenblikken. - In de derde, over 2 Kon. XX:1-3, worden, naar aanleiding van 't gene daar van Hiskia's gesteldheid, toen hy doodlyk krank was, vermeld wordt, de oorzaaken nagespoord, waaruit het is af te leiden, dat waare godzaligen somtyds eenige bevreesdheid voor den dood vertoonen, in plaats van naar denzelven te verlangen. - In de vierde, over 1 Sam. XV:32^b, wordt het gedrag van Agag, die gezegd wordt, op eene ligtzinnige wyze, den dood te gemoet gegaan te zyn, aangewend ter ontwikkeling van de oorzaaken, waaraan 't is toe te schryven, dat sommige menschen met eene schynbaare gerustheid sterven, en boven alle vreeze des doods schynen verheven te zyn, schoon zy alle redenen hebben, om den dood met vreeze te gemoet te gaan, als voor welken zy geheel onbereid zyn. - In de vyfde, over Num. XX:23-29, wordt uit den schielyken, oogenbliklyken dood van Aäron aanleiding genomen ter overweeging van den gelukkigen stand van eenen Vroomen, die, sints zyne bekeering tot God, door de hemelsche genade, zyn leeven besteed hebbende ter zyner toebereiding voor den dood en de eeuwigheid, en nog in het bezit van alle zyne redenmachtige vermogens zynde, in één oogenblik, door een schielyk toeval wordt weggenomen. - Eindelyk wordt, in de zesde, over Gen. V:24, in Henoch een voorbeeld van de naauwstgezette Godsvrucht in de boosste tyden, en, in zynen heerlyken uitgang uit deze wereld, een buitengewoon bewys van Gods welgevallen daarin voorgesteld.

Alle deze Leerredenen hebben haare verdiensten. De Redenaar weet zyne gedachten geregeld te leiden, klaar uit te drukken, en, met sterken aandrang ter overtui-

[p. 489]

ging, voor te draagen. De geheele wyze van voorstelling is aandachtwekkend, en regt geschikt om indruk te maaken, inzonderheid by hun, die over 't geen, volgends van der roest, de hoofdleer van het Christendom uitmaakt, eveneens denken. Anderen, wien 't min voegelyk voorkomt, de denkbeelden van laatere tyden in de Schriften des O. Verbonds over te brengen, en de godsdienstige gevoelens van menschen, die van onze byzondere leerbegrippen niets wisten, naar onze leerwyze af te meeten, en daaruit algemeene regels van bestuur af te leiden; dezen zullen sommige aanmerkingen en aanwyzingen, en welligt de geheele predikwyze van den Haarlemschen Kerkleeraar, over deze stoffen, niet zeer gepast oordeelen. Ondertusschen leert de ervarenis, dat 't geen men Godsdienstige stichting noemt, op meer dan eene wyze kan bevorderd worden. Wy twyfelen niet, of deze Leerredenen zullen door veelen tot nut geleezen worden.

Vooraf gaat, by wyze van Opdracht, eene roerende aanspraak aan J.W.B. en H.v.d.R. De godvruchtminnende Leeraar had, onder het afdrukken van de twee laatste Leerredenen, beiden (zynen Schoonzoon en zyne Dochter) zeer krank gezien; den eenen verzwakt en gefolterd door hevige smarten, de andere door eene zwaare ziekte den dood zeer naby gebragt. Hy was de verheugde en dankbaare getuige van de godgezinde indrukselen, welke deze bezoekingen, zoo als hy zich uitdrukt, door de medewerking der Godlyke Genade voortbragten, en van de afwending van het dreigend doodsgevaar, en van eene begonnen herstelling. Deze omstandigheid deed in hem het denkbeeld ontstaan, om dit boek aan hun op te draagen, om hun tot eene altydduurende herinnering te zyn aan een der aandoenelykste, en, zoo als hy hoopt en verwacht, ook een der leerzaamste en nuttigste tydperken van hun leeven. ‘Nooit,’ zegt hy, ‘wensch ik het aan te zien of in handen te nemen, zonder my te binnen te brengen den 19, 20 en 21 dag van Grasmaand dezes jaars, toen gy, myne lieve H. den dood zoo naby scheent te wezen; toen wy vreesden, dat uw dood ook die van uwen B. zou zyn, en dat één slag twee jeugdige en dierbare levens zou vellen; toen onze liefde u weigeren moest uw verlangen, om, zoo als gy dacht, voor 't laatst, uwen Man te zien, en wy hem,

[p. 490]

schoon met een verscheurd hart, zyn verzoek moesten afslaan, om naar uw bed te mogen worden gedragen, en u, zoo als hy vreesde, het laatst vaarwel te zeggen. Laat deze zelfde beweeglyke herinneringen in Ul. worden opgewekt, wanneer gy deze bladen ziet en leest. Neemt die, zoo God uwen leeftyd verlengt, elk jaar in uwe handen, en slaat het oog op deze aanspraak, op een van die dagen, welke uwe dankbaarheid tot jaarlyksche gedenkdagen wyden zal.’ En nu wekt hy hen vervolgends, by deze gelegenheid, met vaderlyke tederhartigheid en godvruchtige welmeenendheid, op, om de gedachtenis van het gebeurde, en destyds aan den dag gelegde Godsdienstige indruksels, te bewaaren, aan te kweeken, en vruchtbaar te doen worden. Alles in den geest van dit boek, en overeenkomstig de leiding van gedachten, welke 'er in heerscht. De plaats ontbeekt ons, om 'er meer uit over te neemen. Deze Opdracht verdient tot kennis van ieder, die immer in soortgelyke omstandigheden geweest is, gebragt te worden. Wy wenschen hartelyk, dat het Christelyk doel van den Eerw. van der roest met dit Werkjen, zoo veel mogelyk, zal bereikt worden.