Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

De Amsterdamsche Kermis, in derzelver oirsprong, voortgang en tegenwoordigen staat, beschouwd, in eene Verhandeling, voorgeleezen in, en opgedraagen aan, de beide Amsterdamsche Departementen der Bataafsche Maatschappy Tot Nut van 't Algemeen; door A. Fokke, Simonsz. Met Caricatuur plaaten. Te Haarlem, by F. Bohn, 1801. In gr. 8vo. 106 bl.

Een onderwerp, voor zodanig ene Voorlezing niet ongeschikt, en aan dezen Redenaar wel het allerbest toevertrouwd! Vooraf krygen wy hier van den oorsprong en het oogmerk der Kermis enig bericht, en daarop worden wy langs dezelve rondgeleid; en is de boert, waartoe hier ene zo ryke stoffe is, voor niemand beledigend, en enige trekken zeer naïf: zodat wy den Lezer vermaak beloven; terwyl wy niets hoegenaamd hebben aangetroffen, dat voor de zeden enigzins bedenklyk is. Achter de Voorlezing zelve zyn een aantal Ophelderingen gevoegd, die blyken dragen van des Schryvers goeden smaak en kunde, en dit boekje te gelyk leerzaam maken. - Ziet hier ene kleine proeve:

‘Wat is het druk by den weg! Hoe dringen de lieden! laaten we eens door de reijen van rykversierde Kraamen op de Westermarkt wandelen.

Welk een schat? welk een overvloed? 't is jammer dat men niet alles bescheiden genoeg zien kan.

Zou men niet op 't zien van die pendules, al die gouden en zilveren rariteiten, meenen dat het reeds drie jaaren lang vrede geweest ware, en dat zy heur' hoorn van overvloed reeds over de breede en smalle gemeente uitgestort hadde.

Hoe opgevuld zyn niet alle deze zo nuttige als onnuttige winkels! Zie eens welk een magazyn van potjens flesjens, smeersels, reukwerken, odeurs, parfums en vuurwer-

[p. 480]

ken; men zou 'er een halve stad mede in den brand kunnen steeken.

Zie daar welk eene kraam van keurige tooisels voor de Bataafsche Maagdenrei, Vrouwenrei, oude Vrouwenrei! Welk een menigte van tabaksdoozen, horologiekettingen, brieventassen voor croijable en incroijable Bataafjens, Bataaven en Batavissimos, zie welke fraaije prenten, 't is hier in de daad een wandelende kunstbeschouwing .... als men dat alles zo met aandacht beziet, moet men dan niet met thales van Mileten uitroepen ..... Hei jongen! kan je niet zien, is dat onbesuisd dringen ..... 't Is me niet mogelyk, vrienden, dat ik verder spreek .... ik word dood gedrongen en moet maar met handen en voeten werken om 'er door te komen. Zie zo .... dat is een dankzegging waardig, laaten we nu maar reis even naar de Nieuwmarkt gaan ...... Heer! Heer! wat een volk ..... en die saterdagsche boeren zullen geen stroo breed voor een' mensch uit den weg gaan. Hoor nu dat vervl..... men kan hier malkander geen woord verstaan; 't is toch raar dat al dat jonge goed trommelslager wil weezen ..... we moeten de beurs toch over .... ik heb 'er niet om gedagt, anders zouden we wel de.....zwyg toch wyf met je k.r.a.a.k eer je koopt; het gilt iemand, die wat zwak van hoofd is, door de harssens ..... wel, ik ben blyd dat we door dat geweld ten minsten nu wat heen geworsteld zyn. Verzichtig daar wat .... als we hier een valsche pas maakten, zouden we ligt avary gros, in al die kelkjens, bierglazen en flessenkelders kunnen maaken; laaten we dit straatjen nu maar inslaan. Wagt hoe heet dat? laat reis kyken ..... O wat is die mode goed, van die bordjens! Zie je ... de stoofsteeg .... ja die brengt ons nu op de Nieuwmarkt. Ha! hier is nog wat nuttigs te koop. Dat is nog een Oeconomische Markt; Schoenenkraamen, Tinkraamen, Koperkraamen, Stofferkraamen, Koekkraamen. Dat is hier allemaal voor de burgerlui; de Beau Monde kan dat alles niet eens noemen, maar men vindt het toch in de Dictionaire van marin en halma; zie op Kraamen; Willen we de Anatomie reis gaan zien ...?.... o Heden neen! ik zie daar zo iets uit het vengster kyken! laaten we dat liever reis doen als het geen kermis is; ik kryg een gril over het lyf als ik 'er om denk, dat de vorst der verschrikking hier genoodzaakt wordt voor Hansworst te speelen!’ enz.

De Burger fokke, of zyn Corrector, mogt wel wat nauwkeuriger acht geven op de punctuatie.