Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Bedenkingen en Aanmerkingen over den Waterstaat van Rhynland, en over eene Uitwatering te Catwyk; door A.P. Twent. In 's Graavenhaage, by de Wed. J.P. Wynants, 1802. In gr. 8vo. 79 bl.

In dit klein, doch keurig en allergewigtigst Stukje, wordt, met bondige redenen, het volgende op eene zeer overtuigende wyze beweezen.

[p. 457]

‘Dat Rhynlands Waterstaat geen verbetering meer ontbeeren kan, wil men geene allergrootste nadeelige gevolgen daarvan ondervinden.

Dat 'er twee middelen zyn, die daartoe in het werk gesteld kunnen worden; naamelyk den aanleg van meer Sluizen te Halfwegen, of die te maaken te Catwyk aan Zee.

Dat het eerste geen volkomen effect zal doen, en het zeer zeker is, dat dit nut maar voor een tyd en van geen langen duur kan zyn, althans onbetwistbaar verminderende in vermogen [door de steeds toeneemende hoogte van den bodem van het Ye] zal werkzaam wezen.

Dat het tweede middel, buiten gevaar van den Lande, kan gedaan worden, volgens het hier voren gestelde en de denkbeelden van veele kundige lieden; ook volgens de hier boven aangehaalde voorbeelden, en dat het een zeker effect zal doen.

En dat, byaldien men niet oordeelde hetzelve uitgebreider te moeten maaken, dan dit project, het alleen als een proef te beschouwen zou zyn, en dus geen volledige hulp aldus kon geven; doch evenwel zeker aan het Zuiden van Rhynland, en bygevolg aan geheel Rhynland, tot een allergrootst nut kan strekken.

Dat, als de uitkomst het nuttige en de zekerheid van geen gevaar bewyst, alsdan dit middel althans kan zyn het begin der radicale herstelling van Rhynlands Waterstaat, en ook nuttig kan wezen aan andere Heemraadschappen.

Dat, als men overtuigd is, zo als ik ben, gerust de Sluizen, grooter en dieper, zonder gevaar kunnen gemaakt worden; daar by gevoegd het verbeteren der Canaalen tot toevoer van water van het Meer - en dat het dus noodig zoude zyn, een hulpmiddel, dat door de Voorzienigheid geschonken is, daar te stellenen beter te zyn, dan eerst kosten te maaken aan iets, dat men zelve voorziet, dat geen voortduurend nut kan aanbrengen, en waarvan des vermaarden Professors 's gravesandes voorzegging dagelyks bevestigd wordt, dat de uitwatering op het Ye met 'er tyd van geen vrugt zal bevonden worden.’

De voornaame zwaarigheden, welke, van tyd tot tyd, tegen het project der Sluizen te Catwyk zyn ingebragt, bestaan in de vreeze voor gevaarlyke inun-

[p. 458]

datien, en in de bezwaarlykheid, om zodanige werken, in het gulle zand, aan strand aan te leggen. Dan onze Schryver lost de eerste zwaarigheid met zo veel bondigheid op, dat de vrees voor zodanige gebeurtenissen by Catwyk aan Zee als volkomen ydel en harssenschimmig mag worden beschouwd: terwyl hy verder verschillende middelen aan de hand geeft, waardoor men veilig en zeker in het gulle zand, en in het diepe welzand, kan werken. Tot meerdere overtuiging haalt hy de zwaare Sluizen en Waterwerken aan, die aan de Kusten van Vlaanderen gemaakt zyn, alwaar de aard der gronden en alle de andere omstandigheden dezelfde zyn, als aan de Hollandsche Stranden.

Tot beantwoording van alle zwaarigheden dient eindelyk, dat men in het Jaar 1572 eene doorgraving by Catwyk, met Duikersluizen voorzien, heeft gemaakt, welke die uitwerking had, dat het binnenwater, door de gemaakte opening, met zodanig eene kragt uitliep, dar 'er een schuit met geweld door naar zee dreef, en met veel magt tegengehouden moest worden. In vervolg van tyd, geduurende de Nederlandsche troubles, is deeze opening wederom digt geraakt. Doch 'er is nog eene vaart overgebleeven naar zee, ongeveer maar veertig roeden verwyderd van de naaste binnenwaters, het Mallegat genoemd. Menigmaalen loopt in deeze vaart het water agt voeten beneden den boezem van Rhynland af: ten bewyze, hoe vermogende deeze uitwatering zou zyn; dewyl de Sluizen aan het Ye, door welke thans Rhynland zyn water lossen moet, maar zeldzaam eenige duimen beneden den voorzeiden boezem afloopen.

Eindelyk bewyst de Schryver, dat het ook zelfs in deeze bezwaarlyke tyden zeer mogelyk zy, zyne ontwerpen ten uitvoer te brengen; dewyl de Poldergelden over geheel Rhynland ten dien einde niet zo onmaatig veel verhoogd zouden behoeven te worden, of de voordeelen, uit de verbeterde waterlossing gebooren, zouden die meerdere uitgave oogenbliklyk vergoeden: zullende die Werken, eens wel gemaakt zynde, ook geene importante kosten, tot onderhoud, behoeven.