Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Dissertatatio Chemico-Medica Inauguralis de efficacitate Principii Oxygennetici in Corpus Animale &c. Dat is: Schei- en Geneeskundige Inwydings - Verhandeling, over het vermogen van het zuurmaakend beginzel op het dierlyk lichaam, zo in den gezonden, als in den ziekelyken staat: ter bekoming der Doctoraale waardigheid in de Geneeskunde, aan de Leidsche Hooge-Schoole, verdedigd, door Aaron de Pinto Junior. Te Leiden, by D. du Saar, 1802. In gr. 8vo. 72 bl.

De Schryver deezer weluitgewerkte en leezenswaardige Verhandeling heeft een verstandigen middelweg ingeslagen, tusschen de zulken, die, omdat zy niet overreed kunnen worden, van hunne ouderwetsche geliefkoosde stellingen af te gaan, alles, wat tot de zo belangryke ontdekkingen der hedendaagsche Scheikunde

[p. 365]

betrekking heeft, zonder behoorlyk onderzoek, verwerpen; en tusschen de zodanigen, die met dezelve te verre wegloopen, en alle levensverrichtingen uit Pneumatische beginzelen willen afleiden; ja zelfs, ware het mogelyk, ons gaarne zouden willen opdringen, dat het Oxygène de bron des levens en aller verschynzelen des levenden lichaams zelve zy: terwyl zy verder staande houden, dat alle ziekten haaren oorsprong neemen uit eene overtolligheid, of uit het gebrek van het zuurmaakend beginzel. - Na eenige voorloopige aanmerkingen, verdeelt onze Schryver zyne taak in drie Hoofddeelen, en handelt, I^o. Over het vermogen van het zuurmaakend beginzel, zo in den gezonden, als in den ziekelyken toestand des lichaams. II^o. Over de leere, volgens welke de ziekten worden afgeleid uit eene te groote of te kleine hoeveelheid van het Oxygène; en III^o. Over de natuur der Geneesmiddelen, in zo verre derzelver kragt, al of niet, aan 't gemelde beginzel schynt toegeschreeven te kunnen worden.

Met reden erkent de Schryver, dat de werking van het Oxygène in de dierlyke huishouding zeer gewigtig is; doch hy is 'er zeer verre van af, om dezelve zo groot te stellen, als veelen willen. In tegendeel bewyst hy zeer duidelyk, dat de ziekten, welke thans door veelen uit deeze bron worden verklaard, veele verschynzelen opleveren, welke geenzins uit zodanige beginzels kunnen worden opgelost: terwyl hy ook overtuigend bewyst, dat de werking der voornaamste Geneesmiddelen geenzins alleen aan Oxygeneerende of Deoxygeneerende eigenschappen kan worden toegeschreeven, en dat deeze leere, te verre getrokken, zeer ongerymde gevolgen oplevert. Tot een proefje zullen wy hier de vertaaling mededeelen eener redeneering des Schryvers, tegen het gevoelen van hun, die de Ontsteekingskoorts beschouwen als enkel een gevolg van de superoxygenatie des bloeds.

Ten tweeden, (dus spreekt de Schryver, bl. 21.) hoewel wy nu eens onderstelden, dat de ontaarding des bloeds, in de ontsteekingen, alleen voortkomt uit den te grooten overvloed van het Oxygène, zo zou daar niets uit volgen, ten behoeve van de voorstanders der Pneumatische leere: want om dezelve vast te maaken, zou nog moeten beweezen worden, dat deeze overmaat van het zuurmaakend beginzel de oorzaak, niet het gevolg

[p. 366]

der ziekte ware. Hieraan schynt men echter met reden te moeten twyffelen: zo immers de naaste oorzaak der ontstooken ziekten gezogt moest worden in de vermelde overmaat, dan zou de geneezing dier ziekten alleen bestaan in het wegneemen van dit overtollig beginzel uit het dierlyk lichaam. Boven alle andere zouden dus hier verkiezelyk zyn zodanige middelen, welke, door eene meerdere aantrekking, het zuurmaakend beginzel uit het menschlyk lichaam tot zich kunnen afleiden; hoedanige zyn, dierlyk voedzel, 't Heulzap, de Zwavel, de kalkachtige Zwavellever, en de inademing van eene luchtzoort, die weinig zuurstoffe bevat. Intusschen leert ons de dagelyksche ondervinding, dat het Heulzap, de Sulphureta en het dierlyk voedzel, in de ontsteekingen ten uitersten nadeelig zyn: terwyl daarentegen, in deeze ziekten, zulke middelen van het grootste nut zyn, die eene groote hoeveelheid van dit zuurmaakend beginzel bevatten; hoedanige zyn, zuuren uit het groeijend Ryk, plantaartig voedzel enz. Zo wy verder naauwkeurig letten op de geneeswyze van zodanige ziekten, blykt ten klaarsten, dat de aderlatingen en de antiphlogistische geneeswyze geenzins in staat zyn, om het zuurmaakend beginzel onmiddelyk uit het bloed weg te neemen; maar dat zy, alleen op eene middelyke wyze, de hoeveelheid van die stoffe, in het bloed, kunnen afleiden, door naamelyk het lichaam te verzwakken en de levenskragt te verminderen; waardoor het lichaam minder geschikt gemaakt wordt tot het naar zich neemen van het Oxygène.