Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

[p. 139]

Historische en Godsdienstige Beschouwing over het getroost en gelaten afsterven van Klaas Hooft, door Leenmannen van den Lande van Blois, op eisch van den Bailluw J. van Blarikum, plegtig ter dood veroordeeld, en voor het Rechthuis van de Banne Westzaan, op Saturdag den 31 October 1801, met de Koorde gestraft. Door S. Roorda van Eysinga, Predikant by de Hervormde Gemeente te Westzaan; benevens eene Leerrede over de Gedachten en Gevoelens, waartoe openbare Rechtsoeffeningen den Christen behoren op te leiden. Door N. Lobry, Predikant by de Hervormde Gemeente te Zaandyk. Ten voordele van des Overledens Weduwe en drie kleene Kinderen, uitgegeven, by H. van Aken, te Westzaandam, 1802. In gr. 8vo. 93 bl.

Klaas Hooft, om menigvuldige huisbraaken en dieveryen, ten dood veroordeeld en met de Koorde gestraft, wordt hier geschetst in zyne jongste oogenblikken, 's daags voor en op den dag van zyn ontydig uiteinde. De Kerkleeraar roorda van eysinga, verteld van en ondersteund door den Kerkleeraar lobry, geregtelyk daartoe verzogt, verzellen en dienen van goeden raad den gedoemden elendeling. Met genoegen, in zoo verre het akelig onderwerp dit kan bewerken, hebben wy, zoo de Beschouwing, als de Leerrede, geleezen. Beide Leeraars doen zich voor als mannen van verstand, van een gevoelig, menschlievend hart, behoorlyk onderleid in de kennis van het Euangelisch-Christendom, en alzoo voor de zwaarwigtige taak hun opgelegd, naar den eisch berekend. Met veel oordeel is het berigt wegens de onderhandeling met den Gevangene ingericht. ‘Om het vervelende van een droog verhaal (schryft eysinga) wat ons van uur tot uur is voorgekomen, te vermyden, geloof ik het best te zullen doen, met alles, zonder den lezer evenwel iets merkwaardigs te onthouden, tot de navolgende byzonderheden te brengen: Het berouw, het geloof, de dankbaarheid, de liefde, en de bezadigdheid van geest, van den gevangenen.’ Alle deeze hoedanigheden en gemoedsaandoeningen wisten de Leeraars, door gepaste wendingen van hunne toespraaken, by denzelven op te

[p. 140]

wekken en in werking te brengen; zodat hy met eene verwonderlyke bedaardheid van geest de uitvoering van zyn Vonnis onderging, en dus hoop gaf, om aangaande zyn lot in de Eeuwigheid gunstige gedagten te voeden. Met veel oordeel en omzigtigheid laat zich eysinga aangaande dat toekoomend lot aldus hooren: ‘Denk niet, lezer! dat myn amptgenoot en ik, ons aanmaatigen om nu een beslissende uitspraak te doen over het eeuwig lot, of zelfs de echtheid van het berouw van Hooft. De mensch ziet aan, dat voor oogen is, en God alleen kent het hart: maar de liefde hoopt alle dingen, zy gelooft alle dingen: wy hoopen van Hooft het beste.

Een stervend mensch veinst niet, de koning der verschrikking ligt het mom van den huichelaar af, en het gedrag, benevens de betuigingen van Hooft, hebben ons voldaan. Hem ontbrak den (de) tyd om daaden van bekeering te toonen, en uit dien hoofde weeten wy niet, wat 'er van hem zoude geworden zyn, was hy eens weder op vrye voeten geraakt. Maar, (hoe moeilyk het dan ook wezen mag, om over het berouw van een ander te oordeelen, vooral in zulk een byzonder geval, hetgeen wy zeer wel inzien,) ons dunkt echter, dat de overledene die proeven van leedwezen gegeven heeft, die hem mogelyk waren. - Doch, wy zwygen, hy is Gode bevolen.’

Terwyl zommigen het eysinga veelligt ten kwaade zullen duiden, dat hy op een en ander Leerstuk niet heeft aangedrongen, willen wy alleenlyk in bedenking geeven, of niet het Gebed, onmiddelyk vóór de uitvoering van het Vonnis, te lang uitgerekt zy, daar het nagenoeg twaalf bladzyden beslaat; eene ruimte, pynlyk folterende voor den Lyder, en om welke aan te vullen, de aandagt der medebidderen niet wel kan ondersteld worden, te hebben kunnen toereiken.

Wat de Leerrede van den Eerw. lobry aangaat, dezelve beantwoordt volkomen aan de gunstige getuigenis, die ons, aangaande zyn Eerw. zoo wel als deszelfs Amptgenoot, meermaalen ter oore is gekoomen. Aan het hoofd leezen wy den gepasten text, 1 Cor. X:12. Zo dan, die meynt te staen, ziet toe, dat hy niet en valle De gedagten en gevoelens, tot welke, naar den tegenwoordigen voordragt, de Openbaare Rechtsoeffeningen den Christen behooren op te leiden, zyn dee-

[p. 141]

ze: ‘Mededogen met die ongelukkigen, die dezelve ondergaan of daar door lyden - afschrik van zulke misdaden, waarom hun dezelve overkomen - dankbaarheid aan God voor de rust en veiligheid, die hy daar door aan de Maatschappy bezorgt - ernstig nadenken over het vermogen der verleiding en de zwakheid en 't bederf van 't menschelyk hart - en ene blyde erkentenis van de kracht en waarde van den Christelyken Godsdienst.’ Met de vereischte uitvoerigheid, doch met leevendigheid, ernst en vuur tevens, worden deeze stellingen ontwikkeld en op de gemoederen toegepast; zoodat het geheel zoo wel aan des Leeraars hart als verstand eere doet.