Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Tweetal Leerredenen van D. Frans Volkmar Reinhard, Keursaxischen Opper-Hofprediker, Kerkenraad en Opper-Consistoriaal Assessor. Uit het Hoogduitsch. Te Haarlem, by J.L. Augustini, 1801. In gr. 8vo. 83 bl.

Volgens het oogmerk des Eerw. reinhards zou de eerste Leerreden niet afzonderlyk het licht gezien hebben, maar geplaatst zyn geworden in den bundel der overige Leerredenen, door hem in den loop van het jaar 1801 gehouden. Maar eene schriftelyke order, van hooger hand, aan den Kerkeraad en het Opperconsistorie te Dresden toegezonden, en in haar geheel voor de Leerreden geplaatst, maakte de afzonderlyke en vroegere verschyning van dezelve noodzaaklyk.

Het oogmerk is, aan te toonen: dat het Luthersch Kerkgenootschap reden hebbe, nimmer te vergeeten, dat het zyn aanzyn voornamelyk verschuldigd zy aan de hernieuwing der Leere van de Vrye Genade Gods in Christus. (bl. 21.) - Ten dien einde betoogt hy eerst de stelling: dat zyne Kerk haar aanwezen verschuldigd is, aan de hernieuwing van de Leere der Vrye Genade Gods in Christus. Met dit oogmerk beroept reinhard zich, eerst: op de gelegenheid, by welke luther werdt wakker gemaakt en in beweging gezet. Ten anderen: op den duidelyken inhoud van de Geloofsformulieren zyner Kerke. Ten derden: op den yver, met welken luther deeze Leere voordroeg en inscherpte. Eindelyk: op de gedaante, die zyne Kerk al aanstonds by haare wording aannam. (bl. 23-34) - In de tweede plaats beweert de Eerw. reinhard: dat zyne Kerk reden hebbe, dit nimmer te vergeeten. Want dit nooit te vergeeten, is de Kerk, vooreerst, verschuldigd aan haare stichters. Ten anderen: der waarheid is zy dit verpligt. Ten derden: om haare zekerheids wille, moet zy noch haaren oorsprong, noch deeze Leere veronagtzaamen. Eindelyk: wordt dit om de rust haarer medeleden gevorderd. (bl. 35-44.)

[p. 54]

Deeze Leerreden, tot Text hebbende Rom. III:22-25, is met veel gevoel en ernst geschreven, en zal, by derzelver voordragt, ter plegtige gelegenheid, op den Gedenkdag der Kerkhervorming, den 31 October 1800, zeer zeker de deelneming der Hoorderen getrokken hebben. In de hooge schriftelyke order vinden wy dezelve gekenmerkt ‘als een woord op zyn tyd gesproken, en by uitnemendheid verdienende door openbaaren druk bekend gemaakt, en zo veel mogelyk verspreid te worden, als kunnende strekken tot een leerzaam voorbeeld voor die geenen, die met het onderwys in den Godsdienst belast zyn.’ Ook wordt daarin bevolen de nadruklyke herinnering aan Predikanten, om ‘de in deeze Predikatie behandelde Grondleere van de vrye genade Gods in Christus, van de Rechtvaardiging des zondaars alleen door het geloove aan zyne verdienste, en van het ontoereikende ter zaligheid van alle menschelyke deugd zonder dit geloove, tot een Hoofdonderwerp te maaken in hunne openbaare voorstellingen, in hunne gesprekken by ziekbedden, by het godsdienstig onderwys der jeugd, op de Theologische Catheders, in gedrukte Godgeleerde Schriften, en waar, of op welk eene andere wyze, men deezer Leere behoort gedachtig te zyn,’ enz. Niet te bevreemden was het, dat deeze Leerreden de beoordeeling van Recensenten, andere gevoelens toegedaan, niet ontgaan kon. Zeer uitgewerkt is de beoordeeling, welke wy deswegen aantroffen in No. 76 env. van de Allgemeine Literatur-Zeitung van 1801. Wy agten het niet nodig, hier te Lande, ons daarmede in te laaten, en verwyzen daarom des begeerigen naar het gemelde Blad, die de moeite der leezing geenzins onbeloond zullen vinden.

De andere Leerreden, over 1 Cor. II:2, gehouden op den eersten Bededag, den 13 Maart 1801, ‘verschynt,’ volgens het Voorbericht van den Hoogduitschen Uitgeever, ‘in druk, zonder zyne medewerking, en door eene van hem onafhankelyke beschikking. Zy bevat, echter, eene zoo uitnemend Euangelische verkondiging van Jesus Christus den Gekruisten, dat de Uitgever, die gelegenheid gehad heeft een volkomen en naauwkeurig afschrift van dezelve te bekomen, wegens de openbaarmaking daarvan, vergeving van den Heer Opsteller, en hartelyken dank van allen, die onzen Verlosser eeren en liefhebben, meent te mogen

[p. 55]

verwachten.’ - Schoon wy die Leerreden, als zeer wel bearbeid, en ernstig behandeld, den druk niet onwaardig keuren, zouden wy het der schraapzucht des Boekhandelaars, in de plaats van den Eerw. reinhard ons bevindende, zeer ten kwade geduid hebben, dat zy, om tydlyk voordeel te behaalen, onder den schyn van edele en godsdienstige bedoelingen, soortgelyke onbetamelyke vryheden zich veroorlooft. Terwyl wy de bekwaamheden en den godsdienstigen ernst van den Eerw. reinhard hulde doen, en het behandelde leerstuk den verschuldigden eerbied toedraagen; veroordeelen wy, ten sterksten, de handelwys des Hoogduitschen Uitgeevers, waarvan hy zich niet schaamt, openlyk bericht te doen plaatzen.