Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Rouwvaerzen, ter gedachtenisse van den Organist en Orchestmeester Bartholoméüs Ruloffs, overleden, te Amsteldam, den 13 van Bloeimaand 1801. Te Amsteldam, by P.J. Uylenbroek, 1801. In gr. 8vo. 48 bl.

De verdiensten van den vlytigen bartholomeus ruloffs, in zyn leven Organist van de Oude Kerk der Hervormden, en Orchestmeester van den Schouwburg, te Amsterdam, waren, zo in die betrekkingen, als ook in de Maatschappye Felix Meritis, wier Orchest hy mede dirigeerde, en in de Bataafsche Maatschappy: tot Nut van 't Algemeen, voor welker algemeene Vergaderingen hy jaarlyks de Muzyk vervaardigde, en met lof deedt uitvoeren, algemeen bekend. Dan zyn yver voor het Tooneel werdt door alle deeze byzondere betrekkingen en werkzaamheden zoo weinig verzwakt, dat men zekerlyk niet dan met bewondering kan denken aan den Man, met wiens Zinnespel de Amsteldamsche Schouwburg, in Herfstmaand 1774, werdt ingewyd; die alles, geduurende zyn bestuur als Orchestmeester, heeft aangewend, om de

[p. 39]

Operas, of Zangspellen, op het Amsteldamsch Tooneel te doen vertoonen; en daarin, na dat hy eene proeve met de Smirnsche Koopman, van den Dichter uylenbroek, genomen hadt, zoo wél slaagde, dat men thans groote Operas, zo als de Edipus te Kolone, enz. op dien Schouwburg, met veel genoegen, door de Nederduitsche Tooneellisten ziet vertoonen: terwyl zyne zucht, om dien smaak te bevorderen, veele andere Tooneeldichters heeft aangemoedigd, om, in dat vak, ook hunne bekwaamheden te beproeven: zo dat zyn eigen werk, en zyne aanmoediging van anderen, voor dien Schouwburg van zoo veel nut geweest is, dat dezelve nu met de voornaamste Tooneelen van Europa naar den rang kan dingen.

Reeds by het vieren der vyf-en-twintigste verjaaring van de inwyding van den Amsteldamschen Schouwburg werden de verdiensten van deszelfs Orchestmeester recht gedaan, en hem, in het Zinnespel, het Feest van Apollo, by die gelegenheid door gemelden Dichter uylenbroek vervaardigd, in het karakter van Opperzangmeester, door den Acteur s. kruys, de rol van Apollo vervullende, de krans der Eere op het hoofd gezet. Dit treffend Tooneel, by het welk de aandoening van ruloffs zeer zichtbaar was, is helaas! al te spoedig gevolgd door zynen dood, welke een einde aan zyn werkzaam en nuttig leven gemaakt, en aanleiding tot deeze Rouwzangen gegeeven heeft. Het eerst geplaatste, zynde van den Uitgeever, is zekerlyk het treffendst; zynde, als bedryvend, op het Tooneel tevens uitmuntend uitgesprooken. Vóór, onder, en eenige minuuten na het opgaan der gordyn, wierd, by wyze van ouverture, door het Orchest eene zeer aandoenelyke treurmarsch gespeeld. Het Tooneel verbeeldde een lommerryk bosch. Op den voorgrond, onder verscheiden losse boomen, stond eene met smaak vervaardigde prachtige marmeren graftombe, overschaduwd door een zwaaren treurwilg. Op de Tombe las men, in gouden letteren: Ruloffs. - Alle de voornaamste Acteurs, geheel in het modern zwart, en alle de voornaamste Actrices, geheel in het modern wit, met zwart gegarneerd, gekleed, benevens verscheiden even zoo gekleede kindertjes, vervulden, in eene treurige doch deftige houding, het Tooneel, de Tombe tekenachtig omgroepende. Uit hun midden trad, na het eindigen van de treurmarsch, de Acteur kroese statig op den voorgrond van het tooneel, en sprak dat treffend, en op de tydsomstandigheid zeer geschikt vers, met de gevoeligste waardigheid uit.

De verdere, in deezen bundel geplaatste, Rouwversen zyn van p. pypers, j.g. doornik, d.a. van de wart, p.g. witsen geysbeek, barbaz, w.j. laclé, h. de flines, w. van ollefen, h. tollens c.z., j. voorman, n.c. brinkman, Wed. c. van streek, p. boddaert, en een van den Vrien-

[p. 40]

denkring: Kunst door Vriendschap volmaakter. Voor deeze Versen vindt men het Afbeeldsel van den Orchestmeester ruloffs, en tegen over hetzelve een vierregelig Versje van deszelfs Vriend p. pypers.

Proeven uit deezen bundel te geeven, zoude ons over denzelven te verre doen uitloopen; alleen kunnen wy niet afzyn, de volgende dichtregelen van den Dichter doornik hier by te voegen:

Vriendschap, edelst goed, nooit naar waardy verheven,

Die hem op 't naauwst aan my en my aan hem verbond!

Doe steeds de nagedachtnis leeven

Van hem, die nooit uw wetten schond!

Altyd gulhartig en goedaardig,

Tot raad en dienstbetooning vaardig,

Heeft zyn gemoed den haat of kunstnyd nooit gekend;

Nooit heeft eens anders heil of glorie hem verdroten:

Getuigt dit, gy, zyn kunstgenooten!

Zyn voorbeeld blyve altoos in uwe ziel geprent.

Myn boezem schreit met u, bedrukte weduwvrouwe,

Wier kroost den besten Vader derft!

Doch dit vertrooste u, in uw rouwe,

Dat nooit de naam der braaven sterft.

Laat ons, als hy, ons hart steeds aan de deugd verbinden,

Steeds aan de menschenliefde en Godsdienst hulde biên:

Zo zult gy eens uw' gade in beter oord hervinden,

En ik myn' vriend daar wederzien.

Een aantal Tooneelstukken zyn door den Orchestmeester ruloffs vertaald en naargevolgd; verscheidene losse Dichtstukken zyn van hem mede aanwezig; geene van dezelven zyn slegt, en de eerstgenoemden worden meestal met genoegen op het Tooneel gezien; evenwel zouden wy hem, indien het op eigen vinding aan kwam, als Dichter dien verdienstelyken rang niet durven aanwyzen, welken hy als Muzykkenner en Componist wezenlyk verdiende. Dan, wy hebben het reeds gezegd, hy vondt ook zyn vermaak, en bezat ook verdienste, in het aanmoedigen van andere Dichters; en daar zyn gemoed, volgens de Versen van den Dichter doornik, den kunstnyd nooit kende, deed hy wezenlyk meer nut dan sommige verhevene Vernuften, die niets goed keuren dan hunne eigene werken, en die altyd met verachting nederzien op zodanige lieden, welke, in een laager kring dan zy zweevende, toch in dien kring zoo veel nut bewerken, dat het Vaderland zelve hen daarvoor dankbaar moet zyn.