Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1802

Verklaring van de Parabolische Verhalen van onzen Heere, door Georg Lorenz Bauer. Uit het Hoogduitsch. Te Arnhem, by J. Troost. In gr. 8vo. 260 bl.

Onder de proeven van meer dan menschelyke wysheid des Heilands rangschikten wy steeds zyne Gelykenissen. De juistheid en eenvoudigheid in de voorstelling, de gepastheid der beelden, ter bereiking van het oogmerk, draagen niet slechts het kenteken van een verheven verstand, maar tevens van eene kennis aan het menschelyk hart, die het gewoone peil der menschkunde te boven gaat.

Deeze Gelykenissen hadden uit dien hoofde steeds eene byzondere aantreklykheid voor de oprechte hoogagters der wysheid van Jesus. By herleezing en scherper toezien bekooren dezelve door haare oorspronkelyke bevalligheden, die by de eerste leezing niet altyd op het voordeeligst in het oog loopen. Voor den geenen, die dezelve niet verstaan, verliezen zy natuurlyk het fraaie en nuttige; en by de zulken, voor welken dezelve door verduisterende uitleggingen onverstaanbaar gemaakt worden, kunnen zy geene betere uitwerking hebben. De hoofdzaak is, voorzeker, dat men op de rechte bedoeling in elke Gelykenis lette, en daarvan, 't geen enkel ter verfraaijing der zinnebeeldige voordragt geschikt is, onderscheide. Vergeet men hierop agt te geeven, en zoekt men in elke uitdrukking, in elk byvoegzel, toepassing, dan wordt alles vreemd, raadzelagtig, en de eenvoudigheid, die zo wel het kenmerk van 't schoone als van 't waare is, gaat verloren.

Dan, zedert langen tyd, is deeze uitlegkundige regel erkend en in agt genomen. Ook deeze wordt, nevens anderen, gevolgd door den Heer bauer, in deeze Verklaring van de Gelykenissen des Heilands, die over 't

[p. 11]

geheel vry naauwkeurig is, en aan elke Gelykenis en haare byzonderheden het nodige licht byzet. De Schryver heeft alleen Verklaringen, geene stigtelyke Verhandelingen willen leveren. Eerst wordt de inhoud der Gelykenis voorgesteld - dan de verklaring van Jesus zelven, voor zo verre wy die bezitten, gegeven; daarna volgen ophelderende aanmerkingen over woorden en spreekwyzen, en eindelyk wordt het oogmerk en de leering der Gelykenis aangewezen. De Schryver erkent, dat 'er niets of weinig nieuws in zal voorkomen - doch andwoordt daarop, ‘dat het nieuwe niet altyd het beste is, en dat zy, die al te veel nieuwe verklaringen, over boeken, die niet tot de moeilyksten behooren, gelyk de Euangelisten (Euangelien) te voorschyn brengt, onder het vermoeden vallen, dat de liefde tot het nieuwe hen verleid hebbe, om het natuurlyke en gemaklyke te verlaten, en het gedwongene voor te trekken.’

Op de vraag, voor welken dan dit boekje geschreven zy, is het andwoord van den Heer bauer: ‘Voor Meesters wel niet, dat durve ik niet denken: maar voor jonge studerenden, die den rechten weg der uitlegkunde betreden willen, en voor lieden van de edelste klasse, die dit deel van den Bybel, en de woorden van onzen Heere gaerne verstaan zouden, heb ik het geschikt.’ Vooruit worden gezonden drie korte Verhandelingen. In de eerste wordt onderzocht, wat eene Parabel is. De tweede loopt over de Leerwyze van Jesus in Parabelen; en in de derde worden opgegeven de regelen, van welke men zich in het verklaren van Parabelen bedienen moet.

Door de zulken, die de Werken van den beroemden j.j. hesz bezitten, kan dit boekje zeer wel ontbeerd worden. Het geen de drie voorafgaande Verhandelingen bevatten, vindt men by den gemelden Schryver veel vollediger.

Wat de Vertaaling belangt, dezelve is niet overal gelukkig, vooral uit hoofde van onvergeeflyke Germanismen. Zulke Germanismen strekken te zeer om onze schoone moedertaal te verbasteren, dan dat zy geene strenge berisping zouden verdienen. Ter proeve diene, bl. 1. ‘Deze voorloopige verhandelingen kunnen, zoowel den jongen exegeet, (waarom niet uitlegger?) als den gemeenen lezer, die zich niet eigentlyk voor het

[p. 12]

theologische vak schikt, (zuiver Hoogduitsch!) voor vele misslagen vrywaren, en hem tot de ware beoordeeling van spelende gebruiken (onverstaanbaar!) aanleiding geven.’ - Bl. 15 leezen wy: ‘de opmerkzaamheid aanstrengen.’ - Dan genoeg. Mogt elk Vertaaler zo wel als Schryver, vóór hy onderneemt iets in het licht te geeven, beproeven,

Quid ferre recusent, quid valeant humeri,

naar de les van horatius; en, zo hy dit beproefd hebbe, dan ten minsten niet, door agteloosheid in vertaaling of styl, het verbazend aantal van gebrekkige Overzettingen vermeerderen!