|
| |
Fabelen en Vertelsels, door A.L. Barbaz. Iste Deel. Te Amsteldam, by P.J. Uylenbroek, 1799. In gr. 8vo. 96 bl.
Onder de hulpmiddelen om deugden aan te kweeken, en onderscheidene gebreken, 't zy van geheele Volken of van byzondere persoonen, onbeledigend, doch met nadruk, te gispen, mag het onderwys in Fabelen als een der voornaamsten gerekend worden; en naar maate de toespeeling dezer Fabelen op zedenkundige onderwerpen vernuftiger en krachtiger is, naar even die maate vermeerdert de waardy derzelven. Dit laatst vereischte hebben wy zeer voordeelig aangetroffen in schier alle de leerzaame Fabelen, die de kundige barbaz, hier, ten getale van zeven-en-dertig, in dichtmaat heeft vervaardigd, en zynen Landgenooten aanbiedt, in de hoop, dat eene gunstige ontvangst hem moge aanspooren, om dit eerste Deeltje van tyd tot tyd met een ander te vervolgen Wy vertrouwen, dat de Schryver zich in deze hoop niet bedrogen zal vinden; althans wy hebben deze Fabelen, over het algemeen, met veel genoegen geleezen. Wel is waar, wy hadden hier en
| |
| |
daar eenige verandering in de poëzy gewenscht, waardoor derzelver vloeibaarheid konde bevorderd zyn geworden; dan welk menschlyk werk is voor geene aanmerkingen en verbeteringen vatbaar? Wy willen dus, in plaats van het overig gedeelte dezes verslags met onze aanmerkingen op te vullen, liever voor onze Leezeren ter proeve eene dezer Fabelen afschryven, op dat zy van de vindingrykheid en het deugdlievend oogmerk des maakers nader overtuigd worden, en kiezen daartoe de derde Fabel, hebbende ten opschrift:
's Waerelds speeltooneel.
De waereld is een speeltooneel:
Elk speelt zyn rol en krygt zyn deel,
Zegt vondel, de adelaar van Neêrlands dichtrenreijen;
My lust deez' spreuk, zoo wel bedacht,
Zoo vol van waarheid en van kracht,
In dit vertelsel uit te breiên.
Een boer, die nooit een schouwspel had
Bezigtigd, kwam, in zekre stad,
Te gast by eenen zyner vrinden,
Een man van goed verstand, en wonder scherp van oog,
Om overäl iets in te vinden,
Dat tot opmerking hem bewoog.
Naadat men 't middagmaal, al schertzend, had genoten,
Zoekt onze stedeling den veldbewooner aan,
Om na den schouwburg eens te gaan;
En Japik-buur had rasch daartoe beslooten:
Dus zoo gezegd, zoo ook gedaan.
Zoo rasch hy in de zaal des schouwburgs is gekomen,
Door al den zwier, dien hy 'er heeft vernomen,
Wyl ieder dáár zyn' stand door kleederpracht vermomt. -
Sint Jochem! roept de boer, wie zag dit van zen leven!
Is dat nou die kamedie, vrind!
Waarvan je 'esproken hebt? Men oogen zayn verblind!
'k Wed, menig zouw 'er wat om geeven,
Dat hy 't ook had 'ezien, zoo waer!
't Is, bay men keel! ook byster raer!
Zie zoo! kom, laeten we ongs nou weêr naer huis begeeven.
- Hei, hei wat! zegt de stedeling,
Gy hebt nog niets gezien: dat doek, dat gy ziet hangen,
Wordt daadlyk opgehaald, dan ziet ge eene opening,
Een' ruimen omtrek, waar het spel wordt aangevangen.
- Wel droeli! roept de nieuweling,
| |
| |
Dat 's, waerlyk, ien betovering! -
Hy sprak nog, toen 't gordyn alreê naar boven ging.
Een lomrig bosch, een zee, met wentelende baaren,
Een prachtig koningshof, een kerker, naar en doodsch,
Verbaast d'onnoozlen boer, die 't gapend aan bleef staaren;
Kleedy en spraak, 't was alles even grootsch,
Dewyl men juist dien dag een vorstlyk treurspel speelde:
Hier zag men der tyrannen weelde,
Doch tevens hun rampzalig end';
Dáár zag men vleijers neêrgebogen,
En slaaven zuchtende in de elend';
Hier zag men nu, tot slot, verdrukte deugd verhogen.
't Gordyn valt eindlyk neêr;
En onze landman weent. - Wel, Japik! vraagt hem de ander,
Zeg, hoe gevalt het u? - Och, zucht hy, och, menheer!
Kriöelt zoo 't menschdom deur malkander?
- Wacht maar, gy ziet nog aanstonds meer.
- Klingling! de klucht begint: de hofzaal van den koning
Is nu hervormd in eene boerenwooning,
Gelegen in een lieflyk dal:
Dáár zag men twee gelieven weenen,
Wien een belagchelyk geval
In 't vryën had gestoord, doch zich in 't eind' veréénen;
Een kleine dans besloot het all'.
De goede Japik lagcht. Naa 't einden der vertooning
Begeeft de stedeling, die veel
Verkeerde met de acteurs, zich achter op 't tooneel,
En wyst nu aan den boer den uitgekleeden koning,
Die, met d'ontboeiden slaaf, thans vry van eerbetooning,
Gemeenzaam bezig was in 't smeeren van zyn keel:
Nu spalkt de nieuwe schouwburgganger
Een paar groote oogen op, en roept: Wel satans! kayk,
Deus was ien prins, die slaef: nou zayn ze elkaêr 'elayk!
Kedaer! ik vat 'et nou niet langer. -
Hier ziet ge, antwoord myn wysgeer hem,
Hier ziet ge 't juiste beeld van 's waerelds ydelheden:
De vorst, die korts nog praalde in zyde en gouden kleeden,
Door ieder slaafsch wierd aangebeden,
En 't all' deed siddren op zyn stem,
Wordt óók, wanneer zyn rol op de aarde is afgelopen,
Wanneer de dood voor hem 't gordyn des levens sluit,
Den minsten slaaf gelyk, die voor hem heeft gekropen:
In 't graf heeft alle grootheid uit.
Gy hebt een treurspel en een kluchtspel zien vertoonen:
Dit wordt op 't aardsch tooneel ook insgelyks gespeeld:
Nu ziet men eens de deugd en de onschuld hoonen;
Dan ziet men haar, naa felle rampen, kroonen;
Nu weent men eens, als 't nydig lot verveelt;
| |
| |
Dan lagcht men weêr, daar ons een zotheid streelt.
Zoo gaat het met den mensch: hy is acteur geboren.
Genoeg: hy zy slechts wel bedacht,
Zyn rol naar eisch te zien volbragt:
Dan is hem billyk loon beschooren.
Met reden laat ons dan die groote Dichter hooren:
De waereld is een speeltooneel:
Elk speelt zyn rol en krygt zyn deel.
|
|
Auteursrechtvrij