Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

Zedelyke bedenkingen.

Waarom zal de Mensch hoogmoedig en trotsch zyn op de uiterlyke Schoonheid van zyn Lichaam, geen enkel stofje heeft hy 'er immers aan kunnen toebrengen? Of heeft hy allede deelties in diervoege in orde geschikt, dat zy nu zaam verbouden zulk een schoon Geheel uitmaken? Niets immers van dit alles is in zyne magt geweest. - Dit is buiten hem geschied, en het allergeringste van dien is ver boven het bereik van zyn vermogen. - Zult gy dan verwaand zyn, ô Mensch! op iets waar aan gy het minste deel niet hebt? - Of zult gy u verheffen op een geschenk, dat van een' Anderen is, en u weêr zo schielyk kan worden afgenomen als het gegeven is? - Of zult gy u verheffen, ô Mensch! op voorregten, welke toch onbestendig zyn, en die door den tyd verslonden worden? - Zult gy u verheffen op goederen, welke vaak van zo eenen korten duur zyn - zo kort, dat zy zoms zo schielyk weêr verdwynen als ze den mensch zyn geschonken geworden? Heeft men ook reden om zich op zyn verstand, op zyne vermogens en bekwaamheden, te beroemen, en hoogmoedig - trotsch te zyn op zyne kundigheden? - Gy zyt een dwaas, ô Mensch! indien gy u op uwe kundigheden verhovaardigt. - De eerste trap, zo van Wysheid als Wetenschap, is: ‘te weten dat men niets weet.’ - En waarlyk, hoe meer onze Wetenschappen toenemen, hoe meêr wy onze onkunde, en onwetenheid leeren kennen; - want alle onze Wetenschappen bestaan slegts, dat wy eenige volkomenheden en gewysden der dingen leeren opspooren; terwyl wy onkundig blyven omtrent de wezens der zaken. - Zal men zich dan dwaaslyk op zulke kleinigheden gaan verheffen, en zich trotsch vertoonen over iets, 't geen ons klein en nederig behoorde te maken?

Zyn niet alle de woelingen en bewegingen - de raadslagen en de besluiten, der Volken in de Hand des Genen, die tot de Wateren des Afgronds sprak, by de wording der dingen: ‘Vloeid en stroomt; - trekt op myn bevel herwaards heenen, waar ik u gebiede. - Gy zult noch eene schrede voorwaards, noch agterwaards, doen, zonder mynen wil, zonder myn uitdrukkelyk bevel?’ - Deelt die zelfde hand niet uit, den Vrede en den Oorlog, den Zegen en den Vloek - Heil en Verderf? - Is het dezelfde Almagt niet, die de

[p. 172]

Raadslagen der Vorsten tot zotheid maakt - en de besluiten der Koningen tot ydelheid? Die een Volk verheft en groot maakt, en die de Magten der aarde vernedert? - Is het niet die zelfde magtige hand, die de Heerschers der Volken - de Dwingelanden, van hunne Troonen doet tuimelen - die het Juk van Slaverny van de halzen der Volken afrukt, en hun de aangename en hemelsche Vryheid schenkt? Ja het is die zelfde magtige hand, die aan de wateren der Zee de palen stelt, die ze niet overschreden zullen - die de woelingen der Volken bepaalt, en zegt: tot hier toe, en niet verder - die den vernielenden Oorlog doet woeden, en den heil aanbrengenden Vrede schenkt. - Welaan, is al dat bestier in de hand des Eenen, in de hand eens Alvermogenden Wezens - welaan, laat ons dan tot Hem komen, en den Vrede afsmeeken - laat ons vertrouwend tot Hem gaan, en Hem bidden, dat Hy alle harten wil neigen tot den Vrede, op dat wy het heil van denzelven genieten in Rust en Vryheid.

Ziet men wel ooit, dat, het geen al te overdreven is, stand kan houden? - Al wie te hoog schreeuwt, doet zyn stem geweld aan - en die te sterk yvert, bederft doorgaans de allerbeste zaken. - Die den middelweg houdt, bewandelt het veiligste pad. Wie op den uitersten rand verkiest te wandelen, tuimelt heel ligt van de steilte in een onherstelbaar verderf. - Een bedaard man doet de menschelykheid eere aan: maar een onstuimige geest, en die woelziek is, verstrekt doorgaans tot verderf der Maatschappy; want niets word 'er verrigt, dat naar zyn genoegen is, en hy weet op alle dingen te vitten. Zo is 'er niet iets gedaan naar zyn begeren, of het mishaagt hem bykans zo schielyk als het geschied. Hy leeft in de verwarring - en daar hy elk wil naryden, en begeert dat men de zaken anders aanlegge dan men doet, is het wonderbaarlyk, dat by hem de meeste gebreken zelve huisvesten; want hy doet bykans niets dat goed is.

C. v.d. G.