Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

De Florentynsche moeder.

Eene Vertelling.

Theresa balducci, eene Vrouw van eene Adelyke Familie in Florence, was niet lang Weduwe geweest, of zy zag haare twee Zoonen Erfgenaamen van zeer ryke Bezittingen, hun in onafhangelyken eigendom toebehoorende.

Voor eene Moeder uitsteekende in alle Deugden, en vervuld met het tederst gevoel van Moederlyke genegenheid, moest de onafhangelykheid haarer Zoonen, door hunne Schatten blootgesteld aan ontelbaare verzoekingen, de grootste ongerustheid baaren, zelfs dan, wanneer hunne neigingen, by de intrede op het tooneel der wereld, allergelukkigst en meest-beloovend geweest waren. - Dan hoedanig moet haar angst, hoe ontzettend haar schrik, niet geweest zyn, dewyl geheel Florence die beiden welhaast telde onder de over-gegeevendste Ligtmissen.

Te vergeefsch herhaalde zy de ernstigste vermaaningen; te vergeefsch nam zy haare toevlugt tot smeekingen; te vergeefsch vergezelde zy die met de hartlykste traanen van diepgevoelden weedom. Haare stem werd niet langer gehoord, en de anders zo zieltreffende uitboezemingen van Moederlyke sinarte maakten geen den geringsten indruk op die voorthollende Losbandigen.

Haar oudste Zoon bleef te Florence; de jongste verliet die Stad, om eene Reis door Italie te doen.

[p. 168]

Deeze bedroefde Moeder, op een avond alleen zittende, in diepe gepeinzen als verzonken, en die afwisselende met traanen te storten op het denkbeeld van het ongebonden leeven haarer Zoonen, werd op 't onverwagtst gestoord, door de schielyke verschyning eens Vreemdelings, met een bloedig zwaard in de hand, bleek, verwilderd, en met schrik op 't gelaad. - Verbaasd op het onverwagt gezigt van een zo ontzettend voorwerp, poogde zy zich weg te maaken.

De Vreemdeling volgde haar in aller yl, en wierp zich voor haare voeten neder, met deeze uitboezeming: ‘Ach! - heb medelyden met een ongelukkig Mensch! - Ik ben een Romein. - Ik ben twee dagen in Florence geweest, en heb de zaaken, welke my in deeze Stad riepen, afgedaan. - Ik ging na myn Herberg, om alles tot myn vertrek gereed te maaken, toen een Persoon, my voorbygaande, my op de onbeschoftste wyze sloeg. Hem over deeze onbeleefdheid bestraffende, ging hy voort met my op 't smaadlykst te hoonen. My daar tegen verzertende, verdubbelde hy zyne beledigingen, in die maate, dat ik my niet langer kon bedwingen. - Ik trok myn zwaard; hy het zyne; en op één oogenblik stortte hy, op myn eersten stoot, ter neder. - De Hemel is getuigen van myn hartlyk leedweezen over deezen tegen mynen wil begaanen Moord! - Verbysterd, naauwlyks weetende wat ik deed, en raadloos waar heen te vlugten, heb ik het gewaagd eene schuilplaats in uw Huis te neemen, welks deur toevallig openstond. - Ach! Mevrouw! heb medelyden met eenen Ongelukkigen! Veroorlof my hier te verblyven tot het eerste zoeken na my over is, en de duisternis des nagts my toelaate my in veiligheid weg te maaken!’

De braave theresa balducci beefde op dit verhaal. Een voorgevoel, waar van men geen reden kan geeven, vervulde haaren geest met duizend hartbreekende bekommernissen. Niet te min, alleen agtgeevende op de beweegingen van Medelyden en Menschliefde, en die opvolgende, bragt zy den Vreemdeling in een afgelegen Kamer, waar zy hem verborg.

Maar al te gegrond waren de ontrustende voorgevoelens der ongelukkige Moeder geweest. Het leedt maar weinig tyds, of zy werd op nieuw ontsteld door een onverwagt en ongewoon geraas. Verbleekt en beevende haastte zy zich na de Voorkamer, en zag daar - welk een gezigt voor eene Moeder! haaren oudsten Zoon t'huis gebragt met eene diepe wonde in de borst, en wentelende in zyn bloed!

Theresa gaf een vervaarlyke gil. Haar Zoon, bykans leevenloos, en gevoelende dat hy welhaast den laatsten snik zou geeven, verzamelde alle zyne kragten, en sprak, zich tot zyne Moeder wendende: - ‘Helaas! gy ziet in my een voorbeeld van 's Hemels regtvaardige straffe. - Ik heb het

[p. 169]

lot, my overgekomen, verdiend. - Mogt myn dood myn' Broeder tot eene waarschuwing strekken! - Indien de Persoon, die my doodde, gevat worde, smeek ik u zyne verdediging op u te neemen. - ô! Myne Moeder! - Hy, hy is onschuldig! - Ik, ik alleen, was de Aanvaller! - - - -

Deeze woorden gesprooken hebbende, blies hy den leevensadem uit. De diepgetroffe Moeder viel spraakloos op het lyk haars Zoons. Haare Dienstbooden haalden haar eindelyk af van het bloedend lichaam; schoon een geruimen tyd twyfelende of zy leevend dan dood ware. Met de uiterste moeite bragten zy haar tot zichzelve. Ondraaglyk en ondoorworstelbaar zou haar boezemleed geweest zyn; doch vondt hetzelve eerlang ontlasting door het stotten van een traanenvloed. - Zy riep alle oogenblikken om haar' Zoon; en men moest als 't ware geweld gebruiken om haar te verwyderen van een tooneel, 't welk een zo allerakeligst vertoon opleverde.

Hoe groot moet, intusschen, de smart en verlegenheid geweest zyn van den jongen Vreemdeling, die, in de plaats zyner verberginge, het geheele Treurbedryf hoorde, 't welk hy veroorzaakt hadt. Vervuld met het ontroerend denkbeeld, dat hy de Bewerker was van den ramp deezer agtenswaardige Moeder, smertte het hem, dat hy niet gevallen was door het zwaard zyner Partye. - Aan den anderen kant deedt de vrees van ontdekt te zullen worden hem het bloed in de aderen verstyven, op de minste beweeging welke hy bemerkte, op het geringst geraas dat hy hoorde.

In deeze kwellende en doodlyke verlegenheid verbleef hy tot omtrent middernagt. Alles toen in stilte zynde, en de eerste beweegingen van Moederlyke rouwe plaats gemaakt hebbende voor overdenking, vervoegde zich theresa na het Vertrek, den Vreemdeling ter schuilplaats geschonken. Zy deedt het open. De Jongeling wierp zich voor haar neder, zeggende: - ‘Ik neem den Hemel tot getuigen, dat ilt myn leeven zou willen geeven ...’ ‘Rys op,’ sprak theresa, ‘gy hebt my de ongelukkigste aller Moederen gemaakt; maar ik ken uwe onschuld. Myn Zoon heeft my bevolen u te beschermen, en het is myn pligt u die bescherming te verleenen. Terstond zal hier een Rydtuig weezen, en een myner Knegts zal u tot aan de grenzen geleiden. Deeze Goudbeurs zal uwe Reisnoodwendigheden kunnen vervullen. De Hemel geeve u dien Vrede, van welken gy my beroofd hebt!’

De jonge Romein, op eene onbeschryflyke wyze aangedaan door dit verheven voorbeeld van Edelmoedigheid, voelde een nog dieper treffend hartenleed. - ‘Helaas!’ riep hy uit, ‘nimmer kan ik het my zelven vergeeven, zulk eene Moe-

[p. 170]

der, eene zo uitmuntende Vrouwe, in den diepsten rouw gedompeld te hebben!’ - Duizend wenschen boezemde hy over haar uit, kuschte en herkuschte haare weldoende hand, en verliet haar, geheel in traanen zwemmende, met het vast besluit, om alle gelegenheden aan te grypen, welke hem mogten voorkomen, om zyn berouw en dankbaarheid te betoonen.

Het leedt niet lang of zulk eene boodt zich aan. - Viterbo voorby gereeden zynde, zag hy een jong Heer aangevallen door twee Roovers, tegen welken hy zich met zeer veel moeite en leevensgevaar verdedigde. De Roovers namen, op zyne aankomst, de vlugt; doch de jonge Heer was gewond. Hy nam deezen in zyn Rydtuig, en keerde met hem na Viterbo terug.

Gelukkig was de toegebragte wonde niet doodlyk; dezelve genas binnen korten tyd, en duizend maalen bedankte hy zynen Verlosser. Maar welke pen is in staat den troost en de vreugde te beschryven, die deeze Romein gevoelde, als hy ontdekte, den Broeder van den Heer, door hem te Florence gedood, gered te hebben? Hartlyk omhelsde hy hem, zeggende: ‘Welk een dauk ben ik niet aan den Hemel verschuldigd, die my zo gunstryk de gelegenheid deedt gebooren worden om eenigzins de goedheid van uwe hoogstvereerenswaardige Moeder te beantwoorden! ... Het zal voor eeuwig in dit myn harte ingedrukt blyven. - Haast u om haar te gaan zien. Uwe tegenwoordigheid is voor haar noodzaaklyk. Zy wagt u met brandend ongeduld. - Zeg haar, dat de Man, wiens leeven zy behieldt, het geluk gehad heeft om dat voor u in de bresse te stellen; en dat het nog de vuurigste wensch zyns harten blyft, om het overschot daarvan tot uw beider dienst te besteeden!’

De jonge balducci, te Florence wedergekeerd, verstondt uit zyne Moeder, met de grootste ontroering, al het gebeurde. Zonder de tegenstrydigste gewaarwordingen te voelen, kon hy, in denzelfden Persoon, den Ombrenger van zynen Broeder, en zyn eigen verlosser, niet beschouwen. Maar de bewyzen van 's Mans onschuld overweegende, verminderde de afschrik, waar mede hy in den beginne aan hem dagt; en de dankbaarheid, welke hy gevoeld hadt, wegens zyne eigene verlossing, hernam al haare kragt. Terwyl hy den dood zyns Broeders betreurde, stelde hy alle poogingen te werk om de geheele Schuldloosverklaaring van den jongen Romein te bezorgen.

Intusschen maakte de dood zyns Broeders, en het onmiddelyk leevensgevaar in 't welk hy zich bevonden hadt, eenen zeer diepen indruk op den jongen balducci. Hy begreep alle de gevaaren, waaraan de Jeugd zich blootgeeft door een los en ligtvaardig gedrag. Hy veranderde zyne Leevenswyze geheel

[p. 171]

en al; en, door een voorbeeldlyk deugdzaam gedrag, troostte hy, zints dat oogenblik, zo veel hy kon, zyne uitmuntende Moeder, wegens het geleden verlies.