Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

Verhaal van het spinfeest, of van den jaarlykschen feestdag, te Nuneham, in Oxfordshire, ingesteld, door den graaf en gravinne Harcourt, tot aanmoediging van deugd en vlytbetoon.

‘De Reeks of het Elftal Brieven, behelzende Waarneemingen geduurende een Zesweeks Verblyf in Oxfordshire en Gloucestershire, vertrouwen wy dat niet weinigen onzer Leezeren gesmaakt hebben. Veelen vonden zeker genoegen in de Beschryving van Nuneham Courtenay, het Landgoed van den Graave harcourt, dan nog meer in het Verslag van het Dorp Nuneham, en de uitmuntende Instelling aldaar van dien Graaf en Gravinne^(*). De Schryver van a History of the principal Rivers of Great Britain (waarvan het Eerste Deel onlangs is uitgekomen) heeft desgelyks niet alleen uitgeweid over de schoonheden van deeze bekoorlyke Plaats, maar ook over deeze Instelling; en dewyl hy tegenwoordig was by het laatst daar gevierde Landfeest, en des een volkomen Verhaal gegeeven heeft, willen wy aan 't zelve eene plaats in ons Mengelwerk inruimen.’

Nuneham heeft, behalven de Natuurlyke Landschapsschoonheden, eene Zedelyke Schoonheid, welke meer dan eene mededingster van dezelve is; wy kunnen niet

(*) Zie onze Algem. Vaderl. Letteroef. voor 't Jaar 1794, 2de Stuk, bl. 221.

[p. 162]

naalaaten daar by te toeven. Deeze Zedelyke Schoonheid van dit gelukkig Dorp is het Spinfeest, door de edele Eigenaars dier Plaatze ingesteld om Deugd en Vlytbetoon onder de Inwoonderen te kweeken. - Eene Instelling, waarvan het enkel denkbeeld zo welgevallig, en waarvan het voorwerp zo edel, en de uitslag zo volkomen is, dat, staat het ons niet vry daar over uit te weiden in den toon eener lofspraake, wy het onzen pligt agten het te vermelden als een voorwerp, 't welk ten voorbeelde mag genomen worden.

Op onze reize om Bouwstoffe tot ons Werk te verzamelen, waren wy zo gelukkig dat wy Nuneham bezogten op den Jaardag der Feestviering des Dorps, en vinden ons gevolglyk in staat gesteld om ons Werk met de Geschiedenis van 't zelve te verryken.

Omtrent twintig jaaren geleden, vormden Lord harcourt en zyne Egtgenoote een Plan om den vlyt der Vrouwen van Nuneham aan te moedigen, door 's jaarlyks Pryzen uit te reiken aan een zeker getal van de beste Spinsters. Naderhand viel hun in, dat, by deeze Pryzen van Vlytbetoon, Pryzen van Verdiensten konden gevoegd worden; zo dat, eindelyk, het aanbelang van het jaarlyks Feest hier door aangroeiende, 't zelve eene Instelling wierd, welke, behalven het zedelyk aanbelang, een vermaaklyk vertoon oplevert, enkel beschouwd uit het oogpunt van een Dorpsfeest.

Een Verhaal van den Dag, op welken dit Feest gevierd werd, zal best het Voorwerp en Uitwerkzel van deeze verwonderlyk schoone Inrigting in den klaarsten dag stellen. - Vooraf moet ik melden, dat de Persoonen van beiderlei Sexe, die de Pryzen van Verdiensten behaald hebben, eenigen tyd vóór de Feestviering benoemd zyn, door eene Vergadering van deeze Dorpelingen, die dusdanig eenen Prys alreede behaald hebben. Om de Pryzen van Vlytbetoon treedt men dien eigen dag, en ter zelfde plaatze waar ze uitgedeeld worden, in het strydperk. De Voormiddag is bestemd voor de Pryzen van Verdiensten; de Middag tot een Dorp-maaltyd; de Naamiddag om de Pryzen van Vlytbetoon te behaalen; de Voorävond tot de uitdeeling dier Pryzen; en het volgende van den Avond ter algemeene Feestviering.

De Dorpelingen, die den Prys van Verdiensten in vroegere jaaren behaald hadden, volgden den Rector der Pa-

[p. 163]

rochie na de Kerk door den tuin; de overigen vervoegden zich derwaards langs den gemeenen weg; en de zodanigen, die reeds Pryzen van Vlytbetoon streeken, droegen dezelve. Deeze bestaan in eenig weezenlyk stuk Kleeding, 't welk in de gedaante iets byzonders heeft, of met eene kleinigheid is opgecierd, dan genoeg om de onderscheiding in 't oog te doen vallen.

De Familie van harcourt nam plaats in het Gestoelte; de Morgendienst werd verrigt, door het zingen van gepaste Psalmen, en het voorleezen van Schriftuurplaatzen voor deeze gelegenheid uitgekozen. Op den Dienst volgde eene Redenvoering van den Kansel; ten slot van welke de Persoonen, gekoozen om dit Jaar Pryzen te ontvangen, en die onderscheiden voor aller oog in 't midden van de Kerk zaten, een voor een, by naame, opgenoemd werden, met byzondere vermelding van de Verdienstlyke Bedryven en dat Deugdzaam Gedrag, waarom zy verkooren waren tot het ontvangen der tegenwoordige onderscheiding.

Ten einde van de Godsdienstoefening tradt Lord harcourt uit het Gestoelte, en boodt de gewoone Pryzen voor de Mannen aan den Leeraar aan, die dezelve aan de wagtende Behaalders overreikte. De Prys bestaat in een Hoed, van een anderen Hoed niet onderscheiden dan alleen in de Gesp, die den band vastmaakt, waarop de Naam gesneeden is van den Persoon, wien dezelve is toegeschikt, met het jaartal, en de woorden: Prys van Verdiensten.

De Pryzen voor de Vrouwen werden door Mevrouw harcourt op dezelfde wyze overgereikt, en bestaan in Hoeden van Stroo, vercierd met een roodscharlaken daar toe vervaardigd Lint. De Naamen van de gelukkige, en dus onderscheide, Dorpelingen werden toen in de Kerk opgehangen, met het Jaartal, onder de Naamen der zodanigen, die, in vroegere Jaaren, dezelfde Eere verdiend hadden.

De drie Groepen van staatlyke Olmboomen, die in het Park tegen over het Huis staan, schynen daar geplaatst om in dit Feest dienst te doen. Onder de schaduw van de middelste Groep werd het Middagmaal aan twee onderscheidene tafels opgedischt. Aan de eerste tafel zaten allen, die ten eenigen tyde Pryzen van Verdiensten behaald hadden; de tweede was aangerigt voor de Dingers na de Pryzen van Vlytbetoon; beide de tafels waren

[p. 164]

zeer ruim, en naar den stand der Gasten, voorzien: de gelukkige Gasten naderden ter tafel in optocht, voorgegaan door eenige Dorps-Muzykanten, om deel te neemen aan het voor hun opgedischt Onthaal, - By voegelyke tusschenpoozen, dronk men de Gezondheden van den Lord, van zyne Egtgenoote en van den Rector, die voor deeze wenschen met wederkeerige Gezondheden bedankten. Alle de Huisbedienden des Graaven pasten met onvermoeiden yver de Dorpsgasten op; en, om niet gestoord te worden in de bezigheden van het Feest, nam de Familie van den Lord een koud middagmaal. - Dit is het niet al. Deeze goede Dorpelingen scheenen niet alleen gelukkig, maar ook wel in hun schik, en eer vervrolykt dan gedwongen door de tegenwoordigheid der edele Persoonen, aan welken zy het geluk deezes Dags te danken hadden.

Vroeg in den Naamiddag vergaderden allen, die na den Prys van Naarstigheid zouden dingen, onder de Boomen van het uitgebreide bosch aan de slinker zyde van het Huis. Zy zyn verdeeld in twee Classen van Vrouwen, de eene boven de zestien, de andere onder de zestien, jaaren. De Spinsters stonden geschikt in een halven cirkel, de oudste Classe aan de rechter-, de jongste aan de slinkerhand. Hierop hoorden wy het gonzen der Spinnewielen; veertig waren aan den gang, en wy zagen de verschillende gelaatstrekken der mededingsters: een tooneel, 't geen, afgescheiden van allen denkbeeld van zedelyken invloed, een schoon voorbeeld opleverde van schilderagtige werkzaamheid. - Naa een zekeren tyd spinnens werd 'er een teken gegeeven, waarop alle de Wielen stil stonden, en elk zyn draad afsneed. - Mevrouw harcourt zelve verzamelde de spinzels, en hegtte den geschreeven Naam van elk der Mededingsters, zorgvuldig verzegeld, aan elks Gespin. Die van de oudere Classe werden toen op een tafel gespreid, en een Weefbaas besliste welk het beste werk was. Mevrouw harcourt, die bleef voorzitten, ontvouwde den naam daar aan vastgemaakt, waarop de Overwinnares geroepen werd, en de keus kreeg van de gereed gemaakte Pryzen; een roodscharlaken Lint werd teffens gehegt aan een zeer zigtbaar gedeelte haarer Kleeding. Deeze plegtigheid gaat haaren gang tot dat de Pryzen alle besteed zyn; doch zonder het aanhegten van het Lint, 't welk eene uitsluitende onderscheiding is van de eerste. - De bedreevenheid en

[p. 165]

vordering der tweede Classe onderging het zelfde onderzoek, en ontving dergelyke Belooningen. Verre het grootste gedeelte der geenen die na Pryzen gedongen hadden verkreegen ze naar gelange van de verdiensten des gemaakten Werks: en de weinigen, wier poogingen met zulk een gelukkigen uitslag niet bekroond waren, liet men gaan met een aanmoedigend woord, op eene heusche en bevallige wyze.

De Groep van Olmboomen aan de rechter zyde van het Huis heeft een ruimer en geregelder plein dan de twee andere, en was, te deezer gelegenheid, gemaakt tot een Danszaal, die een fraai voorkomen hadt. Eene verplaatsbaare Colonnade, van bouwkunstige evenredigheid, met gepaste cieraaden, omsloot eene ruimte van negentig voeten lang, en vyf-en-veertig voeten breed. Dezelve was ruim genoeg tot het bedoelde oogmerk; terwyl tusschengevoegde Colonnades geschikt waren om de toekykers te ontvangen, die van de omliggende Dorpen kwamen om deeze plegtigheid en vermaaken by te woonen. In het midden, aan de rechter zyde, was een Dorisch Pavillioen, eenige treden opgaande, ter ontvanginge van des Lords Familie, vercierd met toepasselyke tekenen, en behangen met kunstbloemen. - Aan den overkant van het plein was een Alcove, waar de Pryzen in eene bevallige schikking hingen, en waar uit de uitdeeling geschiedde. Dit werd vervolgens een Orchest voor de Muzykanten. Aan het oppereinde der Zaale nam de Bouwkunde een verheevener vertoon aan. Twee Porticos met voetstukken vertoonden zich zamen verbonden door tusschengestelde Colommen; Porceleine potten met bloemen stonden tusschen beiden; aan elk voetstuk was een doorschynend zinnebeeldig Schilderstuk, verbeeldende eene Nunehamsche Hut. Het een leverde eene bekoorlyke afbeelding op van vlyt en overvloed; het ander een leelyk vertoon van ledigheid en gebrek: boven het laatste hing een bos netelen, en boven het eerste een krans van veelerlei bloemen. De grond was de vloer der Zaale, en de uitgebreide Olmboomtakken maakten het dak uit. Het geheel kunstig gevaarte was verlicht met lampen, in al de fraaiheid eener Illuminatie.

Toen het eenigzins in den avond gevorderd was, tradt Mevrouw harcourt ter Danszaale in, voorgegaan door de Muzyk, en gevolgd door een sleep haarer Dorpelingen; en ging, naa het Plein omgeloopen te hebben, in de

[p. 166]

Alcove, waar haare hand de Pryzen uitdeelde; 't geen op de bevalligste wyze volvoerd werd.

Wanneer deeze plegtige overgave verrigt was, namen de Muzykanten plaats, en 'er verliep weinig tyds of de Dans begon: waarby alle Persoonen, die een eenigzins voegelyk voorkomen hadden, zonder onderscheid, werden toegelaaten. Dit Slottooneel van het Feest hadt al het lustig voorkomen van uitgeleezen vermaak.

Het is ons ten deele gevallen, veele schitterende Plegtigheden te zien; maar wy zagen nooit een dag als deeze: en kunnen wy ons niet te binnen brengen, immer zo veel Feestgeluk aanschouwd te hebben, 't welk zo veel goeds beloofde. Van de edele Bewoonders van Nuneham Huis, tot den minsten Bedienden in 't zelve, waren zy allen yverig en zorgvuldig om te letten op de onschuldige vermaaken en de pryslyke oogmerken van dit Feest. Het Nunehamsche Spinfeest is bestemd tot eene School van Deugd en Vlyt, en geenzins om vertoon van eenigen trots te maaken. De Gasten, om het te zien uitgenoodigd, waren zeer weinigen. Onder deezen bevondt zich de Bisschop van durham; en wy kunnen ons niet wederhouden van aan te merken, dat het meer bevalligheids kreeg door zyne houding, dat het aangemoedigd werd door zyne woorden, en vereerd door zyne tegenwoordigheid.

Wy moeten, egter, niet vergeeten eene zeer gewigtige omstandigheid op te tekenen betrekkelyk tot de Dorpsorde van Verdiensten; te weeten, dat, behalven het openlyk ten toon hangen van de Naamen der daar in opgenomenen in de Kerk, de Letter M, met een Star daar aan vast, zeer groot boven de deuren dier geordende Dorpelingen praalt. - Met een inwendig genoegen mogen wy vermelden, dat zeer weinige Huizen in het Dorp zonder één deezer Eerezinnebeelden zyn: veele hebben 'er meer dan één; enkele weezen uit, dat drie der Bewoonderen den Prys van Verdiensten behaald hadden, waar drie zulke Aanduidingen zich aan 't oog der Voorbygangeren vertoonden.

Ik vernam desgelyks, dat, indien een der Bewoonderen, door een volgend wangedrag, dit verworven Character van Verdiensten verbeurt, en dus den agtbaaren rang dien hy onder zyne Mededorpelingen heeft, diens Naam in de Kerk niet alleen weggenomen, maar ook de M van zyn Deur uitgewischt wordt. - Dit met schande overdekkend gevolg van een zedeloos of oneerlyk Gedrag

[p. 167]

werd in de Leerreden van den Predikstoel wel sterk aangedrongen door den Rector, die, door zyne herderlyke zorge, toegenegene oplettenheid, en uitmuntend voorbeeld, zo veel heeft toegebragt tot de voorbeeldlyke Deugd zyner Parochiaanen.

Zeer strekt het met dit alles tot eere van deeze Inrigting, dat, tot nog, geen één enkel voorbeeld dier oneere heeft plaats gegreepen. En dit is 't niet alles. De roem van dus in het Dorp Nuncham onderscheiden te worden, spreidt den invloed en de heilzaame gevolgen buiten de Dorpsgrenzen uit: verscheide Inboorelingen van Nuneham, die zich opgewekt vonden om hunne zaaken voort te zetten in omliggende deelen des Landschaps, hebben de gelukkige ondervinding, dat het Character, 't geen zy verwierven door den Eereprys van Verdiensten te Nuneham behaald te hebben, hun onmiddelyk ter beste aanpryzing diende op de plaats waar zy zich nedergezet hadden.