Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

De uitneemende waardy van de gezondheid en het verstand.

Als men het wel berekent, dan is er, in deze beneden gewesten, geen geluk te genieten dat boven het bezitten van zyne Gezondheid, en zyn redelyk Verstand, te schatten is. Geene andere aardsche gelukzaligheid overtreft dit genot. - Bezit vry een overvloed van schatten: - laten uwe geldhoopen tot zulk eene verbazende hoogte opgestapeld zyn, dat ze uwe verbeelding te boven gaan; maar bezit die schatten in een kwynend leven: - mist gy de Gezondheid, gy mist ook dra al het genot uwer schatten; gy walgt 'er van, en 't eenigste, dat gy 'er van hebt, is gemak, en eenige ruimere verkwikking; - dan deze zyn 't misschien, die uwe kwyning doen duuren, en de herstelling van uwen welstand verhinderen. - En wat zyn voorts aan een anderen kant de schatten in de handen van eenen dwaas; in de magt van zulken, die 'er geen gebruik van weten te maken, die ze niet weten te beheeren. Een dwaas blyst met alle zyne schatten een dwaas; een mensch die even gelukkig is wanneer hy niets bezitte, als wen hy de grootste schatten der Wereld deelagtig zy. - Zyt in Eer, Aanzien en Waardigheid, gesteld; munt uit boven uwen Evenmensch in grootheid op deze Wereld; laat uwe magt zich uitstrekken over verscheiden Landen; dat veele Volken naar de stem uwer bevelen luisteren; - ja zidderen, wanneer uwe bevelen uitgaan; - derf slegts de Gezondheid; en wat zeggen die hooge Waardigheden? - Hoe hooger gy verheven zyt, hoe wyder uw gezag zich uitstrekke, des te lastiger word u dit alles, by het missen uwer Gezondheid. - Dan een verheven dwaas .... laat ik van dezen geene teekening maken; want men vind geen onnutter en walgelyker schepzel, dan een dwaas die in hoogheid verheven is. - Hebt gy in de Wereld Vrienden, - opregte Vrienden, in eene kwynende gezondheid verkwikt de hulp en onderstand van Vrienden zeker ongemeen veel - doch, met dit alles, hoe veel verliest dit geluk op de Wereld van zyne waarde, als men dien grooten, dien onwaardeerbaren, schat, de

[p. 124]

Gezondheid, moet derven! - En wat den dwaas betreft, voor hem is de vriendschap een niets beduidend ding, hy is niet vatbaar voor zulk een edel geluk. - Hoe veel zoude ik hier nog kunnen toevoegen, daar de gevallen duizend en duizend zyn, welke, buiten Gezondheid en Verstand, geene waarde altoos hebben. - Maar is dit waarheid, zyn ze zulke uitstekende voorregten, dat, zonder dezelve, alles op deze Wereld ons tegenstaat? - welk eene verpligting ligt 'er dan niet op ieder onzer, om het eerste wel te bewaren, en van het laatste geen kwaad gebruik te maken. - En hoe oplet tend behoort derhalven elk een, die deze byzondere zegeningen des Hemels geniet, en deze groote voorregten wil bewaren, alle zorgvuldigheid voor derzelver behoud aan te wenden, en alles te vermyden, wat hem dezelve kan doen verliezen? - Door de onmatigheid nu verliest men zyne Gezondheid. - Hy, die in de dartele en de verleidende wellusten der Wereld veel deel neemt, verliest weldra dien onwaardeerbaren schat, de Gezondheid. - De wulpsche vermaken der Wereld ondermynen toch de vaste steunpilaren onzer Gezondheid. - Weelde en ongebondenheid duuren zeer kort, terwyl jammer, pyn, smart, en een aanhoudend kwynend leven, derzelver plaats vervangen. - Nauwlyks zyn de schuimende wynkelken geleegd, of een kelk van jammeren word 'er ingeschonken; welken men tot den bodem leegen moet, hoe smartelyk ook de teugen vallen mogen. Onze Gastmalen zyn dikwyls nog niet geëindigd, of men voelt het vergif reeds de ingewanden doorknagen, 't welk de overdaad heeft doen inzwelgen. - De ongebonden Weelde, de dartele Wellustigheden worden vervangen door pynen en smarten. - Het gevolg van overdaad is een leven vol jammeren, of eene verhaaste dood; en welk een register van betreurenswaardige slagtoffers van Weelde en Wellust zou ik hier nevens kunnen voegen! - Het Verstand word beneveld; de Mensch, aan de overdaad overgegeven, raakt ook het regt gebruik kwyt van dat edel geschenk. - Hoe vele wellustige dwazen, menschen die hun edel geslagt onteeren, en veel erger, dan het redeloos Vee al wat redelyk is vergeten! Laat ons dan vlieden voor de verleidende aanlokzelen van weelde en ongebondenheid. - Dat wy, in alle onze bedryven, in alle onze handelingen, het bovenal daar op toeleggen, om die twee voortreffelyke geschenken, die ons het hoogste toppunt van gelukzaligheid, in deze beneden gewesten, alleen kunnen doen genieten, onze Gezondheid en ons Verstand, zo veel in ons vermogen is, te bewaren, en van geen van beiden immer eenig misbruik maken.

C. v.d. G.