Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

Iets, over het leezen.

- - Is het leezen, volgens de schoone taal van den Wyssten aller Koningen, Vermoeijinge des Vleeschs? het heeft, egter, zyne aangenaamheden, voordeelen, en overgroote nuttigheid.

Met aandoeninge beschouwe ik u, ongelukkige Kinderen, die in uwe jonge jaaren verstooken zyt gebleeven van het onderwys in deeze zoo nuttige vereischten van 's menschen leeven. Dan, dank zy den eersten stichter dier Schoolen, waarin de jeugd, in deeze zoo overschoone Konst, kan onderwezen worden; plaatsen, waar het tedere hart bekwaam gemaakt wordt, om in der tyd tot nut van 't Algemeen te strekken, om anderen en zich zelven gelukkig te maaken, en dus nuttige leden der Menschelyke Maatschappy te worden. En is het eene onwederspreeklyke Waarheid, dat het aandachtig leezen van nuttige wel uitgewerkte Geschriften ons waarlyk wys kunnen maaken in duizende byzonderheden; hoe is het dan mooglyk, dat 'er stervelingen kunnen gevonden worden, die in het geheel geene leeslust, hoe genaamd, bezitten! want hoe veelen worden 'er gevonden, die in hunnen gantschen leeftyd niets van aanbelang verrichten, enkel eeten, drinken, nu en dan de Nieuwspapieren doorloopen, om dat dit eene daaglyksche gewoonte geworden is, - klaagen over de langheid van den tyd - zich zelven tot een last zyn, en, als de aangenaame morgenzon verschynt, weder naar haaren ondergang verlangen. - Koomt hier, gy niets beduidende Wezens, onderzoekt de schriften; besteed uwen korten tyd, die gy hier op deeze aarde te leeven hebt, nuttig. ô! Welk een voorraad, welk een schat, van heerlyke Werken, door verstandige vernuften voortgebragt,

[p. 72]

zyn 'er te vinden, die u uwe ledige uuren zullen doen slyten; maar neen, gy beuzelt veel liever met de uwen over niets beduidende onderwerpen, gispt de charakters en gedraagingen van uwen naasten, en zoo leeft men voort, zonder nuttig te zyn voor anderen, of zich zelven, daar het leezen van een welgeschreven Boek zoo aangenaam en voortreflyk is. Treed slegts met my in het braave Huishoudelyk Gezin, daar ziet gy den voorbeeldelyken Huisvader, by zyne braave Wederhelft, en lieve Telgen, gezeten, en, heeft hy zyn kroost eenige uuren vergund, om zich in allerleye geoorlofde onschuldige spelen te vermaaken, ja zelf met hun, in hunne kinderlyke vermaaken, gedeeld; thans slyt hy de overige uuren, om voor hun iets nuttigs te leezen: met welk eene aandagt luistert het gezin, als reeds gewoon zynde aan deeze loflyke verrigtingen des Vaders, daar zy zelf verlangen naar het tydstip, om hunne nieuwsgierigheid voldaan te zien, naardien het vaderlyke hart hun altoos de schoonheid der Deugd, en de afschuwlykheid der Ondeugd, door het voorleezen van Voorbeelden, naar hunne vatbaarheid geschikt, tragt af te maalen, - zoo vormt hy zyne Kinderen tot nuttige leden, - zoo leert hy hen al leezende de schoonheid en voortreflykheid van alle die verpligtingen, die wy aan God, onzen naasten, en ons zelven, verschuldigd zyn: vermydende voor hun zorgvuldig alle die Geschriften die de Zeden bederven, en hun verkeerde en verwarde begrippen zouden kunnen doen verkrygen, - zoo doende, vormt gy uw Kroost, ô Vaders! tot waardige leden der samenleeving: - zoo doet gy hun, als 't ware, eene geneigdheid verkrygen, om hunne leeslust te voldoen.

Klaagt dan, ô Menschen! nimmer over de langheid van den tyd; maar besteed denzelven heilzaam, en tot uw meeste voordeel, tot het verkrygen van allerleye nuttige Weetenschappen.

Het is de Weetenschap, waar door gy uzelven op aarde verheft.

Het is de Weetenschap, die ook bevorderlyk is tot het doelwit van ons bestaan, als het middel ons door God geschonken, om ons eens gelukkig te maaken.

Hoe groot en heerlyk is het een Mensch te zyn; maar nog grooter, om, door het onderzoeken, het oogmerk van zyne bestemming vol eerbied naar te gaan.

Leest de Werken van hun, die het Heelal beschou-

[p. 73]

wen, en ziet, hoe de Schepper der Natuur u, in elk gewrogt, wil leeren het doel van uwe aanwezendheid.

Leest de geschriften dier Mannen, die u den Hemel en zyne Hemelsche lichaamen vertoonen. Ziet, hoe Zon, Maan en Starren, die ons lichten, streelen, koesteren, beurtlings ons ten dienste staan; hoe de schorre donders klateren, de bliksems schitteren, en ons Gods magt en grootheid toonen.

Leest en onderzoekt waar toe God u geschapen heeft, en heerlyker gemaakt boven andere Wezens; waarom Hy u begaafd heeft met denkingskragt, oordeel, wil, en wys beleid, en gy zult zien, hoe gy, het pronkstuk van Gods Vingeren, geschapen zyt naar zynen beelde, en looft dien goeden Vader voor uw lot.

Eindelyk - leest het nimmer faalbaar Woord van God, dan zult gy met vreugde ontdekken, wat uwe pligt van u eischt, en poogt daar naar te leeven - dan zult gy waare genoegens smaaken - dan zult gy gelukkig leeven - dan zal uw sterven geen sterven zyn, maar een overgang naar uwen God. Ja, dus te leezen, en daar naar te werken, zal wezendlyk bevorderen het juiste doel van ons Bestaan.

V ..