Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

Aanmerkingen der Commissie, tot dat einde aangesteld, over het voorbereiden der noodige Wetten om de Constitutie in werking te brengen. Benevens eene Verklaaring der wezendlyke Grondbeginselen van de Maatschappyelyke orde, en van de Republiek. Zeer dienstig tot Voorlichting voor het Volk van Nederland, in het maaken zyner Wetten, tot het invoeren van eene Nieuwe Republiekeinsche Constitutie. Uit het Fransch vertaald. Te Amsterdam, by M. de Bruyn, 1795. In gr. 8vo. 55 bl.

Het eerste gedeelte van deezen Tytel was ons duister; eenigzins werd die duisterheid opgeklaard door eene andere leezing van denzelven, aan het hoofd van het Werkje zelve geplaatst; aldaar leezen wy: Aanmerkingen der Commissie, daar toe aangesteld, om de wyze van de bewerktuigende Wetten der Constitutie, en de middelen om ze gedeeltelyk, en opvolgelyk, in werking te brengen, voor te draagen - iets helderder dan de Tytel zelve; doch niet vry van duisterheid. Deeze blyft door de geheele Vertaaling van dit Stukje heerschen, misschien om dat men alles heeft willen vertaalen.

Behalven die duisterheid, uit de Vertaaling oorspronglyk, veronderstellen deeze Aanmerkingen eene kundigheid van de Fransche Constitutie steeds leevendig voor 's Leezers geest. Hierom wil de Vertaaler, te recht, in eene aanwyzing aan 't slot der Voorrede, dat men 't zelve

[p. 475]

vergelyke met de Fransche Constitutie, van welke wy eene Nederduitsche Vertaaling hebben. Van eenig nut, willen wy bekennen, kunnen deeze Aanmerkingen weezen om de Bataafsche Burgers voor te lichten in het regelen hunner gedagten, zo ten aanziene van het formeeren en ontwerpen, als van het daadlyk invoeren, eener nieuwe en waarlyk Republikeinsche Constitutie: van eenig nut schryven wy; doch de zeer veele nuttigheid, waarvan de Voorredenschryver deezer Vertaalinge spreekt, kunnen wy niet zien, juist om die zelfde reden, welke hy optelt, en meer andere, welke daar nevens zouden kunnen gevoegd worden.

Eene meerdere klaarheid heeft, en meer op zichzelven staat, het tweede Stukje in dit Boekdeeltje voorhanden: De Verklaaring der weezenlyke Grondbeginzelen van de Maatschappyelyke Orde en van de Republiek, door merlin van douai; waar van wy ook elders eene Vertaaling in een onzer Nieuwspapieren aantroffen. Veel schoons, veel toepasselyks, veel naavolgenswaardigs, is 'er in dit Stukje: omtrent 't welk de Nationaale Byeenkomst bevolen heeft, dat het op elken Tienden Dag (Decade) in de Schoolen der Kinderen, als mede in alle de wettige Vergaderingen, zal geleezen worden; en in alle plaatzen der Zittingen van het Wetgeevend Lichaam, van de Bestieringen der Vierschaaren, en der wettige Vergaderingen, aangeplakt blyven. - Ook beval de Nationaale Byeenkomst, dat deeze Verklaaring zou gedrukt, terstond aangeplakt en verzonden worden aan de Bestuuringen der Departementen en der Landstreeken, aan de Stedelyke Regeeringen, aan de Wyken van Parys, aan de Legers te Lande, aan de Schepen, om plegtig geleezen, bekend gemaakt en afgekondigd, te worden.

Dit kleine Stukje verdient ook hier te lande alle bekendheid; en houden wy 't zelve voor het weezenlykste van dit Boeksken. Wy neemen niets uit een reeds zo bekend Stukje over, dan ééne Aanmerking, welke nooit te veel kan herinnerd worden. ‘Zy, die de luiheid of de wanorde begunstigen, door aan menschen zonder waare behoefte en zonder zeden onderstand te doen geeven; door de onnutte bedieningen te vermenigvuldigen, of onbekwaame menschen daar in te plaatzen; door den arbeid niet aan te moedigen, met voordeelige tractementen toe te wyzen aan ledige of niet bezige posten; zullen gehouden worden voor ver-

[p. 476]

kwisters der openbaare gelden, en verantwoordelyk voor hunne valsche besteeding.’ - Dit is de éénige plaats waar de Nederduitsche Vertaaler zich in eene Aanmerking uitlaat, welke wy gereedlyk onderschryven. Dit Grondbeginzel, zegt hy, is van de alleruiterste noodzaaklykheid, en moet by het vormen onzer Republiekeinsche Regeering vooral in 't oog gehouden worden; dewyl het verwaarloozen daarvan een van de grootste misbruiken, en de onverantwoordelykste Verkwistingen, by het voorgaande Bestuur van ons Land, veroorzaakt heeft.