Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

De Bybel, door beknopte Uitbreidingen, en ophelderende Aenmerkingen, verklaerd; door J. van Nuys Klinkenberg, A.L.M. Theol. & Phil. Doctor, Hoogleeraer in de H. Godgeleerdheid en Kerkelyke Geschiedenis, aen het Illustre Athenoeum, en Predikant in de Gemeente te Amsterdam; mitsgaders Lid van het Zeeuwsch Genootschap der Weetenschappen, te Vlissingen. Zes-en-twintigste Deel. Te Amsterdam, by J. Allart, 1794. Met Privilegie van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van Holland en Westfriesland. CLXX en 441 bl. in gr. 8vo.

Dit Boekdeel bevat eene Uitbreiding van, en Aanmerkingen op, de zeven eerste Hoofddeelen der Openbaaringe van joannes, en eene Inleiding tot het gantsche Boek. In deze Inleiding handelt de Schryver over het opschrivt van het Boek - over deszelfs Schryver, echtheid, en Goddelyk gezag - over den tyd wanneer de Openbaering geschreven is - over derzelver uitgaeven - over de nuttigheid van dit Boek - over den styl en de tael van hetzelve - over de verschillende uitleggingen, die daer van gegeven zyn - over de verdeeling van hetzelve, en de ontleeding van het eerste gedeelte - en eindelyk over de uitlegkundige Schrivten in onze tael, die men 'er by kan raedpleegen.

Omtrent alle deze byzonderheden omhelst de Schryver het meest algemeen aangenomen gevoelen, en poogt hetzelve uitvoerig te staaven. Alleen omtrent de uitlegging van het Boek verschilt hy van zyne Voorgangers, en betreedt zyn eigen weg, echter al twyffelende,

[p. 456]

en met eene bescheidene onderwerping van zyne meeningen aan het beter oordeel van anderen.

Hy bestrydt, naamelyk, niet alleen het gevoelen van grotius, ligtfoot, hammond, en anderen, die deze geheimzinnige Voorzeggingen, immers meerendeels, te huis brengen op de Verwoesting van Jerusalem door de Romeinen; maar ook dat van coccejus, vitringa, en een aantal hunner Navolgeren, die alles volgens de zoogenaamde zeven Perioden verklaaren, en in de Openbaaring de geheele Kerkelyke Geschiedenis, vooral die der Westersche Kerk, in eene Prophetische gedaante voorgedraagen, meenen te vinden. Hy is van oordeel, dat de vervulling dezer Voorspellingen te vinden zy in de geduchte oordeelen, welke de verhoogde Middelaar, over de vyanden der Christenen, heeft uitgeoefend, en nog verder zal uitoefenen; en dat 'er van de lotgevallen der Christen Kerk niet rechtstreeks gesproken worde, maar alleen in zo verre, als zy met de straffen der vyanden in verband staan, en daar op betrekking hebben. Hy verklaart dus de geheimzinnige vertooningen, welke joannes, by het openen der zes eerste Zegelen, gezien heeft, van de oordeelen, over de vyanden van christus Koningryk, tot den tyd van constantyn den Grooten; terwyl de zeven Bazuinen, volgens hem, den inhoud van het zevende of laatste deel des verzegelden boeks uitmaaken.

Wy vermeeten ons niet, de gegrondheid of ongegrondheid dezer onderstelling, of van de daar op gebouwde verklaaringen van byzondere plaatzen, te toetzen. De bedoeling van de zoogenaamde Openbaaring blyft voor ons raadzelachtig, en wy zien geene mogelykheid om door den donkeren nevel, welke dezelve bedekt, heenen te dringen. En even dit, wy moeten dit vrymoedig bekennen, wekt by ons geen gunstig vooroordeel voor het Godlyk aezag van dit Boek. Onze Schryver zegt op bl. CXXXIX: ‘Zelvs behoort men de Goddelyke Wysheid daer in te eerbiedigen, dat 'er, in de Heilige Schrivten, byzonder in de Openbaering, veele dingen gevonden worden, welke zwaer zyn om te verstaen, zo dat zy den kundigsten Uitlegger niet alleen stof tot een moeilyk onderzoek geeven, maer hem zelvs verleegen maeken, zonder te weeten, wat hy zal kiesen en vaststellen. Immers was alles zo duidelyk, dat elk eene byzonderheid terstond, by de

[p. 457]

eerste leesing, konde begreepen worden, zou het onderzoek der Schrivten den verstandigen zeer spoedig verveelen.’ Wy kunnen niet nalaaten te verklaaren, dat wy deze redeneering zeer scheef en ongegrond vinden. Geen verstandige, maar wel een waanwys geleerde, of halfgeleerde, zal zich verveelen by de lezing van een eenvouwig en algemeen-verstaanbaar Geschrift, wanneer hetzelve algemeen-nuttige waarheden behelst; te minder, wanneer die waarheden van zulk een oneindig belang voor iederen mensch zyn, als alles, wat eene Goddelyke Openbaaring bevat, dient te weezen. En het is niet te onderstellen, dat de Goddelyke Wysheid, in het geven haarer Openbaaringen, zich meer zou geschikt hebben naar de waanwyze praalzucht van hun, voor welken het geheimzinnigst daarom het behaaglykst is, om dat zy daar door gelegenheid meenen te hebben, om zich door wonder-doorzichtige gissingen den roem van een diep vernuft te verwerven, dan naar de behoeften van den eenvouwigen waarheids-vorscher, die, met een hart dat naar de kennis van den weg des waaren geluks dorst, vol verrukking en gretigheid ieder Boek aangrypt, waar in hem Godlyk onderwys beloofd wordt. Of moeten niet alle Schriften, van welken men met grond zal kunnen onderstellen dat zy door God zyn ingegeven, voor alle menschen zonder onderscheid, voor den eenvouwigsten zo wel als voor den geleerdsten, verstaanbaar wezen, indien zy, overeenkomstig derzelver oogmerk, waarlyk dienen zullen tot leering, waarschuwing, vermaaning, en vertroosting van allen?