Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1795

Leerrede over den overgang van de Overheersching tot de Vryheid, in Nederland, uitgesproken in de Kristelyke Gemeente van Leyden, den 25 January 1795, het eerste Jaar der Nederlandsche Vryheid, naar aanleiding van Paulus 2den Brief aan die van Korinthen, het 5de Hoofdstuk, het laatste gedeelte van het 17de Vers. Het oude is voorbygegaan: ziet, het is al nieuw geworden. Te Leyden, by D. du Mortier en Zoon, 1795. In gr. 8vo. 32 bl.

Hoewel wy, voor ons zelven, den steller deezer fraaie Leerrede by gissing meenen te kennen, durven wy, egter, des niets met zekerheid bepaalen. Hy zy wie hy zy, een Man van oordeel en goed verstand, een getrouw liefhebber van zyn Vaderland, heeft hier de pen gevoerd.

[p. 367]

Naar aanleiding der Textwoorden, ontvouwt hy het verkeerde, wederregtelyke en landverdervende, 't welk, vóór de jongste Revolutie, in ons Staatsbestuur hadt plaats gehad. Daar tegen loopt hy, in den geest van opgetogene bespiegelinge, vooruit in die betere dagen, welke, zints de verlossing des deerlyk geschokten en wreed getrapten Vaderlands, over deszelfs bewooners zullen aanbreken. ‘Niet meer (schryft de Redenaar, onder andere) zullen braafheid, verdiensten, deugd, in het duister blyven, in vergetelheid begraven worden, of by het verheffen van haare stemmen den kerker of de ballingschap te duchten hebben. Niet meer zal de onwaardige, de domme booswigt, zo ydel van verstand als onrein van hart, de losbandige deugdniet, de verwyfde wellusteling, de vergulde dwaas zich in het bewind dringen, om dat misschien zyne voorouders, waar van hem naauwlyks de naam geheugt, verdienstelyke lieden geweest zyn; of het blind geluk hem, zonder eenige verdiensten, met schatten overhoopt heeft; of om dat hy gewetenloos genoeg geweest is, om, ter bereiking zyner Staatzuchtige bedoelingen, den mantel van een Godsdienstig genootschap om te hangen; of omdat hy zyne waarde als mensch heeft kunnen vergeten en in het stof kruipen, om op die hoogte verheven te worden, van waar hy op zyne beurt onkreukbaare trouw en braafheid op den nek kan trappen. Neen; zy zullen niet meer zich vet mesten met de vruchten van den vlyt der naarstigen, in het zweet des aanschyns gewonnen, en eene grootsche vertooning maaken met het heilig eigendom van weduwen en wezen: zy zyn veroordeeld tot die duisternis, die verachting, die vergeting, welke zy alleen verdienen. Verdiensten van het hart en van den geest zullen voortaan de plaatzen vervullen, die zy ontruimd hebben. Zy zullen opgespoord en gezocht worden, ofschoon zy, afkeerig van zich optedringen, zich in de schaduw van nederigheid en bescheidenheid verschuilen. Zonder onderscheiding van geboorte, rang, bezittingen of godsdienstige gevoelens, zullen niet meer de voorspraken van dwingelanden, maar alleen zuivere Vaderlandsliefde, onkreukbaare eerlykheid en de vereischte bekwaamheid en talenten, de eenige aanbevelingen zyn tot die posten van eere of voordeel, waar op zy billyke aanspraak kunnen maaken. En of dit nog geen

[p. 368]

prikkel genoeg ware, zullen zy hunne aanmoediging, hunne belooning vinden in de goedkeuring en toejuiching van den onzydigsten regter, het algemeen gevoelen.’

De moeite des overschryvens van deeze proeve oordeelden wy verschuldigd te zyn aan de waarde deezer Kerkrede, welker geheele leezing niemand zich zal beklaagen.