Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

[p. 450]

J.P. Frank, M.D. Geheimraad en Lyfärts des Bisschops van Spiers, Hoogl. in de Geneeskunde te Pavia, enz. enz. Geneeskundige Staatsregeling, of Verhandeling van die Middelen, welke, tot aanwas der Bevolking, en bevordering der algemeene Gezondheid, by ons en andere Volken, zyn in het werk gesteld, of nog aangewend zouden kunnen worden. Naar den derden Druk, uit het Hoogduitsch vertaald, en met Aanmerkingen vermeerderd, door H.A. Bake, M.D. IVde Deels 2de Stuk. Te Leyden by de Erven F. de Does, 1794. In gr. 8vo. 312 bl.

De waarde van dit voortreflyk en in zyn soort eenig Werk is onzen Leezeren, uit de beöordeeling der voorgaande stukken, reeds meer dan eens gebleken. Het Deel, welk wy thans voor ons hebben, is ook wederom zo belangryk in onderwerpen en uitmuntend in beärbeiding, dat wy geen reden vinden, om van onze voorheen gegeven aanpryzing het minst af te trekken. Ook hierin ontmoet men die zelfde uitgebreide kennis van zo veele misbruiken en vooroordeelen, als 'er by oude en laatere Volken plaats gehad, en den lichaamlyken welstand, met het daaruit voortspruitend geluk der Burgeren, op onderscheidene wyzen belemmerd hebben; benevens eene juiste opgave dier middelen, waardoor de meeste Wetgevers en Volksbestuurders in geregelde Maatschappyen getracht hebben, dezelve of voor te komen, of uit den weg te ruimen. Het onvoldoende en gebrekkige, zo in de keus als aanwending dier middelen, en de nog overige veelvuldige feilen van 't geneeskundig Staatsbestuur, waaromtrent de zorg eener burgerlievende Regeering behoorde werkzaam te zyn, worden ook door den Hoogl. zeer naauwkeurig en oordeelkundig aangewezen, terwyl hy te gelyk verscheidene zeer gepaste maatregelen voorslaat, welke tot den grondslag eener zo gewenschte verbetering zouden kunnen verstrekken.

De Onderwerpen, welke in dit stuk, onder den Titel van de moedwillige verstooringen der openbaare veiligheid in het algemeen, voorkomen, zyn de volgende: 1ste Hoofdd. van de Vergiftiging; het 2de, van de Ongelukken door Vegeteryen, Moorden, Tweegevegten, Zelfmoord en diergelyke ontstaan; het derde, van de Nadeelen door het voor-

[p. 451]

oordeel wegens Tovery, Duivelskonstenary en Geneezing door Wonderwerken ontstaan; het 4de, van de mishandeling van stervende menschen; het 5de, van het gevaar om leevend begraven te worden, en van de al te lang uitgestelde begravenis.

Wy hoopen, dat de Hoogl., die een geruimen tyd dit Werk heeft afgebroken, eens wederom dezen nuttigen taak vervolgen, en geheel ten einde moge brengen; te meer, daar de fraaije Vertaaling en gepaste Aanmerkingen van den Heer bake het belang dezer Staatsregeling voor den Nederlander niet weinig hebben doen toeneemen.