Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1794

[p. 250]

Nagelaatene Leerredenen van H.D. Pörtner, in leven Leeraar der Hervormde Gemeente te Frankfort aan den Main; uit het Hoogduitsch vertaald. Voorzien met eene Voorreden, van S.J. van de Wynpersse, Meester in de Vrye Kunsten, Doctor in de Wysbegeerte, Bedienaar des Godlyken Woords te Amsterdam, en Lid van het Provinciaal Genootschap van Konsten en Weetenschappen, te Utrecht. Tweede Stuk. Te Amsterdam, by Wessingh en van der Hey, 1793. In gr. 8vo. 260 bladz.

Van soortgelyke bedoeling, en in den zelfden smaak uitgevoerd, zyn de hier voorgedraagene Leerredenen, als die des eersten Stuks, elders door ons aangekondigd. De onderwerpen zyn belangryk; de wyze van voordragt is geleidelyk, en het oogmerk allezins lofwaardig: verlichting des verstands, verbetering van het hart, en ernstige aandrang op gemoedelyke Godzaligheid. - Zes Leerredenen bevat dit Stuk; de Opschriften daar van zyn de volgende: ‘Over het waardig gebruik der Voorregten, welke de Christenen in de dagen des Nieuwen Testaments genieten. - Over het regt gebruik van de Onzekerheid onzes levens en onzer lotgevallen. - De treurige Gevolgen eener slechte Opvoeding. - Aankondiging der heerlyke en genadige Verschyning van Christus op aarde. - Over de beste gemoedsgesleldheid, om verzoekingen tot zonde gelukkig te wederstaan. - Gods genadige verschooningen als eene kragtige opwekking ter bekeeringe beschouwd.’ De laatste Leerrede wierd op den Bededag te Frankfort, in den Jaare 1760, uitgesproken.

Naar gewoonte zullen wy 't een en ander ter proeve mededeelen. In de Tweede Leerrede aangetoond hebbende, uit hoofde der onzekerheid van het toekoomende, het overgroot gewigt, om de tydlyke, en vooral de geestlyke, aangelegenheden naar den eisch te verzorgen, gaat de Heer pörtner aldus voort: ‘Maar hoe is hier het gedrag der menschen gesteld? - Tot deze gewigtige en onontbeerlyke bezigheden hebben zy nog altoos tyds genoeg. Schoon zy de noodzaaklykheid daarvan erkennen, zo denken zy toch niet verder, dan om dezelve van den éénen dag tot den anderen te verschuiven, en op eenen volgenden tyd te hoopen, waarïn zy daar wel

[p. 251]

eens nader aan denken zullen. Hoewel een felix voor zyne zonden, en derzelver onafscheidelyke gevolgen, schrikt, zo wil hy toch niet alles ter zaake doen, om zich van de eene te ontlasten, en de andere te ontwyken. Hy zoekt uitstel. Hy verlangt, dat de Leeraar der geregtigheid op eenen gelegener tyd wederkome. Hy wendt allerleie, veelmaalen verdichte, bezigheden voor, die hem thands niet toelieten, met de benoodigde aandagt van zynen geest, aan eene zo gewigtige zaak te denken. - In de jeugd rekent de mensch op eenen ryper' ouderdom, dewyl deze hem bekwaamer dunkt, om zich tot God te bekeeren, zich met den Godsdienst op te houden, en voor de eeuwigheid te zorgen. Zo laat hy de lente zynes levens verby gaan, en hoopt op deszelfs onzekeren zomer. Verschynt dezelve, dan begint het uitstel op nieuw. Dan omringen hem zo veele andere bezigheden en zorgen, waarmede hy zich meent te verontschuldigen, dat hy de uitnodigingen des Euangeliums nog geen gehoor geeven kan. Wanneer ik eens oud worde, denkt hy, dan zal 'er nog tyds genoeg zyn, om my tot de eeuwigheid voor te bereiden, dan zal ik beter daartoe rust en ledigen tyd hebben. Of hy hoopt wel op een hemzelve onbekend tydftip, op eene krankheid, op een doodbedde, om dan het groote werk der bekeeringe en der verzoeninge met God by de hand te neemen. Dus laat hy 'er zich nooit regt aan gelegen zyn, om eene zaak tot stand te brengen, van welke evenwel eene geheele eeuwigheid afhangt. Hy vertraagt dezelve van den eenen tyd tot den anderen, en rekent altoos op het toekomende. Hy beroemt zich alzo over den dag van morgen, en ziet den toekomenden tyd voor zeker aan, en als zodanig, dat hy daarïn alles nog wel zal kunnen doen, dat hy echter heden behoorde te doen.

Onderwyl verloopt de eene tyd na den anderen, en het groote werk, waaröp toch alles aankomt, blyft ongedaan. - Eindelyk valt de laatste uurslag. De Engel verschynt, die by hem, die leeft van eeuwigheid tot eeuwigheid, zweert, dat 'er na dezen tyd geen tyd meer zyn zal. - Hoe treurig zullen dan niet de gevolgen van zulk een uitstel, van zulk eene vertraaging, wezen? - Welk een angst, welk eene

[p. 252]

verschrikking, zal den uitsteller niet overvallen, wanneer hy de eeuwigheid intreedt.’

Uit de Leerrede, handelende over de bekende ontmoeting van jozef met potifar's huisvrouwe, en voordraagende de beste gemoedsgesteldheid om de Verzoekingen te wederstaan, zullen wy slegts het volgende aanhaalen, terwyl wy de leezing der geheele Leerrede ernstig aanpryzen: ‘Men verkrygt in de jonge jaaren alleen duistere begrippen van God en zyne Eigenschappen, en van andere waarheden van den Godsdienst, zonder overtuiging en zonder gevoel, weshalve men daarvan ook geene byzondere werkingen verwachten kan; of, wanneer, ja, by eenigen een beter grond gelegd wordt, en door de kennis der waarheden eenige goede indrukken veroirzaakt worden, zo wordt dit toch alles ras weder door dwaasheden en ydelheden, waarin men smaak krygt, en door de vrye en dartele levenswys, waarin men een welgevallen vindt, verstikt, en in zyne kragt verhinderd. - De ondervinding leert, dat ieder indruk, welke onze ziel gevoelt, ras weder verdwynt, wanneer zy niet bywylen vernieuwd, en dikwyls door herhaalde voorstellingen levendig en werkzaam gehouden, wordt. Het is dus ook niet genoeg, dat men God heeft leeren kennen, dat men eenige begrippen van de waarheden van den Godsdienst verkreegen heeft, en dat het hart goede gevoelens gewaar wordt; maar 'er moet ook vlyt aangewend worden, om dit alles te bewaaren, en tot eene meerdere levendigheid en kragt te brengen. Men moet het denken aan God en zyne Eigenschappen dikwyl (vernieuwen; men moet zich dikwyls tot de pligten jegens hem opwekken; men moet zich derzelver gewigt dikwyls levendig voor den geest brengen, en men moet 'er zich aan gewennen, om derzelver vervulling als zyne gewigtigste bezigheid, en als onvermydlyk noodig tot waare gelukzaligheid, te beschouwen.’