Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

[p. 497]

Mengelwerk, tot fraaye letteren, konsten en weetenschappen, betrekkelyk.

De nacht.

De Godheid roept, door haar gedugte magt,
De Duisternis, en 't word op aarde Nacht.

Laus Deo, Salus Populo.

De Dag is ten einde, - de Avond komt, 't gewoel begeeft de straaten, - de Zon is met alle haare heerlykheid genaderd, tot aan het Westen: Jehova roept de Duisternis, en het wordt op aarde nacht. Nu treedt de schamele daglooner zyne wooning in, om te rusten van zynen arbeid, zyne Ega ontvangt hem met blydschap, en zyn Kroost dartelt om hem heenen: welk eene wyze schikking van den onderhouder der Natuur, daar hy den Dag schikte om te arbeiden, bestemde hy den Nacht, opdat onze vermoeide lighaamen zouden rusten. - Is nu de Dag schoon, die ons, door het licht der Zonne, alle de uitsteekende byzonderheden van het Heeläl doet aanschouwen! de Nacht is niet minder voortreflyk. Hoe bevogtigt des Nachts de dauw het Aardryk; dat des daags, door de hitte der Zon, als verdroogd scheen. - Hoe heerlyk - hoe Majestueus, is de beschouwing der Maan en Sterren, die God bereid heeft: welk een aantal Hemelsche lighaamen! en hoe verlustigt zich de beschouwer van Gods groote Werken, in alle die Hemelsche Wonderen. Hoe besteedt dus de Sterrekundige den Nacht nutig, en tot voordeel; daar, helaas! andere Schepselen denzelven zoo jammerlyk misbruiken. - Hoe komen nu de baldaadige - de, in Weelde, als verdronken Schepselen, ten tooneele. Zy wandelen in de duisternis, haaten het licht, om dat hunne werken boos zyn: de dronkenschap, de toomlooze loshandigheid, speelt in den duisteren Nacht baaren rol: Ziel en lighaam wordt bedorven: daar eene naasleep van onheilen alle die ontugtigheden ten gevolge hebben. - Welke verkeerdheden, voor

[p. 498]

verstandige Wezens! hoe vergeeten zy de heerlyke einden van den Nacht.

Dan, - genoeg hier van. Nuttiger zullen de volgende beschouwingen zyn.

Is de Nacht geschikt, om te rusten, opdat wy, door den Slaap, met nieuwe kragten zouden doordrongen worden; dien balzemenden Slaap, die - zoo lang wy denzelven, behoorlyk, en overeenkomstig met het oogmerk onzes wyzen Scheppers, gebruiken, eene weldaad, voor ons is; schoon hy, even als de heilzaamste Artseny, door het misbruik, in doodlyk gift verandert, - dat wy dan den Nacht gebruiken, tot dat heerlyke einde, waartoe dezelve door den wyzen Schepper geschikt is; en niet misbruiken, door te veel, of te weinig, slaapen.

Een onmaatig genooten Slaap is voor onzen geest, zoo wel als voor deszelfs wooning, het lighaam, hoogst gevaarlyk, - gelyk de maatige Slaap voedsel en versterking voor het lighaam is. De onmaatig genooten Slaap verzwakt de zenuwen; eene, daardoor veroorzaakte, al te sterke, uitwaasseming berooft het lighaam van de beste sappen; eene traagheid en slapheid verspreidt zich over alle onze leden; en - daar Ziel en lighaam zoo naauw aan elkanderen verbonden zyn, zoo lydt, by een onmaatigen Slaap, dit ons edelst deel niet minder; lusteloosheid en mismoedigheid benevelen langzaamerhand onzen Geest, - verhinderen deszelfs werkzaamheid, en maaken ons eindelyk voor de bezigheden, gelyk ook voor de pligten des gezelligen levens, geheel onvatbaar. - De verbeeldingskragt en het geheugen verdwynen; - de bron van denken en overweegen verdroogt, en - de hooggeadelde Mensch daalt, tot den laagsten rang der Schepselen, neder.

Maar niet minder treurig zyn de gevolgen van den verwaarloosden, of al te korten, Slaap. - En ook tot dit gebrek vervallen veelen. Door eenen, anders, roemwaardigen yver, voor de Weetenschappen aangevuurd, onttrekken zommigen, om hunnen geest, door naarstig onderhoud, voedsel te verschaffen, hun lighaam de nodige rust, verdryven, door opwakkerende dranken, den Slaap, en laaten zich, door den valschen waan, misleiden, van zich by Dag deeze schade te zullen vergoeden. Dan - beide, van den Nacht den Dag, en van den Dag den Nacht maaken, is schadelyk, en strydt met het oogmerk

[p. 499]

en einde, waartoe de Slaap geschikt is. De duisternis en stilte des Nachts nodigen ons ter sluimeringe, gelyk het licht en gewoel des Dags ons daaruit opwekken.

Wenscht gy dan vrolyk en gelukkig te leeven, gebruikt den Nacht, tot dat einde, waartoe hy verordend is: vlied alle misbruik van den heilzaamen Slaap: dank, zoo dikwerf gy u in deszelfs armen nedervlydt, den liefderyken Schenker deezer weldaad; en - doordrongen van de gedagten, dat de Morgenstond dikwerf eenen ryken zegen met zich voert, moet ook - alle onmaatig genooten Slaap u, als der menschheid ontëerend, toeschynen.

Dan, - de Nacht, waarin ons vermoeide lighaam naar rust zoekt, moet ons telkens aan het tydstip doen denken, waarin wy eens in het graf zullen rusten. Geen middel, om den Mensch immer waakzaam te houden, en te doen zorgen dat hy nooit van de regte baan afwyke, is heilzaamer, dan het denken, aan Dood en Eeuwigheid. - Ieder, ten einde hellende Dag, zegge ons, dat ook dra de avond onzes levens zal naderen; - dat het Bed, waarop wy ons ter ruste nederliggen, ligtlyk ons Krank- en Stersbed kan worden. - Zoo min wy derhalven den Slaap behoeven te vreezen, schoon hy ons de bewustheid van ons zelven ontneeme, zoo min moet ons de Dood verschriklyk zyn; en zelfs dit nog veel minder: want of wy van den Slaap, in wiens armen wy ons des Nachts nederliggen, weder ontwaaken zullen, is geheel onzeker; maar dat, - wanneer het lighaam in de sluimering des doods wegzinkt, de geest dan, ter onsterfelykheid, ontwaakt - is ontwyselbaar.

Beveelen wy ons dan, by elken naderenden Nacht, aan onzen algemeenen Vader, loovende hem tevens, met vrolyke dankbaare harten, voor alles, wat hy ons den verloopenen Dag, wederom, ter onderhoudinge en verkwikkinge onzes levens, heeft geschonken; zoo beantwoorden wy hierin ook - aan het groote oogmerk onzer bestemming: zoo zullen wy eens onze sterslyke lighaamen onsterslyk zien worden, aan de andere zyde van het graf: waar geen Nacht, kommer, of moeite zyn zal; en God alle traanen van onze oogen zal afwisschen.

Laaten dan deeze beschouwingen van den Nacht u waarlyk heilzaam zyn: dat zy u, heden, en dikwerf in het toekomstige, de gedachte aan uwe sterflykheid, en aan uwe onsterflykheid, herïnneren! - En gy, - Vader van ons Wezen, in wiens hand alle onze dagen zyn, -

[p. 500]

die ook weet, hoe kort, of hoe lang, derzelver schakel voor ieder onzer zal weezen, geeft ons, by het einde van ieder voorbygegaanen, en - voor Eeuwig onherroepelyken, Dag, een dankbaar harte, dat gy ons, noch, in deeze Sterflykheid bewaard hebt; opdat wy ons voor de Onsterflykheid zouden voorbereiden; schenk ons daartoe, door uwe goedheid, elken Nacht eenen maatigen Slaap, die ons versterken, en verkwikken kan. - Geef, dat niet eenmaal de laatste sluimering ons ontydig verrasse! - Daartoe helpe ons uwe Vaderlyke goedheid!

Het zy zoo.

V...