Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

[p. 175]

Zedelyke bedenkingen.

De Voorzigtigheid is nut tot alle dingen; ze word daarom de moeder van de Wysheid genoemd, en niet te onregt, om dat de Wysheid uit haar geboren word. Nimmer zal een Mensch wys handelen, ten zy zyne daden geregeld zyn naar de regelen der Voorzigtigheid; hare vermaningen en raadgevingen zyn altoos heilzaam, en dezelve te veronagtzamen, is de uiterste, de uitzinnigste, dwaasheid. - Toen Jezus Jongeren, uit eenen onbezonnen yver, vuur van den Hemel wilden afbidden, om de onherbergzame Samaritanen te verslinden, die den Heiland weigerden in te nemen of te herbergen, om dat zyn aangezigte was als een reizende naar leruzalem; wierden zy over hunnen onbezonnen drift, door den zagtmoedigen Meester, met ernst bestraft. Het was, ‘gy weet niet door hoedanig eenen Geest gy gedreven word; want de Zone des Menschen is niet gekomen, om der Menschen Ziele te bederven, maar te behouden.’ Met welk eene Voorzigtigheid behandelde Jezus dit onvriendelyk bedryf der onherbergzame, en verkeerd handelende, Samaritanen, die, uit een ouden wrok tegen de Joden van Jeruzalem, aan Jezus den intrek in hunne Stad ontzeiden. - Hy begeerde niet, dat 'er het minste voedzel aan dien ingewortelden haat gegeven wierd; en trachtte zyne Jongeren te doen begrypen, dat de weerwraak het middel niet is, om de gemoederen der Menschen te winnen. Is 'er iets waarachtig, het is het zeggen van onzen gezegenden Zaligmaker: ‘Zo wie tegen ons niet is, die is voor ons.’ - Indien dit altoos in agt genomen wierd, hoe veel haat, hoe veel wrevel, zou 'er niet uit der Menschen Hart geroeid worden; daar nu vele terstond dezulken voor Vyanden, en als van eene kwade gezindheid omtrend hun, houden, die zich niet opentlyk in alles met hun verënigen. - Laat ons zo verkeerd niet handelen, maar met Liefde en Zagtmoedigheid onzen Evenmensch zoeken te winnen; denkende altoos, ‘die niet tegen ons zyn, dat die waarlyk voor ons zyn’

Het mangelt dikwyls aan de goedheid os deugdelykheid eener zaak niet, dat ze kwalyk uitvalle; alle goede zaken gelukken op ver na niet; dikwils heeft regt het tegendeel plaats; een kwade zaak gelukt, en men wordt in eene goede zaak ten eenemale te leur gesteld. Vanwaar zulk eene verkeerdheid in de Wereld? - Deze vraag kan met eene zoortgelyke beantwoord worden, en hiermede zou ik volstaan kunnen: - namentlyk: Vanwaar komt het, dat men de Deugd zo vaak ziet onderdrukt worden, en dat de ondeugd zich vestigt op de puinhoopen eener verdrukte Deugd! - Dan dit zou weinig afdoen. Wy zien het dagelyks gebeuren; men beklaagt zich, en mist inmiddels de ware vergelding. - Ik zou nogthans de eerste vraag, ver-

[p. 176]

beeld ik my, voldoender kunnen beantwoorden, en genoeg natuurlyke reden kunnen geven, waar het by toekomt, dat veelal goede zaken zo weinig gelukken. - Wanneer men oplettend agt geeft op de handelwys der meeste Menschen, dan zal men de oorzaak daarvan niet ver behoeven te zoeken: maar de schuld by hen vinden: Zy zyn het zelve die volstrekt te wege brengen, dat vele zaken onmogelyk goed kunnen uitvallen. - Velen, ja de meesten, mogen bezield zyn met de beste inzigten, zy zyn nogthans vol driften, en vergunnen zich den tyd niet, dat de zaak hare behoorlyke rypheid kryge. - Anderen in tegendeel zyn al te traag en te slaphartig, om de ware belangens eener zaak te behartigen en voort te zetten - hier van daan dat zo vele goede zaken kwalyk worden aangelegd, en wegens eenen kwaden aanleg onmogelyk gelukken kunnen. Dit is het natuurlyk gevolg, wanneer men te driftig werkt, of te vroegtydig eene zaak wil uitvoeren; men legt ze dan verkeerd aan, en op deze wyze worden duizend schone oogmerken te leur gesteld. - Zo ook, als men wegens traagheid, slaphartigheid of uit vrees, de aangeboden gelegenheden laat voorbygaan; dan moeten de beste zaken, de heilzaamste oogmerken, in eeuwigheid wel mislukken. - Hoe vele en welke voortreffelyke zaken heb ik niet zien bederven, welke schone voornemens niet zien verydelen, louter door eenen onverantwoordelyken aanleg. - Hier van zou ik in staat zyn een gantsch register op te tellen. - Dan een yder ga zyn eigen, en het gedrag van zynen evenmensch, nauwkeurig na; - ik houde my verzekerd, hy zal ras deze waarheid door eene menigte voorbeelden bevestigd vinden.

Wat baat het, wat voordeel zal het aanbrengen, dat iemand een uitmuntend man zy, dat hy in grootheid uitblinke boven zyne natuurgenoten, dat hy aanzien en gezag hebbe; wat helpt het iemand, dat hy een geleerd, een welsprekend rededenaar, een bekwaam Wysgeer, een welgeoefend Letterkundige, een diepdenkend, een welbedreven, Theologant zy, indien hy, met alle die schone bekwaamheden, met alle die uitmuntende begaafdheden, met alle die fraye tytels, nogthans een bedorven hart bezit, een hart, overgegeven aan de driften, ten prooy gegeven aan bedorven neigingen? - Zo de uitgangen van zyn hart ondeugend zyn, en zyn gemoed ledig is van gevoelens van eer, is dat alles van geene wezenlyke waarde voor zodanig een mensch. - Dat men derhalven boven alle dingen zyn pligt leere; dat men zyne verkeerde neigingen bestryde, en leere over zich zelven bestier te voeren. - Het vermaak, aan pligt, aan beginzels van deugd, aan zuivere gemoedsneigingen, verknogt, is het grootste vermaak, dat men genieten kan; terwyl wroeging aan misdryven onafscheidbaar verbonden is.