Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

[p. 589]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Het tweede en derde Boek van Moses, [gemeenlyk] Exodus en Leviticus. Naar 't Hebreeuwsch. Met korte Aanmerkingen. Door Y. van Hamelsveld.Te Amsterdam by M. de Bruyn, 1791. In gr. octavo.

Gaf de eerste proeve, en de vertolking van het Boek Genesis, een gunstig denkbeeld van den ondernomen arbeid des geleerden Vertalers, de afgiste der twee volgende Boeken, Exodus en Leviticus, zal dit zekerlyk niet weinig versterken; daer de manier van uitvoering, gelyk aen 't voorgemelde, op nieuw toont, hoe nuttig dezelve zy, ten rechten verstande der Bybelbladen. De Heer van Hamelsveld slaegt toch gemeenlyk gelukkig, in zyne oordeelkundige keuze van den middelweg, dien hy zich voorgesteld heeft, om, naemlyk, in zyne overzetting gebruik te maken van het Westersch taeleigen, zonder echter het Hebreeuwsch uit het oog te verliezen; waer door het oorspronglyke in zyne kracht bewaerd en te gelyk opgehelderd wordt voor den Nederduitschen Lezer; dien hy tevens, door gepaste invullingen in den Tekst, en aen 't slot bygevoegde korte aenmerkingen, verder behulpzaem is. Een en ander voorbeeld kan dit ten overvloede getuigen, als men die stalen vergelykt met onze gebruiklyke overzetting; welke, hoe voortreflyk ze ook anders genoemd moge worden, hier en daer moeilyker te verstaen valt, of meerder opheldering behoeft, om dat ze te veel van 't Hebreeuwsche Nederduitsch heeft.

Exod. II:25 lezen wy Godt sagh de kinderen Israëls aen, Godt kende [haer.] - Duidelyker heeft van Hamelsveld, met invulling: God zag de Israëliten [met ontferming] aan; God nam kennis [van hunnen nood.]

Exod. XVII: 16 heeft onze gewoone overzetting, dat Moses, een Altaer gebouwd hebbende, welks naem hy noemde, de heere is myn banier, zeide, Dewyle de hant op den throon des heeren is, soo sal de oorloge des heeren tegen Amalek zijn van geslachte tot geslachte. Wel zo krachtig, en meer na ons taeleigen, meld ons deze latere ver-

[p. 590]

tolking, dat Moses een Altaer stichtte, welken hy noemde jehova myn baniere, zeggende: Om dat dit de eerste gewelddadige onderneming is tegen den throon van het Opperwezen, zal jehova, van eeuw tot eeuw, tegen de Amalekiten kryg voeren. - ‘Deeze is,’ (zegt hy in zyne korte Aanmerkingen,) ‘dunkt mij, eene eenvouwige en natuurlijke vertaaling van dit anders zoo moeilijk vers, daar de Uitleggers zeer mede verlegen geweest zijn.’

Exod. XXV:29 luid de last, wegens den toestel op de tafel der toonbrooden, aldus: Ghij sult ook maken hare schotelen ende hare roockschalen, ende hare plateelen, ende hare kroesen, (met dewelcke sij bedeckt sal worden) van louteren goude sult ghyse maken. Maer van Hamelsveld heeft. Nog zult gij voor deze tafel schotels maaken, en koppen, en schaalen en kannen, om wijn uit te schenken, dit alles moet gij van fijn goud maaken. - ‘Wonderbaarlijk (zegt hy) is dit vers mishandeld in de overzettingen. - In het Paleis van Israëls Koning was, als 't ware, eene geduurig weltoegeruste tafel, met zijn toebehooren van schotels, koppen, schaalen, kannen, brood en wijn.’

Weinig moeite zou het zyn, dit getal van voorbeelden te vermeerderen, en 'er ook dergelyken uit de vertaling van 't Boek Leviticus by te voegen, dan wy oordeelen de bygebragten genoeg voor ons bedoelde; en zullen liever, om de eenzelvigheid te vermyden, den Lezer, uit des Autheurs korte Aanmerkingen over Leviticus mededeelen, het geen hy ons beknoptlyk, wegens de hoofdsoorten der Offeranden voordraegt, dat in 't nagaen dier Offerwetten van dienst kan zyn.

‘De Offeranden worden hier, (dus luiden zyne Aanmerkingen,) aan de Israeliten niet voorgeschreven als iet nieuws. Van de oudste tijden der wereld bewees het menschdom, door onderscheiden soorten van Offeranden, zijnen eerdienst aan de Godheid. Adams Zoons, kain en abel, ja adam zelf, gelijk waarschijnlijk is, offerden reeds. Maar de Wetgever schrijft alleen de bijzondere wijze van offeren voor, naar welke hij wilde, dat de Israëliten, bij dit voornaam gedeelte van hunnen Kerkplegtigen Godsdienst, zich gediagen zouden.

De Offeranden der Hebreën werden, of uit het Dieren- of uit het Plantenryk genomen, en waren dus bloedige of onbloedige. - De eersten waren in zekeren zin allen brandofferen, of slachtofferen, om dat de Offerdieren bij dezelven geslacht, en of geheel, of ten minsten voor

[p. 591]

een gedeelte, verbrand werden. Echter werden in eenen bepaalden zin die offers brandoffers genoemd, wanneer het Offerdier, nadat het in zijne stukken verdeeld was, geheel op den Altaar verbrand wordt, om de Godheid te bevredigen en te verzoenen. Van het zond- en schuldoffer kwam slechts een gedeelte op den Altaar, terwijl het overige, of aan den Priester kwam, of buiten het Leger verbrand werdt. - Men weet niet zeker, waarin het onderscheid tusschen deeze laatsten bestaan hebbe. Misschien hadden de eersten, de zondoffers, plaats, wanneer eene bijzondere zonde van bedrijf, en de laatsten, of schuldoffers, wanneer eene zonde van nalaatigheid bedreven was. - Eindelijk hadt men dank- of vreugdeofferen, en van dezen drie soorten, lof-gelofte en vrijwillige offers. Van deezen kwamen alleen de vertstukken op den Altaar, een klein bepaald gedeelte kwam aan den Priester, terwijl het overige tot een Offermaaltijd voor den Offeraar met zijne gasten diende. - De onbloedige Offeranden, uit het Plantenrijk genomen, waren spijs- en drankoffers. De eersten bestonden uit moel, brood, koeken, aanen, geroost koren, gelijk de drankoffers uit wijn.’