Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

Proeve van een Ontwerp van algemeene en byzondere Wetten voor de Maatschappy van Verdiensten, binnen Amsterdam opgerigt, onder de Zinspreuk: Felix Meritis. Te Amsterdam by H. Gartman, 1791. In gr. 8vo., 71 bladz.’

Wat den onbekenden Schryver, (die verklaart geen Lid der Maatschappye Felix Meritis te zyn,) bewoogen hebbe, om deeze Proeve van Wetten, door de Drukpers, algemeen te maaken, is moeilyk te gissen. Wel is waar, in het korte Voorbericht zien wy: dat die Maatschappy zelve eene Commissie van zommige Leden benoemd heeft, om de voorhanden zynde Wetten op nieuw te overzien; de onnodige af te schaffen; de gebrekkige te verbeteren, en, over het geheel zodanige nieuwe aan dezelve toe te voegen, als de tegenwoordige omstandigheden der Maatschappy zouden vereischen; ten einde een geheel nieuw, en algemeen, Wetboek voor dezelve te ontwerpen, en haare Leden voor te draagen. Zelfs, dat de Leden dezer Commissie zich met allen yver van deezen moeilyken taak gekweeten, en een Plan van Wetten in gereedheid gebragt hebben, het welk thands ter overweeging aan de gezamenlyke Leden der Maatschappy is medegedeeld Doch de Schryver deezer Proeve gelooft, dat gemelde Plan al te omslagtig en uitgebreid schynt te zyn, om met een algemeen genoegen, door alle de Leden der Maatschappy, aangenomen te konnen worden. Zeggende verders, dat men de zo noodzaakelyke eenvoudigheid, welke den grondslag van het bestuur van alle saamgestelde Genootschappen, in de eerste plaats, moet uitmaaken, by het vervaardigen deezer Wetten, al te zeer uit het oog verlooren heeft

Dit schynt derhalven de gelegenheid te zyn, welke de Schryver heeft waargenomen, om een geheel nieuw Ontwerp van Wetten, voor deeze Maatschappy, te vervaardigen; het welk (naar zyn inzien) even zo eenvoudig in deszelfs grondbeginsels, als duidelyk in deszelfs gansche Zamenstel, is; en het welk hy, uit dien hoofde, hoopt, eenige overweeging by de tegenwoordige Bestuurers en Leden deezer Maatschappy te zullen verdienen. Be-

[p. 582]

roepende zich, ten dien einde, op zyn yverige zucht voor den bloei en welvaart der Maatschappye, Felix Meritis.

Wy zullen al het gestelde eens aanneemen. Wy zullen eens gelooven (want zeker weeten wy het niet, dat het Plan van Wetten, door de Gecommitteerden der Maatschappy vervaardigd, niet enkel te omslagtig en te uitgebreid schynt te zyn, maar wezenlyk zo is. Ja, wy willen ons eens verzekerd houden, dat 'er verscheiden goede zaaken, een veel geregelder schikking, en eene meerdere beknoptheid, in de Proeve van Wetten, door den Schryver ontworpen, doorstraalt; is het dan nog wel zyne zaak geweest, om die voor 't Algemeen te laaten drukken? - Ontwerpen van Wetten kunnen, over 't geheel, weinig belang baaren, by Leezers die 'er niet in betrokken kunnen worden; en nog minder Proeve van Wetten voor eene Maatschappy, die men niet weet of ze dezelve immer zal omhelzen; die zelfs Ontwerpen, door haare Gecommitteerden vervaardigd, aan haare Leden heeft voorgesteld: en die natuurlykerwyze, in die Gecommitteerden, eenige vooringenomenheid en yver zal aantreffen, tegen alles wat buiten hen, ten deezen opzichte, in 't licht wordt gebragt. Zo deeze Proeve eenig nut zoude doen, zou zy derhalven, alleen in Manuscript, aan de Maatschappye Felix Meritis hebben moeten gezonden worden: deeze alleen kon 'er een nuttig gebruik van maaken; en dan daarna zou eerst in aanmerking kunnen komen, of men het Algemeen deelgenoot van de vastgestelde Wetten dier Maatschappy zoude maaken.

Wy twyfelen intusschen niet, of de Gecommitteerden dier Maatschappy, tot het nazien der Wetten, zullen dezelve leezen, en, zo het niet reeds te laat is, nog onpartydig overweegen. Te meer, daar het ons, uit verscheidene trekken in deeze Proeve, toeschynt, dat de Schryver, schoon geen Lid der Maatschappy zynde, van derzelver inrichting, algemeene en byzondere schikkingen, enz. zoo veel weet, dat hy daarin veele Leden der Maatschappy zelve, denkelyk, zal overtreffen.