Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

[p. 560]

Heelkundige Mengelschriften, uitgegeeven door J.L. Schmucker.Uit het Hoogduitsch vertaald door Johannes Daams,Heelmeester te Haarlem, IIIde Deel, No. 3. (Waarmede dit Werk besloten is.) Te Haarlem by Plaat en Loosjes, in gr. octavo, 116 bladz.

Dit Stukje bevat een aantal van negentien byzondere Waarneemingen, die meerendeels voor den Heel- en zommige ook voor den Genees- en Ontleedkundigen van gewigt zyn. Om onze Leezers een staaltje daar van op te leveren, verkiezen wy de 23ste Waarneeming, (van dit Deel) en dat wel om die redenen, om dat men in engborstigheid, van welken aart die ook schyne te zyn, zeer zelden bedagt is, om de oorzaak daarvan aan een ongemak van het Hart zelve toe te schryven, daar men, indien zulks altyd verrigt wierd, by de Ontleeding der aan die ziekte gestorvene lyders, ongetwyfeld menigwerf, soortgelyke oorzaaken, als men in het volgende getal ontdekt heeft, vinden zoude; alhoewel ik hierby teffens gaarne toestemme, dat, schoon zodanig eene oorzaak ons al bekend ware, men echter daar tegen geene voldoende Geneesmiddelen zoude kunnen aanwenden; maar dit voordeel zoude 'er evenwel nochthans zeker uit volgen, dat men de lyders dan ook niet, door menigvuldige resolventia en expectorantia aan hun toe te dienen, het weinig overgeblevene levensvermogen nog zoude verminderen, en het leven zelve daardoor niet alleen lastiger maaken, en verkorten; maar dat men zich alsdan met eene zagte pallierende, en met den waaren aart van de ongesteldheid meer overeenstemmende, Geneeswyze zoude te vreden stellen. Zie hier de Waarneeming van den Heer Feldhahn.

‘Een Koninglyk Pruissische geheime Finantie-Raad, die een lyvig en sterk man was, had reeds, sedert veele jaaren, by de minste lighaamelyke beweegingen, de toevallen van eene engborstigheid, en van eenen korten adem gehad. Dog daar hy voor het overige, onder zyne veele vermoeijenissen en reizen, eenen goeden eetlust behield, en zig gezond en wel bevond, wierden de gemelde ongemakken niet veel geacht, en doorgaans maar aan eene sterke en vette lighaamsgestalte toegeschreeven.

Dog sedert een half jaar voor zynen dood, die op den 22 May 1780 volgde, wierd het ademhaalen geduurig moeilyker, waarby nog kwam, dat de Maag en het Darmkanaal door winden opgespannen waren, waar door de

[p. 561]

Borst nog meer vernaauwd wierd, waar door hy dan met een volle borst, tot stikkens toe, hygende, de hevigste benaauwdheid uitstond, tot dat deeze door daar tegen gebruikte middelen weder verminderde, en eenige verligting verschaften, dog die van korten duur was.

Onder deezen, zo zeer bedenkelyken, toestand, kwam nog, van tyd tot tyd, eene waterachtige zwelling van beide de beenen, die meer en meer toenam, en zich tot aan den onderbuik uitstrekte, en niet anders dan eene aanstaande waterzugt deeden vreezen.

De Geneesheeren, die daar by ter hulpe geroepen waren, waren ook allen in dit denkbeeld, doch zy konden met geene zekerheid bepaalen, of de waare zitplaats van het gebrek, in eene verharding der longen, of in den onderbuik, in de lever, of in eenig ander bedorven ingewand te zoeken ware, gelyk ook niet, of zich water in de borst, of in den onderbuik, zou verzamelen, van welk alles geen zeker en overtuigend teken tegenwoordig was.

Ofschoon nu deeze onzekerheid geen aanmerkelyk onderscheid in de geneeswyze konde maaken, waar toe de beste middelen, die men in deeze soort van ziekte gebruikt, waren uitgekozen; waren hier nogthaus alle proeven te vergeesch, en het treurige einde van den Lyder heeft een zeldzaam voorval vertoont, dat memand ligt zou vermoed hebben, en geene konst veranderen noch helpen kon, en waarvan, zelfs ten aanzien van den polsslag, geen zeker teken tegenwoordig was. Daar de Hr. Geh. Raad, by het dagelyks toeneemen en verergeren der ziekte, alle hoop tot zyne geneezing opgaf, en zyn emde naderde, verlangde hy, reeds lang voor zyn dood, en nog in den laatsten nagt van zyn leven, dat ik hem na zyn afsterven zou openen, en de gesteldheid van zyne borst onderzoeken, met dit menschhevend byvoegzel, dat in dergelyke gevallen, als de waare oorzaak ontdekt wierd, anderen misschien daardoor geholpen konden worden.

Ik voldeed te gereeder aan deezen zynen laatsten wil: naardien ik in zo veele Borstziekten en Waterzugtigen, als my in myne Practyk waren voorgekomen, geene zo buitengewoone benaauwdheden en verstikkende beklemmingen had waargenomen, en ik daar van de waare oorzaak hoopte te ontdekken.

By het openen van den buik, vond ik in deszelfs holligheid niet het geringste wateragtig vogt, de lever en

[p. 562]

de overige ingewanden waren in eenen goeden staat, alleen was de mild bedorven, en als 't ware geheel opgepropt met een klomp gestold bloed, en zo zagt, dat men haar met de vingers kon aan stukken wryven. Aan de overige Deelen, waren alle de Bloedvaten, tot aan hunne kleinste uiteinden, insgelyks sterk met bloed opgevuld. Dog, by het openen der borst, en het opligten van het borstbeen, verwonderde ik my terstond, over eenen grooten, dikken, zwaaren klomp vet, die de verdubbeling van het middenschot, Mediastinum, opvulde, en zich byna over het hartezakje uitstrekte.

Deeze tegennatuurlyke last van vet had de borst zeer moeten vernaauwen, het hart moeijelyk vallen, den omloop van het bloed door de longen en de vrye ademhaaling hinderlyk zyn.

Doch toen ik het Hartezakje opende, was ik nog meer verwonderd, daar ik het zelve geheel met bloed vond opgevuld. Het Hart zelfs was, geheel en al, met een sponsagtig smoutig vet, dik bedekt, en zag 'er uit als eenen grooten vetklomp. By een naauwkeuriger onderzoek vond ik, dat het zelve aan de punt van deszelfs rechter holligheid van het hart gescheurd was, en dat het bloed zich, door deeze opening, in het hartezakje had uitgestort, en van de groote smart en benaauwdheid, ten laatsten, een zagt einde gemaakt had.

Het Hart zelfs was zeer uitgerekt, slap, dun, voornaamlyk aan de punt, daar het vet geplaatst was, en zo vergaan en zagt, dat ik het met myne vingers als eene pap kon wryven. Ik vond de beide holligheden van het hart geheel ledig, en zonder eenige polypeuse aangroeijingen.

De Longen waren zeer gezond, zonder de minste verhardingen, en insgelyks vol bloed; in de holligheid van de borst vond men, zo min als in den buik, het geringste spoor niet van wateragtig vogt, doch wel eenig bloedig vogt, dat door de longen was doorgezweet. Hier by is nog aantemerken, dat de Overledene, het jaar voor zyn afsterven, dikwils met groote bloedzweeren gekweld is geweest, en dat zelfs, geduurende de geheele ziekte, zich over het geheele lighaam eene menigte van breede, roode en vlakke vlekken vertoond hebben, die men voor eenen brandigen uitslag kon aanzien, en die, gelyk in andere deelen, en voornaamlyk in de mild, een stilstand van bloed in de vaten der huid, geweest zyn.’

[p. 563]

Hierop volgen eenige Aanmerkingen van den Geleerden Uitgeever, waarin Hy teffens een geval verhaalt van een man, wiens Hart insgelyks geborsten was, en in welks Cadaver nog verscheidene andere tegennatuurlyke omstandigheden ontdekt wierden. Hy rept, met een enkel woord, hierby teffens van de bekende bersting van het Hart, waardoor George de tweede, Koning van Engeland, uit het leven gerukt wierd.